Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

‘Nuna mayiquita cuyë’

‘Nuna mayiquita cuyë’

“Nuna mayiquita cuyanqui quiquiquitano.” (MAT. 22:39)

1, 2. a) ¿Mëqantaq ishkë kaq mandamientu? b) ¿Ima tapukïkunatataq kë yachatsikïchö contestashun?

MAS precisaq mandamientupaq juk fariseu Jesusta tapuptinmi, kënö contestarqan: “Teyta Diosniquita cuyanqui llapan shonqiquiwan, llapan boluntaniquiwan y llapan yacheniquiwan”. Juknin kaq yachatsikïchönam këpitaqa rikarquntsik. Peru ishkë kaq mandamientupis precisaptinmi Jesus kënö nirqan: “Nuna mayiquita cuyanqui quiquiquitano” (Mat. 22:34-39).

2 Awmi, Jesusqa nirqan nuna (runa) mayintsikta kikintsiktanö kuyanantsikpaqmi. Peru ¿pitaq nuna mayintsikqa? ¿Imanötaq kuyakïnintsikta rikätsishwan? Kë yachatsikïchömi rikärishun.

¿PITAQ NUNA MAYINTSIKQA?

3, 4. a) Nuna mayin pï kanqanta juk nuna tapuptin, ¿ima igualatsikïwantaq Jesus contestarqan? b) ¿Imanötaq juk samaritänu yanaparqan judïu nunata? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

3 Juk nunam Jesusta tapurqan, “¿pitaq tse nuna mayïqa?” nir. Jesusqa juk igualatsikïwanmi contestarqan y tsëwanmi yachatsirqan nuna mayinta kuyë ima ninan kanqanta (leyi Lücas 10:29-37). Nirqanmi juk judïuta suwakuna wanunanqanyaq maqëkur nänichö jaqirishqa kayanqanta.  Y tsëpam juk sacerdöti pasarqan y tsëpita juk levïtapis, y manam yanapayarqantsu, juk lädupam pasakuyarqan. Peru judïukunawan samaritänukuna chikinakïkäyaptimpis juk samaritänum yanapëkurqan (Juan 4:9).

4 Kë samaritänuqa tsë nunata aceitiwan y vïnuwanmi jampirqan. Tsëpitanam juk posädaman aparqan y tsëchömi cuidayänampaq duëñuta qorqan ishkë junaq trabäjupa chaninta (Mat. 20:2). Tsëta ruranqanwanmi rikärintsik samaritänu nunaqa, nuna mayinta kuyashqa kanqanta. Kë igualatsikïwanmi Jesusqa yachatsimantsik, mëpita y imanö kakuyaptimpis nuna mayintsikta kuyanantsikpaq y llakipänantsikpaq.

Diospa sirweqninkunaqa nuna mayinkunata kuyarmi ras yanapayan (Rikäri 5 kaq pärrafuta)

5. ¿Imanötaq Jehoväpa sirweqninkunaqa shukukï pasakuptin kuyakïninkunata rikätsikuyarqan?

5 Kë “ushanan junaqkunachöqa” kuyakoq nunakunata tarinanqa manam fäciltsu, mëtsikaqmi chiki, maqakoq y nuna mayimpaq mana interesäkoq kayan (2 Tim. 3:1-3NM). Tsënö kanqantam rikätsikurqan 2012 watachö shukukï (shukukuy) vientu Nueva York markapa pasariptin. Wakin nunakunaqa, luzninnaq y imëkannaqmi quedayarqan, tsënö këkäyaptinmi, wakinkunaqa masraq suwapuyarqan. Peru Jehoväpa testïgunkunaqa, cristiänu mayinkunata y wakinkunatam yanapayarqan. Cristiänukunaqa tsëta rurantsik nuna mayintsikta kuyarninmi. Peru ¿imanö mastaq kuyakïnintsikta rikätsikushwan?

¿IMANÖTAQ KUYAKÏNINTSIKTA RIKÄTSISHWAN?

6. ¿Diospita yachatsirnin kuyakoq kanqantsiktaku rikätsikuntsik?

6 Nuna mayintsikta Diospita yachatsishun. Yachatsikurninmi Diospa Palabranwan nunakunata shoqantsik (Rom. 15:4). Y manam imapis igualantsu Diospa Gobiernumpita yachatsikurnin kuyakoq kanqantsikta rikätsikïnöqa (Mat. 24:14). Alläpa kushikïpaqmi “alli kawakïta änimaqnintsik” Diospita yachatsikïqa (Rom. 15:13NM).

7. a) ¿Imatataq Jesus consejakurqan? b) ¿Imanötaq yanapamantsik Jesus consejakunqanta ruranqantsik?

7 Jesus consejakunqanta qatishun. Kënömi consejakurqan: “Imanomi munayanqui qamcunapaq nuna mayiquicuna allita rurayänanta, tsenolla qamcunapis pecunapaq rurayë. Tseno rurayänequipaqmi, Moises y profetacuna escribiyashqanchopis yachatsicuyarqan” (Mat. 7:12). Tsënö tratarninqa, Moises qellqanqan leykunata (Genesispita Deuteronömiuyaq) y profëtakuna qellqayanqankunatam (Escritüras Hebrëaschö librukuna) cumplikantsik. Kë librukunachö qellqarëkaqkunam rikätsikun, nuna mayinkunata kuyaq kaqkunataqa Dios bendicinqanta. Jehovämi kënö nirqan: “Alli kaqta rurayë. [. . .] Këkunata ruraq nunaqa alläpam kushikunqa” (Is. 56:1, 2). Awmi, nuna mayintsikta kuyarnin y alli kaqta rurashqaqa Jehoväqa vendicimäshunmi.

8. a) ¿Imanirtaq chikimaqnintsikkunata kuyashwan? b) ¿Imataq pasakunman chikimaqnintsikkunata kuyëpa tratashqaqa?

8 Chikimaqnintsikkunata kuyashun. Jesusmi kënö yachatsikurqan: “Wiyayashqanquim queno yachatsicuyanqanta: ‘Nuna mayiquicunata cuyayanqui, y chiquiyashoqniquicunata chiquiyanqui’ nenqanta. Peru noqanam niyaq: Chiquiyäshoqniquicunata cuyayanqui, y mana allita rurayashoqniquicunapaq Teyta Diosta mañacuyanqui. Tseno rurarmi, sielucho quecaq Dios Yayapa wamrancunana cayanqui” (Mat. 5:43-45). Tsëtanöllam apostul Pablupis nirqan: “Sitsun chiquishoqniquicuna mallaqecanqa micunan qarecuyanqui, y yacunëcaptinpis yacun qoycuyanqui”  (Rom. 12:20; Prov. 25:21). Moises qellqanqan Leyqa yachatsikoq, juk chikeqnimpa cargakushqa ashnunta ishkirishqata rikarqa yanapanampaqmi (Ex. 23:5). Tsënö rurayanqanmi yanapareq chikeqninwan alli amïgu tikrariyänampaq. Jina tsënöllam kanampis. Chikimaqnintsikkunata o qatikachämaqnintsikkunata alli tratashqaqa, itsa yanaparishwan alli nuna tikrayänampaq. O itsa Jehoväpa sirweqnimpis tikrariyanman.

9. Cristiänu mayintsikwan problëmata altsanapaq parlar, ¿ima nirqantaq Jesus?

9 “Llapan nunacunawan alli pasaquicho” kawakushun. (Heb. 12:14.) Cristiänu mayintsikkunawampis. Jesusmi nirqan: “Diospa altarninman ofrendata aparqa, puntata yarpäcurcuyë meqan nuna mayiquillatapis piñatsiyashqequita. Piñatsishqa carqa, altar nopancho tse ofrendequita jaqirïcur, tse wauqiquiman ewë amishtaq. Tsepitana cuti ofrendequi churaq” (Mat. 5:23, 24). Cristiänu mayintsikwan piñatsinakurir shumaq tratanakushqa y amishtëta procurashqaqa Jehovä bendicimäshunmi.

10. ¿Imanirtaq wakinkuna ichik pantariyanqampita juzgashwantsu?

10 Pipaqpis ama rimashuntsu. Jesusmi nirqan: “Ama nuna mayiquicunata jusgayëtsu, qamcunapis mana jusgashqa cayänequipaq. Porqui imanollam waquincunata condenayanqui, tsenollam condenashqa cayanqui; y imanollam qamcunapis nuna mayiquicunata tratayanqui, tsenollam qamcunatapis Dios tratayäshunqui. Qamcunaqa nuna mayiquicunapa nawincho saqwata ricarëcaq cuentallam cayanqui; peru ¡manam cuentata qocuyanquitsu quiquiquicunapa nawiquicunacho troncu quecanqantaqa! Tseno quecaptin ¿imanopam nuna mayiquita ‘Nawiquicho saqwata jorqaramushaq’ ninquiman, quiquiquipa nawiquicho troncu quecaptin! ¡Alli tucoqcuna, puntataraq nawiquipita tse troncuta jorquyë! Tseran alli ricayanqui nuna mayiquicunapa nawincunacho saqwata jorqayänequipaq” (Mat. 7:1-5). Manam allitsu kanman noqantsik mas jutsakunata rurëkar wakinkuna ichik pantariyanqankunata juzganqantsikqa. ¡Këqa alläpa shumaq yachatsikïmi!

 YACHATSIKURNINMI KUYAKOQ KANQANTSIKTA RIKÄTSIKUNTSIK

11, 12. ¿Imanötaq nuna mayintsikta rasumpa kuyanqantsikta rikätsikuntsik?

11 Jesusmi nirqan, Diospita yachatsirnin nuna mayintsikta kuyanqantsikta (Lüc. 8:1). Qateqninkunatam mandarqan, ‘creyicuyänanpaq nunacunata willapäyë’ nirnin (Mat. 28:19, 20). Tsënö rurarninmi, mana alli nänipa ëwëkaqkunata, kawëman apakoq näniman jorqamuntsik (Mat. 7:13, 14). Y Jehoväqa alläpam kushikun y ruranqantsiktam bendicimun.

12 Jesus ruranqannöllam, nunakunata yanapantsik Jehoväta wanayanqanta cuentata qokuyänampaq (Mat. 5:3NM). Pipis “alli willaquita” musyëta munaptinqa yachatsintsikmi (Rom. 1:1). Y tsë willakïta chaskikurqa, Jesus yawarninta ramanqanrëkurmi Dioswan amishtakuyan (2 Cor. 5:18, 19). Tsëmi, nuna mayintsikta rasumpa kuyanqantsikta rikätsikunapaqqa Diospita yachatsikunantsik alläpa precisan.

13. ¿Imanötaq rikanki nuna mayintsikta Diospita yachatsita?

13 Yachakï munaqkunaman kutinapaq y Bibliapita yachakïkaqkunata yachatsinapaq alleq preparakurninqa, Dios munanqannö kawakuyänampaqmi yanapëkantsik. Wakinqa itsa kawëninkunachö jatusaq cambiukunataraq rurayänan (1 Cor. 6:9-11). ‘Wiñe caweta munaqkunata’ Dios pushëkämunqanta, y pëpa amïgun kayänampaq yanapëkanqanta rikëqa alläpa kushikïpaqmi (Hëch. 13:48). Wakinkunaqa llakishqa këkäyanqampitam kushikïman chäriyan. Jehoväman mas markäkuyaptinmi llakikïninkunapis mas wallkärin. ¿Manaku tsënö yanapanqantsik nuna mayintsikta rasumpa kuyanqantsikta rikätsikun?

¿KUYAKÏ IMANÖ KANQANTATAQ BIBLIA RIKÄTSIKUN?

14. Pablu kuyakïpaq parlanqampita, ¿mëqantaq mas gustashunki?

14 Rasumpëpa kuyakï imanö kanqantam apostul Pablu qellqarqan. Ninqannölla kuyakoq karqa, Jehovätam kushitsishun, manam alläpa problëmachö kashuntsu y mas kushishqam kawakushun (leyi 1 Corintius 13:4-8). Yarpärishun Pablu ninqanta y yachakurishun imanö ruranapaq kaqta.

15. a) ¿Imanirtaq aguantakoq y llakipäkoq kashwan? b) ¿Imanirtaq chikikoq y orgullösuqa kashwantsu?

15 Kuyakïqa “imata rurayaptinpis, awantanqam, ancupanqam”. Nunakuna mëtsika jutsakunata rurëkäyaptimpis, Jehoväqa aguantashqa y ankupashqam (llakipashqam). Tsëqa, ¿manatsuraq noqantsiknäqa nuna mayintsikta imachöpis pantayaptin aguantashwan y llakipashwan? Kuyakïqa “manam chiquenqatsu” o imëkayoqpis kayaptin llakikunqatsu. Cristiänu mayintsikta rasumpa kuyarqa, manam imëkayoq kaptin o ima cargutapis congregacionchö chaskiptin piñakushuntsu. Jina rasumpa kuyakoq karqa, manam imatapis tarinqantsikpita qälakurnin purishuntsu. Porqui Jehoväqa orgullösukunata chikinmi (Prov. 21:4).

16, 17. ¿Kuyakïta imanö rikätsikuna kanqantataq 1 Corintius 13:5, 6 textu willakun?

16 Kuyakoq kanqantsikmi yanapamäshun, nuna mayintsikta mana ulipänapaq (llullapänapaq), mana suwapänapaq y Jehovä chikinqankunata mana ruranapaq. Jina yanapamäshunmi jukkunapa bienninman yarparänapaqpis (Filip. 2:4).

17 Kuyakïqa manam “piñashqa purenqatsu, ni ofendenqantapis yarparanqatsu”. Pipis mana allipa tratamashqaqa manam rasllaqa piñakurkuntsiktsu, ni manam  ofendimanqantsikkunata yarparakïkantsiktsu (1 Tes. 5:15). Yarparäkurninqa manam Diosta kushitsishuntsu. Jina imëka ninanömi shonquntsikchö kanqa, y noqantsikta y wakinkunatapis mana allitam ruranqa (Lev. 19:18). Tsëmi perdonanqantsik y qonqarinqantsik mas alliqa kanqa. Jinamampis, kuyakïqa manam “lluta rurecunapita” kushikuntsu. Tsëmi chikimaqnintsikkuna imëka mana allikunapa pasayaptimpis kushipantsiktsu (leyi Proverbius 24:17, 18 *).

18. ¿Imatataq kuyakïpita yachatsimantsik 1 Corintius 13:7, 8 textu?

18 Jina Pabluqa, “nuna mayinta cuyaqqa sufritsiptinpis” awantanqam nirqanmi. Pipis ofendiramarnintsik disculpata mana mañamashqapis, kuyakoq karmi perdonëkushun. Jina kuyakoqpaqa ‘manam marcäquinin ushacantsu’. Biblia ninqanman y Jehoväpa markan nimanqantsiktam markäkuntsik o creintsik. Jina kuyakïqa ‘confiacunmi’, tsëmi Jehovä llapan änikunqankunata cumplimunanta shuyarantsik. Y nuna mayintsikta kuyarninmi tsëpita parlapantsik (1 Pëd. 3:15). Hasta imëka pasamashqapis, allilla yarqunampaqmi mañakuntsik. Jina kuyakïqa ‘pasiensiacunmi’, tsëmi pipis ofendimashqa o chikimashqa, pacienciawan aguantakuntsik. Jina “cuyaqueqa manam ushacanqatsu” nirqanmi Pablu. Awmi, Jehoväpa sirweqninkunaqa imëpis kuyakïkäyanqallam.

NUNA MAYINTSIKTA KIKINTSIKTANÖ KUYAR SIGUÏKÄSHUN

19, 20. ¿Ima textukunataq rikätsimantsik nuna mayintsikta kuyë precisanqanta?

19 Biblia nimanqantsikta wiyakurqa, nuna mayintsikta imëpis kuyëkäshunllam (Mat. 22:39). Tsëta ruranatam Jehoväwan Jesuspis shuyaräyan. Jina mëpita kakuyaptimpis llapan nunata kuyanatam munayan. Pitapis kuyanqantsikta rikätsita mana puëdirqa, Jehoväpa santu espiritunta mañakushun. Jehoväqa alläpam kushikunqa y munanqannö ruranapaqmi yanapamäshun (Rom. 8:26, 27).

20 ‘Mas baleq ley’ karmi nuna mayintsikta kuyëqa alläpa precisan (Sant. 2:8). Moises qellqanqan Leychöqa atska willakïkunam karqan nuna mayinkunata kuyayänampaq. Tiempuwannam Pabluta Jehovä kënö nir qellqatsirqan: “‘Quiquiqui cuyacungayquinölla runamajiquitapis cuyanqui.’ Runamajiquita cuyarga manam ni ima mana allitapis contran ruranquitsu. Tsaymi si runamajiquita cuyarga, Dios Yayapa llapan mandacuy leyninta cumpliycanqui” (Rom. 13:8-10NTCN). Tsënö këkaptinqa nuna mayintsikta kuyar siguïkäshun.

21, 22. ¿Imanirtaq Diosnintsikta y nuna mayintsikta kuyashwan?

21 Nuna mayintsikta imanir kuyanantsik precisanqanman yarpachakurninqa, allim kanman Teytampaq Jesus ninqanman yarpänantsik, porqui Pëqa ‘alli ruraqcunapaq y llutanta ruraqcunapaqmi’ intïtsimun y tamyatsimun (Mat. 5:43-45). Këqa yachatsimantsik, alli ruraqta y mana alli ruraqtapis kuyanapaqmi. Y kuyakoq kanqantsiktaqa mas rikätsikushun Diospita yachatsirninmi. Y wiyakurninqa Diospa amïgun këmanmi chäriyanman. ¡Këmi mas alli kaq bendicionqa!

22 Jehovätaqa pasëpam kuyantsik, y nuna mayintsiktapis tukïläyapam kuyanqantsikta rikätsita puëdintsik. Jehoväta y nuna mayintsikta kuyarninqa, ishkan mana jatusaq mandamientukunatam cumplikantsik. Y masqa, Teytantsik Jehovä Diostam kushitsishun.

^ par. 17 Proverbius 24:17, 18: “Chikishoqniki mana alliman ishkiriptin ama kushikïtsu; y pillapis ishkiratsiptin ama shonqïkichö kushipëtsu, Jehovä rikärir mana piñakunampaq y pëpita piñakïninta mana jorqarinampaq”.