¿Jehová ninqannöllatsuraq rurëkäshun?
¿Jehová ninqannöllatsuraq rurëkäshun?
“Llapan mana alli rurëtam chikirqö.” (SAL. 119:128.)
1, 2. a) Mëtapis viajëta munarqa, ¿imanir-raq tapukushwanraq? b) ¿Imakunapitataq Jehová willamantsik y imanir?
ITSA huk markapa ëwëta munarnin markäkunqantsik o yärakungantsï amïgontsikta mëpa ëwanapaq kaqta willaramänapaq tapurishwan. Tsëna niramashwan: “Mëman tumanëkipaq kaqta huk señalta rikarqa, alleqraq rikë, pantatsikunmanmi. Tsë señalta cäsokurmi, wakinkunaqa oqrakäyashqa”. ¡Alläpachi agradecishwan kuyamarnintsik shumaq willaramanqantsikpita! Awmi, nimanqantsiknöllachi rurashun. Jehoväpis tsë amïgonöllam. Pëmi mana wanushpa kawëman imanö chänapaq kaqta musyatsimantsik. Hina rasumpa kaq nänipita imakuna yaqatsimänapaq kaqtapis willamantsikmi (Deu. 5:32; Isa. 30:21).
2 Kë yachatsikïchö y qateqnin yachatsikïchömi amïgontsik Jehová yachatsimäshun imakunamampis mana ishkinapaq kaqta. Yarpäshun, pëqa alläpa kuyamarnintsik y alli kanata munarmi këkunata willapämantsik. Alläpachi llakikunman mana allikunaman ishkishqaqa (Eze. 33:11). Kë yachatsikïchömi kimata mana allikunaman ishkitsikoqta rikäshun. Huk kaqqa mana alli nunakunam; ishkë kaqnam kikintsikpa shonquntsik y kima kaqnam Bibliachö mana ima kaq ninqankuna. Alläpam precisan këkuna ima kanqantapis musyanantsik y Jehová këkunaman mana ishkinapaq imanö yanapamanqantsiktapis. Bibliata huk qellqaqmi këta nirqan: “Llapan mana alli rurëtam chikirqö” (Sal. 119:128). Pënö kaqpis, ¿mana alli rurëkunata chikintsikku? ¿Imaraq tsëkunata chikinapaq yanapamäshun?
“Manam nunakunata qatinëkitsu”
3. a) Mëpapis ëwanapaq kaqta mana musyarqa, ¿imanirtaq wakin ëwayanqampa ëwashwantsu? b) ¿Imatataq Éxodo 23:2 texto yachatsimantsik?
3 Viajëkanqantsiktana pensarishun. ¿Imataraq rurashwan mëpa ëwanatapis alleq mana musyarqa? Itsa atskaq cärroyoqkuna huk carretërapa ëwakïkaqta rikar qatita munashwan. Pero tsë nänipa atskaq ëwaqta rikarlla qatiqa manachi allitsu kanman. Itsapis ëwanqantsik markamanqa ëwayantsu, o itsapis alleqllaqa tsë nänita reqiyantsu. Këchö rikärinqantsikmi yarpätsimantsik Jehová israelïtakunata Leyninchö ninqampita. Imatapis rurëkaqta rikaqkunata o juezkunatam Dios këta mandarqan: “Manam nunakunata qatinëkitsu” (lei Éxodo 23:2 *). ¿Imanirtaq këta Jehová mandakurqan? Hutsayoq karnin nunakuna niyanqanman raslla ishkirinqantsikta y mana allikunata rurarinqantsikta musyarninmi. Awmi, “manam nunakunata qatinëkitsu” nir mandakunqanqa manam juezkunallapaqtsu karqan, sinöqa llapan kawënintsikchöpis yanapamänantsikpaqmi.
4, 5. ¿Imachötaq Josuëwan Caleb alli tsarakuyarqan y imataq yanaparqan?
4 Rasun kaqchöqa wakinkuna pensayanqannö ruranapaqqa llapan kawënintsikchömi rikantsik. Hinamampis, niyanqankunaqa illaqpitam yurirkamunman y höraqa sasam kanman tsëchö alli tsarakunantsik. Pensarishun Josuëwan Caleb ima pasayanqanman. Jehová Awnikunqan Patsata rikapakuyänampaqmi pëkunatawan chunka nunakunata mandayarqan. Chunka kaqkunaqa mana alli y llakitsikoq willakïllatam willakuyarqan. Hasta nefilimkunapa tsurinkunata rikäyanqantam willakuyarqan, nefilimkunaqa kayarqan Patsaman shamïkur warmikunawan angelkuna kayanqampitam (Gén. 6:4). ¡Kë parlëqa upakunapa parlëninmi karqan! Tsë nefilimkunapaqa manam tsurinkuna karqantsu, hinamampis Diluviochömi ushakäyarqan. Kë yachatsikïmi rikätsimantsik Diosman markäkïninkunachö sinchi mana kayaptinqa, mana rasumpa kaqtapis creiyanqanllatana. Tsëmi israelïtakunata pasarqan: chunka musyapakoqkuna willayanqanta creirmi llapankuna mantsakäkuyarqan. Tsëkunata creirmi Jehoväta cäsoki y Awnikunqan Patsaman yëki mana allipaq kanqanta pensayarqan. Llapankuna mana allita parlakïkäyaptinqa, ¿imataraq Josuëwan Caleb rurayanman karqan? (Núm. 13:25-33).
5 Pëkunaqa manam wakinkuna niyanqannöllatsu parlayarqan. Llapankunanö mana wiyëta munëkäyaptin y tsampiyänampaq o sagmayänampag nikäyaptimpis, pëkunaqa rasumpa kaqllatam parlëkäyarqan. ¿Imataq yanaparqan mana mantsakushpa parlayänampaq? Diosman markäkuyanqanmi o yärakuyanganmi. Markäkïnintsik sinchi kaptinqa, alleqmi musyantsik Jehoväpa awnikïnin ima kanqanta y nunakuna ardëpa parlayanqantapis. Josuëwan Calebqa watakuna pasanqanmannömi Jehová llapan awnikunqanta cumplenqampita kushishqa parlayarqan (lei Josué 14:6, 8 * y 23:2, 14 *). Pëkunaqa llapan shonqunwanmi Jehoväta kuyayaq y manam nunakunata kushitsiyänanrëkurllaqa Jehoväpa contran parlayanmantsu karqan. Pëkunaqa nunakunata mana mantsarmi alli tsarakuyarqan. ¡Llapantsikmi pëkunapita yachakushwan! (Núm. 14:1-10.)
6. ¿Imakunata rurartaq wakinkunanö pensar qallëkushwan?
6 ¿Imëllapis wakin nunakuna pensayanqanman qaqëta munarquntsikku? Kanan witsanqa manam Jehoväta ni leyninkunata respetayantsu, tsëqa rikakan kushikuyänampaq tukï mana allikunata akrayanqanchömi. Atskaqmi rakcha rurëkunata, maqanakïkunata y brujerïakunata televisionchö y cïnechö y vidëojuëgokunachö alli kanqantanö rikätsikuyan (2 Tim. 3:1-5). Kanan tapukurishun: ¿kikï y familiä kushikunampaq kë mundochö nunakunanöllaku imatapis pensä y akrä? Tsënö kaptinqa, “manam nunakunata qatinëkitsu” nishpa Biblia consejakunqantam mana kaqpaq churëkashwan.
7, 8. a) ¿Imanötaq ‘shumag tantiyacuynintsicta’ imëpis allillata katsishwan, y imanirtaq tsë rurëqa huk listapitapis más alli? b) ¿Imatataq atskaq jövenkuna rurayan?
7 Jehoväqa huk alli qarënintsikmi qomarquntsik imatapis akranapaq, tsëqa ‘shumag tantiyaymi’. Këpaqmi Biblia parlan imakunata ruranapaqpis alli yarpänantsikpaq y ima alli o mana alli kanqanta reqinqantsikpaqpis. Tanteakïnintsik alli kanampaqqa, imëpis alli kaqtam rurëkänantsik (Heb. 5:14, MTCS). Këta ruranapaqqa manam nunakuna rurayanqanta qatinantsiktsu, hina manam imachöpis qellqarëkaqllatatsu qatinantsik sinöqa concienciantsik ninqanmannömi imatapis ruranantsik. Tsëmi Jehoväpa testïgonkunapaqqa ima pelïculakunata, librokunata o Internetchö imakunata mana rikänantsikpaq listaqa kapamantsiktsu. Hinamampis kë mundochöqa tukïmi yarqarëkämun, tsëmi huk listata rurarpis wallka minütokunallachö huktana rurëkashwan (1 Cor. 7:31). Hina manam Biblia ninqanta y Diosta mañakunata y tsëpita Dios ninqanman pensëkur imatapis ruranapaqqa yanapamashwantsu (Efe. 5:10).
8 Pero manam llapankunatsu Biblia ninqannö rurëta munashqaqa kushikuyanqa, hina höraqa pensayanqannö ruranapaqmi nimäshun. Këman pensarishun, joven cristiänokunaqa tukïtam pasayan escuëlankunachö wakin jövenkuna pëkunanö portakuyänampaq y imachöpis kushikuyänampaq niyaptin (1 Ped. 4:4). Pero ¡imanö shumaqmi ëka watayoq karnimpis Josuëwan Calebnö Jehoväman markäkuyanqanta rikätsikuyanqanqa! Awmi, “manam nunakunata qatinëkitsu” nir Biblia mandakunqantaqa wiyakuyanmi.
“Manam shonqïkikunata ni nawikikunata wiyakurqa puriyänëkitsu”
9. a) ¿Imanirtaq viajaq nunaqa munanqanrëkurlla huk nänipa ëwakunmantsu? b) ¿Imanirtaq Números 15:37-39 ninqan textota israelïtakuna wiyakuyänan karqan?
9 Mana alliman ishkitsikoq ishkë kaqqa, kikintsikchömi këkan. Viäjepaq yapë parlarishun. ¿Imaraq pasakunman mäpakunata haqirïkur mëpapis más shumaq rikachakuna näni kaptinlla tsëpa ëwashqaqa? Tsëqa manam chäshuntsu ëwëkanqantsikmanqa. Këqa hina Bibliapa huk consëjonkunatam yacharatsimantsik. Kë consëjoqa këkan israelïtakunata faldankunapa kuchunman shalshan o shamshilnin y azul hïlota churayänampaq Jehová mandakunqanchömi (lei Números 15:37-39 *). Itsa kanankuna wakinkunapaqqa kë Ley mana tantiëpaqnö kanman, pero tsë witsankunapaqqa alläpam precisarqan. Këqa yanapakurqan israelïtakuna wakin nacionkunapita hukläya kayanqanta rikätsikuyänampaqmi, tsënö rurarllam Diospa kuyakïninchö kayanman karqan (Lev. 18:24, 25). Hina kë mandakïqa rikätsimantsik kikintsikpa munënintsikkuna mana wanushpa nänipita horqamänantsikta mana haqinapaqmi. ¿Imapaqtaq parlëkantsik?
10. ¿Nunakuna imanö kanqantataq Jehová rikätsikurqan?
10 Kanan Jehová kënö mandakunqanman yarpärishun: “Manam shonqïkikunata ni nawikikunata wiyakurqa puriyänëkitsu”. Ciëlochö Teytantsik imanö kanqantsikta musyarmi tsëta mandakurqan. Musyanmi nawintsik imatapis rikaptin shonquntsik munanqanta. Tsëmi këta alli willamantsik: “Shonquqa imëkapitapis más traicionërom, y imatapis rasllam munan. ¿Pitaq reqinman?” (Jer. 17:9). ¿Nawinkuna rikanqanta y shonqunkuna munanqanta mana qatiyänampaq Jehová israelïtakunata imanir mandanqanta musyantsikku? Tsëtaqa nirqan, qaqaräyanqan markakunata shumaqtanö rikäyänampaq kaqta musyarmi. Pëkunata rikarqa, vestikuyanqannö, pensayanqannö y mana alli costumbrenkunamannömi rurar qallëkuyanman karqan (Pro. 13:20).
11. ¿Imanötaq nawintsik shonquntsikta pantaratsinman?
11 Kananqa imëpitapis masmi shonquntsik pantakärinman tukï munëkunawan. Nunakunapa tukï mana alli munëninkunatam kë mundoqa más välitsin. Tsënö kaptinqa, ¿imanötaq Números 15:39 texto ninqanta wiyakushwan? Itsa escuëlachö o trabäjochö yanaqintsikkuna o marka mayintsikkuna qarankuna rikakïkaq o qarankunaman laqarëkaq röpakunata churakuyan. ¿Pëkunanö këtaku munantsik? Imanö vestikuyanqanta rikarnin, ¿noqantsikpis tsënö vestikïtaku munarintsik? ¿Pëkunanö vestikïta munarku yachakunqantsikkunata mana kaqpaq churarintsik? (Rom. 12:1, 2.)
12, 13. a) Mana allikunata rikarëta mäñashqa karqa, ¿imakunatataq rurashwan? b) ¿Imanirtaq sinchikushwan wakinkuna tukï mana allikunata noqantsikrëkur mana pensayänampaq?
12 Alläpam precisan munënintsikkunata controlanantsik. Mana allikunata nawintsik rikëta munaptinqa, Job ruranqannömi ruranantsik, pëqa nawinwanmi huk acuerdota rurarqan, tsëmi huk warmikunataqa munaparnin rikaparqantsu (Job 31:1). Hina rey Davidpis tsënöllam rurarqan, tsëmi nirqan: “Imapaqpis mana väleq cösaskunataqa manam nawïta rikätsishaqtsu” (Sal. 101:3). Awmi, imapis concienciantsikta rakchataq y Jehoväwan amigo kënintsikta ushakätseqqa manam imapaqpis välintsu. Tsëmi nawintsikpa puntanmanqa, shonquntsik mana alli kaqta munapänampaq kaqkunataqa churashwantsu, tsëkunaqa hutsamanmi ishkitsimashwan.
13 ¿Imapaqpis mana väleqman tikrarishwantsuraq? Awmi. ¿Imanö? Tsëqa kanman shonqunkunachö mana allikunata munapäyänampaq imatapis rurashqam. Tantearinapaq, këmanqa ishkirishwan Biblia ninqannö “sensillullata y normalllata” mana vestikurmi (1 Tim. 2:9). Huk ropa alli o mana alli kanqanta musyanapaqqa, manam kikintsikllamantsu yarpänantsik. Hina wakinkunapa concienciankunachö o pensëninkunachö ima niyänampaq kaqtapis yarpänantsikmi. Munanqantsikkuna o pensanqantsikkunaqa manam nuna mayintsikkunapa yamë kawakïnimpitaqa más precisaqtsu kanman (Rom. 15:1, 2). Kushikïpaqqa congregacionkunachö atska waranqa jövenkuna shumaq vestikuyanqanmi. ¡Alläpam pëkunarëkur kushikuntsik! Tsënöpam rikätsikïkäyan ‘shonqunkunata ni nawinkunata’ wiyakurnin mana purikäyanqanta, tsëpa rantinqa imëkanöpapis Jehoväta kushitsiyänampaq sinchikïkäyanqanta.
“Mana imapaqpis sirveq cösaskunapa qepantaqa ama ëwayëtsu”
14. ¿Imatataq Israelïtakunata Samueltawan Jehová willatsirqan?
14 Viäjepaq parlëkanqantsikman yarpärishun. ¿Imaraq pasakunman desiertopa ëwëkarnin yakutanö rikaqyëkur huk nänipa yaqarishqaqa? Mana imapis këkaptin huk nänipa ëwakushqaqa itsa wanurishwampis. Awmi, Jehoväqa alleqmi musyan mana kaqman markäkïqa o yärakuyga pasëpa mana alli kanqanta. Tsëmi israelïtakunata alleq consejarqan wakin nacionkunanö tullupita y ëtsapita reyninkuna kananta munayaptin. Pero tsë munëqa alläpa hutsam karqan, këwanqa rikätsikïkäyarqan Jehoväta Mandaqninkunatanö mana munayanqantam. Reyninkuna kanampaq Dios haqishqa kaptimpis, profëtan Samuelwanmi willatsirqan ‘mana imapaqpis sirveq cösaskunapa qepanta’ ëwarqa hutsakunaman ishkiyänampaq kaqta (lei 1 Samuel 12:21 *).
15. ¿Imanötaq “mana imapaqpis sirveq” cösaskunata israelïtakuna ashiyarqan?
15 ¿Israelïtakunaqa rikëkäyanqan rey Jehoväpitapis más alli yanapayänampaq kaqtatsuraq pensayarqan? Tsënö pensarqa “mana imapaqpis sirveq cösaskunapa” qepanta ëwarmi Satanaspa toqllanman ishkiyarqan. Tsënö karmi, tukï mana alli rurëkunaman ishkiyanman karqan. Reyninkunaqa ïdolokunata adorëmampis chätsiyanmanmi karqan. Tsë toqllaman ishkeqkunaqa, qerupita o rumipita diosninkuna más markäkïpaq kayanqantam creiyan. Pero rasumpëpa Diosqa llapan imëkatapis kamaqmi, pero ‘imajincunaqa mana ima poderyoqmi’ kayan (1 Cor. 8:4). Rasumpam ïdolokunaqa manam imapaqpis serviyantsu. Kë ïdolokuna mana rikëkäyaptin, wiyëkäyaptin, parlëkäyaptin ni pitapis yanapëta mana puëdekäyaptinqa, ¿imapaqraq yatanqantsik o rikanqantsikpis välenman? Tsëkunata adorëqa imapaqpis mana väleqpa qepanta ëwaqnömi kanman, këkunaqa apakuyan ushakëmanmi (Sal. 115:4-8).
16. a) ¿Imanötaq Satanás ruran atskaq nunakuna “mana imapaqpis sirveq cösaskunapa” qepanta ëwayänampaq? b) ¿Imanirtaq Jehovätawan igualatsishqa kapoqyoq kë imapaqpis mana sirveq cösaskuna kanqanta nintsik?
16 Satanasqa unënöllam nunakunata munapätsin “mana imapaqpis sirveq” cösaskunata ashiyänampaq. Tsëmi nunakunata creitsin imëkankunapis kayäpuptinraq kushishqa kayänampaq kaqta. Y rasun kaqchöqa, riquëzakuna, imëkayoq kë y alli pagashqa trabäjoqa yanapakunmi. Pero ¿yanapakuntsuraq wanutsikoq qeshya chämuptin, qellë y cosas ushakaptin o ima desgraciapis chämuptinqa? Hina, ¿llakishqa y pantashqa nunakunata yanapanku? ¿Kawëchö tukï tapukïkunapa respuestanta tarinapaq yanapakunku? ¿Wanupakuyaptin shoqanku? Jehoväpa kaqta wananqantsikta qellëkunawan tsapëta tïrashqaqa, manam kushikïta tarishuntsu. Rikanqantsiknömi, këkunaqa ‘mana imapaqpis sirveq cösaskuna’ kayan. Hinamampis, këkunaqa manam saludnintsikllachöpis yanapamantsiktsu, musyanqantsiknöpis kawënintsikqa rasllam ushakärin. Y manam qeshyakunapita ni wanïpita libramantsiktsu (Pro. 23:4, 5). ¡Imanö hukläyam Diosnintsikqa! Jehoväqa rasumpa kawaq Diosmi, y pëqa yamë kawakunapaqmi awnimantsik. Pero amïgon karninllam kë kawëtaqa chaskishun. ¡Alläpa shumaq bendicionmi pëwan amïgo këqa! Ama imëpis pëta haqishuntsu ‘mana imapaqpis sirveq cösaskunata’ ashirqa.
17. ¿Imata ruranapaqtaq churapakashwan?
17 ¡Imanö kushikïpaqmi kawëman apakoq nänipa amïgontsik Jehová pushamanqantsikqa! Kuyëpa consejakunqanta wiyakurqa, manam nunakuna rurayanqanta qatishuntsu, shonquntsik munanqanta rurashuntsu y mana imapaqpis sirveq cösaskunata qatishuntsu. Tsënöpam mana wanushpa kawakïman chäshun. Qateqnin kaq yachatsikïchömi rikäshun kima toqllakunaman atskaq ishkiyanqanta. Kë mana alli nänikunapaq Jehová consejamanqantsikta wiyakushqaqa, mana alli rurëkunata chikishunmi y llapan puëdenqantsikmannömi sinchikushun këkunaman mana ishkinapaq (Sal. 119:128).
[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]
^ par. 3 Éxodo 23:2: “Manam nunakunata qatinëkitsu mana alli kaqta ruranëkipaqqa; y manam ima juiciochöpis wakinkuna niyanqanta qatirqa mana rasumpa kaqtaqa parlankimantsu”.
^ par. 5 Josué 14:6, 8: “Tsënam Guilgalchö Judäpa tsurinkuna Josuëman witiyarqan, y Quenaz markapita Jefunëpa tsurin Calebmi këta nirqan: ‘Qamqa allim musyanki Qadés-barnea nishqanchö Jehová qampaq y noqapaq sirveqnin Moisesta parlapanqanta. [...] Y noqawan ëwaq wawqïkunaqa llapan nunapa shonqunkunatam mantsakätsiyarqan, pero noqaqa Jehová Diosnïtam mana haqita qatirqä’”.
^ par. 5 Josué 23:2, 14: “Josuëmi qayatsirqan llapan israelïtakunata, anciänonkunata, peqatsaqninkunata, juezninkunata y tropa mandaqninkunata, y kënömi nirqan: ‘Noqaqa awkinyärirqönam, y alläpa edänam kä. Kanan ¡rikäyë!, noqaqa wanukushaqnam, y qamkunaqa llapan shonqïkikunawan y almëkikunawanmi alli musyayanki, Jehová Dios qamkunapaq allikunata parlanqan llapan cumplikanqanta, y manam ni hukllëllapis mana cumplikashpaqa quedashqatsu. Y manam ni ima parlanqampis pishintsu’”.
^ par. 9 Números 15:37-39: “Jehovämi Moisesta nirqan: ‘Israelpa tsurinkunata parlapë faldankunapa kuchunman shalshan [shamshilnin] imëyaqpis churayänampaq, hina faldankunapa kuchumpita ichik más hananchömi churayänan azul hïlota: “Y kuchunkunachömi shalshan kanan, y qamkunam rikäyänëki y yarpäyänëki Jehová llapan mandayäshunqëkita y ninqannömi rurayänëki, y manam shonqïkikunata ni nawikikunata wiyakurqa puriyänëkitsu, lluta purikoqkuna rurayanqannöqa”’”.
^ par. 14 1 Samuel 12:21: “Y mana imapaqpis sirveq cösaskunapa qepantaqa ama ëwayëtsu, mana imapis karninmi librakuntsu”.
¿Imatataq yachakurquntsik?
¿Imanötaq kawënintsikchö kë textokuna ninqanta wiyakushwan?
[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]
[14 kaq päginachö dibüju]
¿Kë mundochö nunakunanöku këta munantsik?
[15 kaq päginachö dibüju]
¿Imanirtaq rurëta munarllaqa imatapis ruranantsiktsu?
[16 kaq päginachö dibüju]
¿“Mana imapaqpis sirveq cösaskunapa” qepantaku ëwantsik?
