1-3. ¿Imanötan Jesusqa apostolninkunapita despidikurqan, y imamantan capaz pensashwan?

 ULTIMU semänakunaqa apostolkunaqa imëkapam pasayashqa. Puntataqa Jesusta wanutsiyaptinmi alläpa llakikuyarqan, peru tsëpitaqa kawarimunqanta musyarmi alläpa kushikuyarqan. Kë ultimu cuarenta junaqkunaqa, atska kuti yuripurmi Jesusqa pëkunata animashqa y yachatsishqa. Pëkunaqa Jesuswan karchi tiempu pasanantapis munayarqantsu. Peru tsë kutillanam Jesusqa pëkunawan kanan karqan.

² Apostolkunaqa Jesuswanmi Olïvus jirkachö juntarëkäyarqan y llapan parlanqantam alkäbu wiyëkäyarqan. Llapampis raslla o saslla pasashqa kaptinmi, llapan ninqanta altantu këkäyarqan. Parlar usharirnam, Jesusqa makinta pallarkur pëkunata bendicïkur ciëluta  ëwakurqan. Pukutë tsaparkushqa kaptin y Jesus illakärishqana kaptimpis, pëkunaqa ciëluta rikararmi këkäyarqan (Lüc. 24:50; Hëch. 1:9,10).

³ Tsë pasanqanqa vïdankunatam pasëpa cambiarirqan. ¿Imataraq rurayanqa Maestrunkuna Jesus ciëlutana ëwakushqa këkaptinqa? Jesus rurar qallanqantam sïguiyänan karqan, y tsëta rurayänampaqqa listunam këkäyarqan. ¿Imanötan Jesusqa pëkunata yachatsirqan, y imatataq pëkunaqa rurayarqan? ¿Imanötan tsëqa noqantsikta yanapamantsik? Hëchus librupa juk kaq capïtulumpita yachakurmi tsëpita masllata musyarishun.

4. ¿Imanötan Hëchus libruchöqa Lücas willakur qallarqan?

⁴ Jesuspita willakoq Lücas libruchö ruranqannömi Lücasqa Hëchus libruchöpis Teöfilu jutiyoq nunapaq parlar qallarqan. a Tsëpitanam Lücas librupa ushananchö willakunqampita yapë parlarqan. Peru Hëchus libruchöqa juk palabrakunatanam utilizarqan y maskunatam willakurqan. Tsëmi rikätsikun Lücas libruchö willakur qallanqanta Hëchus libruchö willakur ushanqanta.

5. ¿Imatan Jesuspa qateqninkunata yanaparqan Diosman alli markäkuyänampaq o yärakuyänampaq?

⁵ Hëchus 1:3 ninqanchömi rikätsikun Jesusqa “kawamushqa kanqanta cläru pruëbakunawan rikätsikur” qateqninkunata yuripushqa kanqanta. Griëgu idiömapita “cläru pruëbakunawan” nir traduciyanqan palabrataqa kuyë doctor Lücasllam utilizarqan (Col. 4:14). Tsë palabrataqa doctorkunallam utilizäyaq, imapis cläru y confiakuypaq kanqanta rikätsikuyänampaq. Tsënömi Jesuspis kawarimunqampita cläru pruëbakunata rikätsikurqan. Atska kutim qateqninkunata yuripurqan. Höraqa juk ishkë qateqninkunata, höranam llapan apostolninkunata y juk kutichönam quinientuspitapis mas qateqninkunata (1 Cor. 15:3-6). Tsë cläru y confiakuypaq pruëbakunaqa, qateqninkunatam yanaparqan Diosman mas markäkuyänampaq o yärakuyänampaq.

6. ¿Imanirtan nintsik ‘cläru pruëbakunata’ rikashqa karnin Diosman markäkunqantsikta o yärakunqantsikta?

⁶ Kanampis ‘cläru pruëbakunata’ rikashqa karmi Diosman markäkuntsik o yärakuntsik. Cläru pruëbakuna kaptinmi, Jesus Patsachö kawanqanta, jutsantsikrëkur wanunqanta y kawarimushqa kanqanta creintsik. Jesus kawarimunqanta mëtsikaq rikäyanqanta Bibliachö willakuptinmi, rasumpa kawarimunqanta següru kantsik. Tsëkunapita  yachakurqa y alli entiendinapaq Diosman mañakurqa, masmi markäkushun. Musyanqantsiknöpis rasumpa markäkïqa manam creinanlla imamampis creinqantsiktsu, sinöqa cläru pruëbakuna kaptin imatapis creinqantsikmi. Tsënö markäkurllam imëyaqpis kawëtaqa tarishun (Juan 3:16).

7. Alli noticiakunata willakurqa, ¿imanötan Jesus ruranqannölla rurashwan?

⁷ Hëchus libruchöqa ‘Diospa Gobiernumpita’ qateqninkunata Jesus parlapanqantapis willakunmi. Maslla musyarinapaq, Diospa Akrashqan imëkata sufrir wanunampaq o wañunampaq kaqta Bibliachö willakunqantam entienditsirqan (Lüc. 24:13-32, 46, 47). Jesusqa Diospa Gobiernunchömi gobernanan karqan. Tsëmi Diospa Akrashqan karnin ruramunampaq kaqkunapita parlaparqa, Diospa Gobiernumpita masllata willëkarqan. Awmi, Jesusqa Diospa Gobiernumpitam imëpis yachatsikurqan y noqantsikpis tsënömi ruranantsik (Mat. 24:14; Lüc. 4:43).

8. ¿Imakunachötan apostolkunaqa mana alli këkäyarqan?

⁸ Kë Patsachö këkaptinqa Olïvus jirkachömi apostolkunaqa Jesuswan ultimu kutipa parlayarqan. Imata ninampaq kaqta musyëta munarmi pëkunaqa kënö tapuyarqan: “Teytë, ¿kanan witsanku Israelchö gobiernuta yapë patsätsinki?” (Hëch. 1:6). Jesusta tsënö tapurqa, ishkë asuntuchö mana alli këkäyanqantam rikätsikuyarqan. Juk kaq, Israel nacionchö Diospa Gobiernunta yapë patsëkätsinqantam pensayarqan. Ishkë kaq, tsë witsanllana gobernar qallanampaq kaqtam pensayarqan. Tsëtaqa musyantsik “kanan witsanku” nir tapushqa kayaptinmi. ¿Imanötan Jesusqa pëkunata yanaparqan?

9. ¿Imanötan Jesusqa apostolninkunata yanaparqan, y imatataq pëkunata ninqampita yachakuntsik?

⁹ Ichikllachöna rasumpa kaqta musyayänan kaptinmi, punta asuntuchö pantashqa këkäyanqantaqa corregirqantsu. Awmi, tsëpita chunka junaq pasanqanllachömi, juk mushoq nacion o grüpu patsakanqanta rikäyänan karqan. Pëkunaqa kayan ciëluta ëwayänampaq akrashqakunam. Tsë tiempupitaqa manam Israel nacionnatsu Teyta Dios akranqan marka karqan. Peru ishkë kaq asuntuchö pantashqa këkäyanqantaqa corregirqanmi. Kuyëllapam kënö nir yarpätsirqan: “Qamkunaqa manam derëchuyoqtsu kayanki, Teyta autoridäninman churanqan tiempukunata o witsankunata musyayänëkipaq” (Hëch. 1:7). Awmi, Teyta Jehovällam imapis imë kanampaq kaqtaqa decidin. Wanunampaq o wañunampaq ichikllana pishikaptinmi, Jesusqa cläru nirqan “imë junaq y imë höra” ushakë chämunampaq kaqtaqa, ‘kikin Teytalla’ musyanqanta. Awmi, tsë tiempuqa manam pï nunapis ni kikin Diospa tsurimpis tsëta musyarqantsu (Mat. 24:36). Tsëmi yachatsimantsik ushakë junaq imë  chämunampaq kaqman mana yarpachakunapaq. Noqantsikqa manam derëchuyoqtsu kantsik tsëta musyanapaq.

10. ¿Imachötan apostolkunanölla kanantsik, y imanir?

¹⁰ Peru ama apostolkunata juzgashuntsu. Pëkunaqa Diosmanmi alli markäkuyaq o yärakuyaq y humildi karmi Jesus correginqanta shumaq chaskikuyarqan. Manam tsëllatsu, imata pensayanqanchö mana alli këkarpis, imanö këkäyanqanchöqa allim këkäyarqan. Pëkunataqa kikin Jesusmi kutin kutin “alkäbu alkäbu këkäyë” nishqa karqan (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Tsëmi Diosta sirwiyanqanchöqa, änikunqankunata Jehovä cumplinampaq kaqta shuyarar alkäbu alkäbu këkäyarqan. Noqantsikpis apostolkunanöllam alkäbu alkäbu këkänantsik. ‘Ushanan tiempuchöna’ kawarmi, imëpitapis masraq alkäbu alkäbu këkänantsik (2 Tim. 3:1-5).

11, 12. (1) ¿Imata rurayänampaqtan qateqninkunata Jesus mandarqan? (2) ¿Imanirtan manaraq yachatsikoq mandarnin santu espïritupaq qateqninkunata Jesus parlapanqanqa alli karqan?

¹¹ Apostolkunaqa juk asuntupaqmi mas alkäbu alkäbu këkäyänan karqan. Jesusmi pëkunata kënö yarpätsirqan: ‘Santu espïrituta chaskirmi poderyoq tikrayanki, Jerusalenchö, entëru Judëa provinciachö, Samariachö, y patsapa mas karu kuchunyaqmi testïgükuna kayanki’ (Hëch. 1:8). Këchö rikanqantsiknöpis, Jesus kawarimushqa kanqantam mas sitiukunachö yachatsikuyänan karqan: puntataqa, Jesusta wanutsiyanqan Jerusalen markachö; tsëpitana entëru Judëa provinciachö; tiempu pasariptinna Samariachö, y tsëpitana mas karuchö këkaq sitiukunachö.

¹² Tsëta rurayänampaq manaraq mandarmi Jesusqa pëkunata yanapanampaq santu espïrituta mandamunampaq kaqta yarpätsirqan, y tsëta ruranqanqa allim karqan. Hëchus libruchöqa cuarentapitapis mas kutichömi ‘santu espïritupaq’ parlan, y tsëmi punta kaq. Tsë libruchöqa kutin kutinmi rikätsikun santu espïritu mana yanapamashqaqa, Jehovä munanqanta rurëta mana puëdinapaq kaqta. Kananmi imëpitapis masqa santu espïritu yanapamänantsikta wanantsik. Tsëmi santu espïritunwan yanapamänapaq cada junaq Jehoväman mañakunantsik (Lüc. 11:13).

13. ¿Mëyaqtan alli noticiakunata willakunantsik, y imanirtan kushishqa ruranantsik?

¹³ Kanan witsan cristiänukuna ‘patsapa mas karu kuchunyaq’ yachatsikunantsikpaq kaqta nirqa, punta cristiänukuna yachatsikuyanqampitapis mas sitiukunachö yachatsikunapaqmi parlëkan. Tsënö kaptimpis, mas puntatana yachakunqantsiknöpis, Teyta Dios munaptinmi, llapan nunakunata Diospa Gobiernumpita alli noticiakunata kushishqa willantsik (1 Tim. 2:3, 4). Qamqa, ¿nunakunapa vïdanta salvarku kushishqa yanapakuykanki? Tsë rurënöqa manam imapis kushitsimantsiktsu. Manam tsëllatsu, Teyta Jehovämi tsëta ruranapaq  yanapamantsik. Hëchus librupita yachakunqantsikmi yanapamäshun, imanö y imëkanöpa tsë carguta mas alli cumplinapaq.

14, 15. (1) ¿Cristu imanö kutimunampaq kaqtataq angelkuna niyarqan, y ima nitataq munëkäyarqan? (Nötachö willakunqantapis rikäri). (2) ¿Imanötan Cristuqa ‘ciëluman ëwakoqta rikäyanqannölla’ kutimushqa?

¹⁴ Qallananchö rikanqantsiknöpis, Jesus ciëluta ëwakuptin y illakäriptinqa, onci apostolkunaqa ciëluta rikarëkarmi quedakuyarqan. Tsënö këkäyaptinmi ishkaq angelkuna chëkur kënö niyarqan: “Galilëa nunakuna, ¿imanirtan ciëluman rikarar këkäyanki? Qamkunapita ciëluman apashqa Jesusqa, ciëluman ëwakoqta rikäyanqëkinöllam shamunqa” (Hëch. 1:11). Tsënö nirqa, ¿wakin religionkunachö yachatsikuyanqannöku tsë cuerpuyoqlla Jesus kutimunampaq kaqta nikäyarqan? Manam. ¿Imanirtan tsënö mana kanqanta nintsik?

¹⁵ Pëkunaqa manam niyarqantsu tsë cuerpuyoqlla kutimunampaq kaqta, sinöqa ‘ciëluman ëwakoqta rikäyanqannölla’ kutimunampaq kaqtam. b ¿Imanötan Jesusqa ciëluta ëwakurqan? Angelkuna apostolkunata parlapäyanqan höraqa, Jesusqa manam rikakurqannatsu. Wallkaq nunakunallam cuentata qokuyarqan Jesusqa Patsapita ëwakur ciëluchö këkaq Teytanman kutikunqanta. Cristu kutimunan tiempupis tsënömi pasanan karqan, y tsënömi pasashqa. Diospa kaqkunata alli entiendeqkunallam Diospa Gobiernunchö Jesus gobernëkanqantana cuentata qokuyan (Lüc. 17:20). Tsëmi pë këkämunqanta imakuna rikätsikunqanta alli musyanantsik y nuna mayintsikkunata entienditsinantsik, tsënöpa tiempu kanqanyaqlla Teyta Diosta sirwiyänampaq.

16. ¿Imatataq Hëchus 1:13 y 14 ninqan cristiänukuna rurayanqan reunionkunapita yachatsimantsik?

¹⁶ Apostolkunaqa “alläpa kushishqam Jerusalenman kutikuyarqan” (Lüc. 24:52). Maestrunkuna Jesus imata rurayänampaq kaqta cläru nishqa këkaptinqa, ¿imataraq rurayanman karqan? Tsë tiempuchö reunionkunata imanö rurayanqampita masllata musyarinapaq, Hëchus 1:13 y 14 ninqampita yachakurishun. Tsëchömi willakun ‘wayipa altusnin cuartuchö’ juntakäyanqanta. Palestïna kinrëchöqa cäsi llapan wayikunam altusyoq kayaq, tsëmanqa wayipa lädunchö grädakunapam yëkuyaq. Hëchus 12:12 ninqanchömi Marcuspa mamänimpa wayimpaq willakun. Tsëqa capazchi pëpa wayinchö juntarëkäyarqan. Imanö kaptimpis, capazchi tsë wayiqa sencïllulla y imëkata rurëta puëdiyänampaqnö karqan. ¿Pikunatan tsëchö juntarëkäyarqan, y imatataq rurëkäyarqan?

17. ¿Imatataq yachakuntsik Jesuspa mamänin ruranqampita?

 ¹⁷ Tsë reunionchöqa manam apostolkunallatsu këkäyarqan. Mas ollqukuna, “juk ishkë warmikuna” y Jesuspa mamänimpis tsëchömi këkarqan. Bibliachöqa tsë kutillanam Marïapaq jutimpa willakun. Tsënö këkaqta Marïata yarpanqantsikqa alläpa shumaqmi. Pëqa humildi karmi creikoq mayinkunawan juntu Teyta Diosta sirwir këkarqan, y manam wakimpita mas allish tukurqantsu. Chusku wamrankunatapis tsëchö këkaqta rikarqa, ¡alläpachi kushikurqan! Musyanqantsiknöpis, Jesus Patsallachöraq këkaptinqa manam wawqinkuna yachatsikunqanman creiyarqantsu, peru wanunqampita kawarimuptinqa imanö pensayanqantam cambiayarqan (Mat. 13:55; Juan 7:5; 1 Cor. 15:7).

18. ¿Imanirtan reunionkunataqa väleqpaq churanantsik?

¹⁸ Jesuspa qateqninkunaqa, ¿imapaqtan juntakäyarqan? Hëchus 1:14 textuchömi kënö willakun: “Juk yarpëlla[m] llapankuna juntu mañakur këkäyarqan”. Cristiänukunaqa Diosta adorarmi imëpis reunionkunata rurarquntsik. Tsë reunionkunachömi juknintsik juknintsik animanakuntsik, yachakuntsik y imëkata consejamantsik. Tsëpitapis masqa, Teytantsik Jehoväta adoranäpaqmi juntakantsik. Pëman mañakunqantsik y pëpaq cantanqantsikqa alläpam kushitsin, y noqantsikpaqpis alläpam välin. Rikanqantsiknöpis, reunionkunaqa Jehoväta adoranapaqmi, y imëkachömi yanapamantsik. Tsëmi ¡reunionkunamanqa imëpis faltanantsiktsu! (Heb. 10:24, 25).

19. ¿Imatataq yachakuntsik Pëdru yanapakur sïguinanta Jehovä permitinqampita?

¹⁹ Tsë witsanmi Cristupa qateqninkunaqa juk asuntuta atiendiyänan karqan, y Pëdrum tsë asuntuta atiendiyänampaq yanapakurqan (Hëch. 1:15-26). Señornin Jesusta Pëdru neganqampita juk ishkë semänallaraq pasashqa kaptimpis, Teyta Diosqa congregacionchö yanapakur sïguinantam permitirqan (Mar. 14:72). ¿Manaku tsëta musyarqa alläpa kushikuntsik? Jutsa ruraq karmi, llapantsikpis Jehovä alli kanqanta y shonqupita arrepentikushqaqa perdonamänapaq kaqta yarpätsimänata wanantsik (Sal. 86:5).

20. ¿Imanirtan Jüdaspa rantin jukta akrayänan karqan?

²⁰ Pëdruqa cuentatam qokurqan Jesusta Jüdas traicionashqa kaptin, pëpa rantin jukta akrayänampaq kaqta. Peru, ¿pitaraq akrayanman karqan? Jüdaspa rantin apostol yëkoqqa, Patsachö kanqan witsanmi Cristuwan kashqa kanan karqan y kawarimunqantam rikashqa kanan karqan (Hëch. 1:21, 22). Tsëqa Jesus kënö nir änikunqannömi karqan: “Qamkuna, qatimaqnï kaqkunapis, döci gobernar täkunakunaman[mi] jamakuyanki, y Israelpa döci kastankunatam juzgayanki” (Mat. 19:28). Jehoväqa capazchi munarqan kë Patsachö kanqan witsan Jesuswan pureq döci apostolkuna, Mushoq Jerusalenpa ‘cimientunchö döci rumikuna’ kayänampaq kaqta (Apoc. 21:2, 14). Tsëmi “ruranampaq kaqta jukna ruratsun” nir unëpitana Bibliachö willakunqan Jüdaschö cumplikanqanta  entiendinampaq Pëdruta yanaparqan (Salmus 109:8).

21. ¿Imatataq yachakuntsik Jüdaspa rantinta akrayänampaq kaqta imanö atiendiyanqampita?

²¹ ¿Imanötan Jüdaspa rantin yëkoq apostolta akrayarqan? Suertita jitarmi. Bibliachö willakunqannöpis, unë witsanqa imata decidiyänampaqpis suertitam jitayaq (Prov. 16:33). Tsënö kaptimpis, Bibliachöqa tsë kutillanam tsëta rurayanqampaq willakun. Santu espïrituta chaskiyanqan witsampitaqa capazchi tsë rurëta dejayarqanna. Rikärishun tsë kutichö imanir utilizäyanqanta. Apostolkunaqa Diosman mañakurmi kënö niyarqan: “Llapankunapa shonqunta reqeq Teyta Jehovä, musyëkatsiyämë kë ishkan nunakunapita mëqanta akranqëkita” (Hëch. 1:23, 24). Tsënömi decidiyänampaq kaqta Jehoväpa makinchö dejayarqan. ¿Y pitan ‘döci apostolkunapita’ kanampaq akrashqa karqan? Matïasmi. Pëqa capazchi yachatsikuyänampaq Jesus mandanqan setenta qateqninkunachö këkarqan (Hëch. 6:2). c

22, 23. ¿Imanirtan congregacionchö dirigimaqnintsikkunata respetanantsik, y nimanqantsikta cäsukunantsik?

²² Tsëmi rikätsikun Diospa sirweqninkuna imachöpis ordenädu kanqantsikqa alläpa alli kanqanta. Kanampis confiakuypaq wawqikunatam congregacionchö kaqkunata dirigiyänampaq churayan. Pëkunata manaraq carguman churarmi, anciänukunaqa decidiyanqanchö santu espïritunwan yanapëkunampaq Diosman mañakuyan, y Bibliachö ninqanta cumpliyanqanta o manaraq cumpliyanqantam alli rikäyan. Tsëmi santu espïritu yanapaptin anciänu kaq wawqikunata carguman churayaptin, pëkunata respetantsik y nimanqantsikta cäsukuntsik. Tsënömi congregacionchö imatapis yanapanakur ruranapaq yanapakuntsik (Heb. 13:17).

²³ Këchö yachakunqantsiknöpis, Jesus kawarimuptin pëwan juntu kayanqan y congregacionchö cambiukuna kanqanqa, Jesuspa qateqninkunata alläpam yanaparqan y animarqan. Tsënömi tsëpita pasanqampaq listuna këkäyarqan, y tsëpitam qateqnin kaqchö yachakushun.