1-3. (1) ¿Ima asuntupaq discutiyanqantan cristiänukunata rakikäratsinampaqnö karqan? (2) ¿Imanirtan tsë pasanqampita yachakushun?

 PUNTA kaq viäjinkunapita kutirmi, Pabluwan Bernabëqa yapë Siriachö këkaq Antioquïachö këkäyarqan. Pëkunaqa “juk nacion nunakuna pëman creikuyänanta” Jehovä permitinqanta rikashqa karmi, alläpa kushishqa këkäyarqan (Hëch. 14:26, 27). Tsë noticiataqa entëru markachömi musyariyarqan. Antioquïachöqa mana judïukunapita “mëtsikaq nunakuna[m]” cristiänu tikrëkäyarqan (Hëch. 11:20-26).

² Mëtsika nunakuna bautizakuykäyanqanta musyarqa, manam Judëachö llapan cristiänukunatsu kushikuyarqan. Tsë noticiata wiyarmi, cristiänu kayänampaqqa señalakuyänampaq kaqtaraq neqkuna y mana señalakuyänampaq kaqta neqkuna yapë discutir qallëkuyarqan. ¿Imanötan judïu y mana judïu cristiänukunaqa tratanakuyänan karqan? ¿Mana judïu cristiänukunaqa Leyta cäsukuyänanku karqan? Tsëpaq discutir sïguiyaptinqa, capazchi congregacionchö kaqkunaqa rakishqa kayanman karqan. Tsëqa, ¿imallatapis rurëta puëdiyarqantsuraq?

³ Tsëpaq Bibliachö willakunqanta yachakurishun. Tsëmi yanapamäshun congregacionchö imapis rakikätsimänapaqnö kaptinqa, imata ruranapaq kaqta musyanapaq.

4. ¿Imatataq wakin judïu cristiänukunaqa yachatsikuykäyarqan, y imamantan capaz pensashwan?

⁴ Lücasmi kënö nir willakun: “Judëa provinciapita nunakuna [Antioquïaman] urämur[mi] wawqikunata kënö yachatsir qallëkuyarqan: ‘Moises qellqanqan Ley ninqannö ishpakuyänëkipa puntanchö mana señalakurqa, manam salvakuyta puëdiyankitsu’” (Hëch. 15:1). Judëapita uraqkuna manaraq cristiänu karnin fariseu o mana fariseu kayanqantaqa manam musyantsiktsu. Imanö kaptimpis, fariseukunanö pensarmi Leyta cumplitsita munayarqan. Capazchi pëkunaqa Jerusalenchö apostolkunapa y anciänukunapa jutinchö parlëkäyanqantapis niyarqan (Hëch. 15:23, 24). Ishpakuyänampa puntanchö mana señalakushqakunapis  congregacionchö këta puëdiyanqanta, Pëdruta Teyta Dios cläru musyatsinqampitaqa trëci watanönam pasashqa karqan. Tsëqa, ¿imanirtan judïu cristiänukunaqa ishpakuyänampa puntanchö señalakuyta väleqpaqraq churëkäyarqan? (Hëch. 10:24-29, 44-48). a

5, 6. (1) ¿Imanirtan wakin judïu cristiänukunaqa ishpakuyänampa puntanchö señalakuyta väleqpaq churayarqan? (2) Ishpakuyänampa puntanchö señalakuyänampaq acuerduqa, ¿imachötan Abrahanwan Jehovä ruranqan acuerdupita jukläya karqan? (rikäri nötachö ninqantapis).

⁵ Tsë cristiänukunaqa capazchi imëkamanraq pensashqa kayarqan. Maslla musyarinapaq, kikin Jehovämi mandakushqa karqan ishpakuyänampa puntanchö señalakuyänampaq. Tsë señalakuyanqanmi rikätsikoq Jehoväwan alli këkäyanqanta. Puntataqa Abrahanta y pëpa wayinchö kawaq ollqukunatam Jehoväqa mandarqan ishpakuyänampa puntanchö señalakuyänampaq. Tsëpitanam israelïtakunawan ruranqan Ley acuerduchö, tsëta rurar sïguiyänampaq mandakurqan (Lev. 12:2, 3). b Tsë Leychömi mandakoq forastërukuna Pascua cënata mikuyta munarqa, ishpakunampa puntanchö señalakuyänampaq kaqta (Ex. 12:43, 44, 48, 49). Judïukunapa rikënimpaqqa, ishpakuyänampa puntanchö mana señalakushqa kaqkunaqa manam limpiutsu kayaq, y manam Teyta Diostapis sirwita puëdiyaqtsu (Isa. 52:1).

⁶ Judïu cristiänukuna imanö pensayanqanta cambiayänampaq y imatapis Jehovä rikanqannö rikäyänampaqqa, masmi markäkuyänan o yärakuyänan karqan y humildim kayänan karqan. Israelïtakunawan Jehovä ruranqan Ley acuerduqa, mushoq acuerduwanmi cambiashqana karqan. Tsëmi yurikuyanqampita judïuna karpis, manam tsërëkurtsu Diospa sirweqninna kayarqan. Manam tsëllatsu, Judëachö o judïukuna kawayanqan sitiukunachö cristiänukunaqa, Jesusman creikuyanqanta niyänampaq y ishpakuyänampa puntanchö mana señalakushqa cristiänukunawan Diosta juntu adorayänampaqmi valienti kayänan karqan (Jer. 31:31-33; Lüc. 22:20).

7. ¿Imatataq Judëapita uraq nunakunaqa entiendishqatsu kayarqan?

⁷ Jehoväqa manam mandakunqanta cambiarqantsu. Mushoq acuerduqa, Moises chaskinqan Ley yachatsikunqantam cuentaman churar sïguirqan (Mat. 22:36-40). Tsëpita watakuna pasanqanchö ishpakuyänampa puntanchö señalakuypaq parlarmi, Pablu kënö nirqan:  “Rasumpa judïuqa ruripa kaq, y santu espïrituwan shonqunchö señalashqa kaqmi, y manam ley ninqannö señalashqa kaqtsu” (Rom. 2:29; Deut. 10:16). Tsëkunata mana entiendishqa karmi, Judëapita uraq nunakunaqa niyarqan Jehoväqa ishpakuyänampa puntanchöraq señalakuyänanta munanqanta. ¿Puëdiyanmantsuraq karqan imanö pensayanqanta cambiëta?

8. ¿Imanirtan señalakuy asuntupaq llapan cristiänukunata dirigeqkunata tapukuyänampaq decidiyarqan?

⁸ Lücasmi kënö willakun: “Pabluwan Bernabëqa manam pëkunawan [Judëapita uraqkunawan] acuerdutsu kayarqan y tsëpaq unë discutïkurmi, Pabluta, Bernabëta y maskunata niyarqan Jerusalenchö apostolkunaman y anciänukunaman ëwar tsë asuntupita parlayänampaq” (Hëch. 15:2). c Ishkan grüpuchö kaqkuna pensayanqanta alli firmi defendiyaptinmi, Antioquïachö wawqi panikunaqa “acuerdutsu kayarqan”. Tsëmi congregacionta dirigeqkunaqa, congregacionchö yamë y juknölla kayänanta munar “Jerusalenchö apostolkunaman y anciänukunaman” tapukoq ëwayänampaq decidiyarqan. Tsë tiempuchöqa, pëkunam llapan cristiänukunata dirigiyaq. ¿Imatataq yachakuntsik Antioquïachö congregacionta dirigeqkunapita?

9, 10. ¿Imatataq yachakuntsik Antioquïachö congregacionta dirigeqkunapita y Pabluwan Bernabëpita?

⁹ Puntataqa yachakuntsik Diospa sirweqninkunata dirigeqkunaman confiakunapaqmi. ¿Imanirtan tsënö nintsik? Antioquïachö congregacionta dirigeqkunaqa musyayarqanmi llapan cristiänukunata dirigeqkunaqa judïu kayanqanta. Tsënö kaptimpis, segürum këkäyarqan señalakuy asuntupaq imatapis decidirqa, Diospa Palabranchö ninqanta cuentaman churayänampaq kaqta. Pëkunaqa segürum këkäyarqan, santu espïritunwan y congregacionta dirigeq Jesucristuwan Jehovä yanapaptin, tsë asuntuchö alli decidiyänampaq kaqta (Mat. 28:18, 20; Efes. 1:22, 23). Kanan tiempupis, congregacionchö imapis pasaptinqa, Antioquïachö cristiänukunanölla rurashun: Diospa sirweqninkunaman y Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunaman confiakushun.

¹⁰ Humildi y pacienciayoq kanapaqpis yachakuntsikmi. Pabluman y Bernabëman pensarishun. Pëkunataqa juk nacion nunakunata yachatsiyänampaqmi Teyta Dios santu espïritunwan akrashqa karqan. Tsënö kaptimpis, manam derëchuyoq kayanqanta pensartsu, ishpakuyänampa  puntanchö señalakuyänampaq o mana señalakuyänampaq kaqta kikinkuna decidiyarqan (Hëch. 13:2, 3). Manam tsëllatsu, Pabluqa “revelacionta chaskishqa karmi [Jerusalenta] witsarqä” nirqanmi. Tsëmi rikätsikun pëtaqa Teyta Dios dirigikanqanta (Gäl. 2:2). Kanan tiempupis, congregacionta rakikätsinampaqnö imapis kaptinqa, anciänukunaqa pacienciayoq y humildi kayänampaqmi kallpachakuyan. Pëkunaqa discutiyänampa rantin y munayanqanta rurayänampa rantinmi, Bibliachö ninqanwan y alli juiciuyoq y confiakuypaq sirwipakoq ninqanwan Jehovä diriginanta permitiyan (Filip. 2:2, 3).

11, 12. ¿Imanirtan imatapis mas cläru entiendinapaqqa, Jehovä tiempunchöraq yanapamänantsikta shuyaränantsik?

¹¹ Höraqa imatapis mas cläru entiendinapaqqa, Jehovä tiempunchöraq yanapamänantsiktam shuyaränantsik. Yarpäshun, 36 watachö Corneliu santu espïrituta chaskishqa kaptimpis, wawqikunaqa 49 watayaqmi trëci watapa shuyaräyarqan. Tsë wataran Jehoväqa, mana judïu kaqkuna señalakuyänampaq o mana señalakuyänampaq kaqta cläru musyatsirqan. ¿Imanirtan tiempu pasanantaraq permitirqan? Capazchi tsëtaqa rurarqan, judïu cristiänukuna pënö pensëta yachakuyänampaq. Diosta sirweqkunaqa mil novecientus watapanam cumplikäyarqan, ishpakuyänampa puntanchö señalakuyänampaq kuyë kastankuna Abrahanwan Jehovä ruranqan acuerduta (Juan 16:12).

¹² Kuyëllapa y pacienciawan Jehovä yachatsimanqantsikta y pënö pensanapaq yanapamanqantsikta rikarqa, ¡alläpam kushikuntsik! Pëqa imëpis biennintsikpaqmi yachatsimantsik (Is. 48:17, 18; 64:8). Tsëmi orgullösutsu kanantsik ni noqantsik pensanqantsik mas alli kanqanta pensanantsiktsu. Imatapis juknöpana ruranapaq o juknöpana entiendinqantsikta niyämuptinqa, manam Jehoväpa sirweqninkunapaq mana allita parlanantsiktsu (Ecl. 7:8). Imallachöpis tsënö rurëkanqantsikta rikarqa, Hëchus librupa 15 kaq  capïtulunchö yachakunqantsikman pensashun y yachakunqantsiknö ruranapaq Jehoväman mañakushun. d

13. ¿Imanötan yachatsikunqantsikchö Jehovänö pacienciayoq kashwan?

¹³ Bibliapita yachakuykaqkunawampis pacienciayoqmi kanantsik. Wakimpaqqa manam fäciltsu unë creiyanqanta o mana alli costumbrikunata dejayänampaq. Tsëqa capazchi mas alli kanqa, tsëkunata dejayänampaq Teyta Dios santu espïritunwan yanapananta juk tiempupa shuyänantsik (1 Cor. 3:6, 7). Diosman mañakunqantsikpis yanapamäshunmi. Pëqa imata ruranapaq kaqtam tiempunchö musyatsimäshun (1 Juan 5:14).

14, 15. (1) ¿Imanötan Antioquïa congregacionchö kaqkunaqa, Pabluta, Bernabëta y pëkunawan këkaqkunata valorayanqanta rikätsikuyarqan? (2) ¿Imanötan Pablu y pëwan këkaqkunaqa Feniciachö y Samariachö wawqi panikunata animayarqan?

¹⁴ Lücasmi kënö willakur sïguin: “Tsënam congregacionchö wawqikuna y panikunaqa, nänipa ichik karuyaq pëkunawan ëwayarqan. Tsëpitanam pëkunaqa Feniciapa y Samariapa pasayarqan, y juk nacion nunakuna Diosman creikoq tikrayanqanta willarmi, llapan wawqikunata y panikunata alläpa kushitsiyarqan” (Hëch. 15:3). Congregacionchö kaqkunaqa, Pabluta, Bernabëta y pëkunawan këkaqkunata yanaqarmi nänipa ichik karuyaq ëwayarqan. Tsënömi rikätsikuyarqan pëkunata kuyayanqanta, valorayanqanta y Teyta Dios bendicïkunanta munayanqanta. ¡Tsë asuntuchöpis Antioquïa congregacionchö kaqkunapitaqa yachakuyta puëdintsikmi! Allim kanman këman pensanqantsik: “¿Llapan wawqi panikunataku valorä, y ‘masqa parlar y yachatsikur’ alli trabajaq anciänukunata?” (1 Tim. 5:17).

¹⁵ Jerusalenta ëwëkarmi Pablu y pëwan këkaqkunaqa, Feniciachö y Samariachö wawqi panikunata willayarqan juk nacion nunakunata yachatsiyanqanchö imakunata lograyanqanta, y tsëkunata musyarmi pëkunaqa alläpa kushikuyarqan. Capazchi tsë grüpuchöqa, Estëbanta wanutsiyaptin qeshpir ëwakoq cristiänukunapis këkäyarqan. Kanan witsampis, yachatsikunqantsikta Jehovä imanö bendicikanqanta willakayämuptinqa alläpam kushikuntsik, masqa imëka mana allikunapa pasarnin. Tsëkunataqa musyantsik, reunionkunachö, asamblëakunachö, revistakunachö y jw.org päginachö willakayämuptin y vïdankunapita willakayämuptinmi.

16. ¿Imatan rikätsikun señalakuy asuntuchö mana acuerdu kayanqan grävina kanqanta?

¹⁶ Sur kaq lädupa quinientus cincuenta kilömetrusta viajarmi Antioquïapita ëwaq wawqikunaqa Jerusalenman chäyarqan. Lücasmi kënö  willakun: “Jerusalenman chäriyaptinqa, congregacionchö wawqikuna y panikuna, apostolkuna y anciänukunam shumaq chaskiyarqan. Tsënam chaqkunaqa Teyta Dios pëkunawan imëkata ruranqanta willayarqan” (Hëch. 15:4). Tsënö kaptimpis, “fariseukunapa sectampita creikoq tikraqkunam, tëkäyanqampita sharkur kënö niyarqan: ‘Pëkunataqa ishpakuyänampa puntanchömi señalatsinantsik y Moises qellqanqan Leyta cäsukuyänampaqmi mandanantsik’” (Hëch. 15:5). Tsënö niyanqanmi rikätsikun, señalakuy asuntuchö mana acuerdu kayanqanqa grävina kanqanta y tsë asuntuta arreglayänan precisanqanta.

17. ¿Pikunatan llapan cristiänukunata dirigiyarqan, y imanirtan Jerusalenchö “anciänukunaqa” tsë grüpuchö kayarqan?

¹⁷ Proverbius 13:10 ninqannöpis, “consëjuta mañakoq nunakunaqa” yachaq kayanqantam rikätsikuyan. Tsënö ninqanta cuentaman churëkurmi, “apostolkuna y anciänukunaqa, tsë asuntupita parlayänampaq juntakäyarqan” (Hëch. 15:6). Kanan tiempuchö Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkuna rurayanqannömi, “apostolkuna y anciänukunaqa” congregacionkunapa jutinchö imatapis decidiyaq. Peru, ¿imanirtan “anciänukunaqa” llapan cristiänukunata dirigir apostolkunata yanapayarqan? Yarpäshun, Santiägutam wanutsishqa kayarqan, y juk tiempupaqa Pëdrupis carcelchömi karqan. Wakin apostolkunata imapis pasaptinqa, tsë grüpuchö mas ollqukuna kanqanmi yanapakurqan, yachatsikuyanqanta dirigeqkuna imëpis kanampaq.

18, 19. ¿Imatataq Pëdruqa cläru nirqan, y wiyëkaqninkunaqa imatataq cuentata qokuyänan karqan?

¹⁸ Lücasmi kënö willakur sïguin: “Tsë asuntupaq alli parlëkurnam, Pëdruqa sharkur kënö nirqan: ‘Wawqikuna, qamkunaqa allim musyayanki, noqa willakunqä alli noticiakunata wiyakur juk nacion nunakuna creikuyänampaq, puntallapitana qamkunapita Teyta Dios akramanqanta. Y nunakunapa shonqunta reqeq Teyta Diosqa, noqantsikwan ruranqannölla pëkunamampis santu espïritunta churarmi, pëkunata chaskinqanta musyatsikurqan. Pëqa manam rikätsikushqatsu noqantsikpita jukläya kayanqanta, sinöqa markäkoq o yärakoq kayaptinmi, pëkunapa shonqunkunata limpiuyätsishqa’” (Hëch. 15:7-9). Juk libruchömi  willakun, 7 kaq versïculuchö griëgu idiömapita “alli parlëkurnam” nir traduciyanqanqa, “alli musyapakuyanqanta” y alliraq pensayanqanta rikätsikunqanta. Capazchi wawqikunaqa tsë asuntupaq igualtsu pensayarqan. Tsënö kaptimpis, tsë asuntuta shumaq arreglayänampaqmi listu këkäyarqan, y imatapis clärum parlakuyarqan.

¹⁹ Pëdruqa llapankunatam cläru yarpätsirqan, ishpakuyänampa puntanchö mana señalakushqa kaqkuna punta kutichö santu espïrituta chaskiyaptin pë tsëchö kanqanta. Tsëqa pasarqan, 36 watachö Corneliuwan wayinchö kaqkuna santu espïrituta chaskiyaptinmi. Judïukunata y mana judïukunatapis Jehovä igualpa rikëkaptinqa, ¿imanir-raq pï nunapis pëkunata jukläya rikanman karqan? Tsëpitanam Pëdruqa cläru nirqan, Moises chaskinqan Leyta cäsukuyanqanrëkurtsu Jehoväqa adorayanqanta chaskinqanta, sinöqa Cristuman markäkuyanqanrëkur o yärakuyanqanrëkur chaskinqanta (Gäl. 2:16).

20. ¿Imanirtan Pëdru nirqan señalakuyta väleqpaq churaqkunaqa Diosta pruëbaman churëkäyanqanta?

²⁰ Teyta Dios ninqanta y santu espïritunta imanö utilizanqanta cuentaman churëkurmi, Pëdruqa parlar usharnin kënö nirqan: “Tsëqa, ¿imanirtan unë kastantsikkuna y noqantsikpis apëta mana puëdinqantsik, alläpa lasaq cargata Jesuspa qateqninkunaman churar Diosta pruëbaman churayanki? Tsëpa rantinqa, pëkunanöllam noqantsikpis, Señor Jesus alläpa alli kanqa[n]rëkur salvashqa kanqantsikman markäkuntsik o yärakuntsik” (Hëch. 15:10, 11). Juknöpa nishqaqa, ishpakuyänampa puntanchö señalakuyta väleqpaq churaqkunaqa, mana judïu kaqkunatam obliguëta munayarqan Leyta cäsukuyänampaq. Tsënö kaptimpis, tsë Leytaqa manam kikin judïukunapis cäsukuyta puëdiyarqantsu, y tsërëkurmi wanuyänan karqan (Gäl. 3:10). Señalakuyta väleqpaq churaqkunaqa, Jesusta mandamur pëkunawan alläpa alli kanqampitam Jehoväta agradecikuyänan karqan, peru manam tsënötsu rurayarqan. Tsëchi Pëdruqa nirqan imanö kayanqanwan Diosta o Diospa paciencianta pruëbaman churëkäyanqanta.

21. Señalakuyänampaq o mana señalakuyänampaq kaqta decidiyanqanchöqa, ¿imanötan Bernabëwan Pablu yanapakuyarqan?

²¹ Pëdru ninqanqa wiyëkaqninkunatam alläpa yanaparqan. Tsëmi “tsëchö këkaqkunaqa upälla queda[ku]yarqan”. Tsëpitanam Bernabëwan Pabluqa willayarqan, “juk nacion nunakunachö, mëtsika milagrukunata y imëka espantëpaqkunata Teyta Dios pëkunawan ruranqanta” (Hëch. 15:12). Tsënömi apostolkuna y anciänukunaqa listuna këkäyarqan, willakuyanqanta cuentaman churëkur señalakuy asuntuchö Teyta Dios pensanqannö decidiyänampaq.

22-24. (1) ¿Imanötan Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunaqa punta cristiänukunata dirigeqkunanölla rurayan? (2) ¿Imanötan anciänukunaqa Jehovä patsätsinqanta respetayanqanta rikätsikuyan?

²² Kanan tiempuchö Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkuna juntakarpis,  Bibliachö ninqantam cuentaman churayan y imatapis pë munanqannö decidiyänampaqmi, santu espïritunwan yanapëkunampaq Jehoväman mañakuyan (Sal. 119:105; Mat. 7:7-11). Llapankunatam puntallapitana willayan ima asuntukunata rikäyänampaq kaqta, tsënöpa Diosman mañakurir tsëkunaman pensëkäyänampaq (Prov. 15:28). Reunion höranam, Bibliachö ninqanta seguïdu rikäyan, y cläru y respëtuwanmi imata pensayanqanta parlakuyan.

²³ Congregacionchö anciänukunapis allichi pëkunanölla rurayanman. Peru, ¿imatataq rurayanman reunionninkunachö imachöpis mana acuerdu karqa? Sucursalmanmi qayakuyta puëdiyan o sucursalpa jutinchö yanapakoq congregacionkunata watukaqkunatam tapukuyta puëdiyan. Y sucursalchö kaqkuna tsë asuntuchö yanapayänanta wanarqa, Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunamanmi qellqëta puëdiyan.

²⁴ Yarpäshun, patsätsinqanta respetaqkunata, humildikunata, mana dejaqkunata y pacienciayoq kaqkunataqa Jehovä bendicinmi. Tsëtaqa ruran, yamë kayänampaq, pëta sirwiyanqanchö alli kayänampaq y juknölla kayänampaq yanaparmi. Qateqnin kaqchömi tsëkunata yachakushun.