K’umuykukuq runaqa jujkunatan respetan. Manan jatunchakunchu nitaq jujkunamanta aswan allinpaqchu qhawarikun. Aswanpas jujkunapin piensan, kallpachakuntaq imallatapas paykunamanta yachananpaq.

Wakin runakunaqa ninkun: “K’umuykukuq kayqa manan allinchu”, nispa. Ichaqa manan chhaynachu, imapi pantasqanchista reqsikuypas imachus ruway atisqanchista yachaypas allinpunin, chayta ruwananchispaqqa k’umuykukuq runan kananchis.

• Askha amigokunayoqmi kanqa. La epidemia del narcisismo nisqa libropin nin: “K’umuykukuq runakunaqa mana sasachakuspallan jujkunawan amigontin kayta atinku, chhayna runakunataqa mana manchakuspan rimaykunkipas”, nispa.

• Allinmi kausanqa kuraq kaspa. Sichus wawayki k’umuykukuq kayta yachanqa chayqa, kuraq kaspaqa mana sasachakuspallan llank’anata tarinqa. Leonard Sax psicologon nirqan: “Sichus juj wayna nishuta jatunchakuspa mana reparakunchu wakin ruwaykuna mana ruway atisqanta chayqa, llank’ananpaq entrevistaqtinkun mana paypi confianqakuchu. Ichaqa sichus tukuy yuyaywan entrevistaqninta uyarinqa chayqa, yaqapaschá llank’ananpaq contratanqaku”, nispa. *

Yanapay allin yuyaywan qhawarikunanpaq

BIBLIAPIN NIN: “Pipas mana imapas kashaspa imapas kanman jinapaqraq creekun chayqa, pay kikintan engañakushan”, nispa (Gálatas 6:3).

• Ama llulla rimaykunata creechiychu. Askha runakunan wawankuta ninku: “Tukuy munasqaykitan ruwawaq. Otaq atiwaqmi imachus munasqaykita ruwayta”, nispa. Wakin runakunaqa ninkumanpaschá: “Chayta nispan wawayta kallpachashani”, nispa. Yachasqanchis jina manan llapa munasqanchistachu ruwayta atisunman. Sichus wawaykita yanapanki imachus ruway atisqallanta ruwananpaq chayqa, kuraq kaspaqa allillantan kausanqa.

• Imatapas allinta ruwaqtin felicitay. Sichus wawaykita ninki: “Qanqa jujkunamantaqa aswan allinmi kanki”, nispa chayqa, manan yanapashankichu k’umuykukuq kananpaq. Chayta ruwanaykimantaqa imatachus allinta ruwasqanmantan felicitanayki.

• Manan nishutaqa redes sociales nisqapi kashananchu. Runakunaqa imatapas allinta ruwasqankuta willanankupaqmi astawanqa redes sociales nisqata utilizanku, chayta ruwayqa manan pitapas yanapanchu k’umuykukuq kananpaq.

• Kallpachay kaq ratu “perdón” niyta yachananpaq. Wawayki imapipas pantaruqtinqa yanapanaykin pantasqanta reqsikunanpaq perdonta mañakunanpaqpas.

Agradecekuq kayta yachachiy

BIBLIAPIN NIN: “Agradecekuq kaychis”, nispa (Colosenses 3:15).

• Diospa tukuyta kamasqanmanta. Kay pachapiqa imaymanan kan, chaykunawanmi runakunaqa kausayta atinchis, chaytan wawakunapas yachananku. Manachus wayrapas, unupas, mijuykunapas kanman chayqa wañupusunmanmi. Tukuy chaykunataqa Diosmi kamarqan, sichus chaykunamanta wawaykiman rimapayanki chayqa, Diostan agradecekunqaku tukuy chaykuna kamasqanmanta.

• Jujkuna allinta ruwasqankumanta. Runakunaqa wakin ruwaykunatan noqanchismanta aswan allinta ruwanku, chaytan wawaykiman reparachinayki, yanapanaykitaq ama envidiakunanpaq, aswanpas paykunaq ruwasqanta qatikunanpaq.

• Yachachiy “gracias” niyta. Wawaykitan yachachinayki imatapas chaskisqanmanta “gracias” niyta yachananpaq. Chaytaqa sonqomantan niyta yachanan, chaymi yanapanqa k’umuykukuq kananpaq.

Yachachiy jujkuna yanapayta yachananpaq

BIBLIAPIN NIN: “K’umuykuywan jujkunata qankunamanta aswan allinpaq qhawariychis. Amataq munaynillaykichistaqa maskhaychischu, aswanpas jujkunaq munaynintawan maskhaychis”, nispa (Filipenses 2:3, 4).

• Wasipi ruwanakunawan yanapanasuykipaq niy. Manachus wawaykita wasipi ruwanakunawan yanapanasuykipaq ninki chayqa, kaytapas nishawaq jinan kanman: “Qanqa manan kaykuna ruwanaykipaq jinachu kanki”, nispa. Wasipi ruwanakunataraqmi ñaupaqtaqa ruwanan, chaymantañan pujllaqqa lloqsinman. Wawaykitan niwaq: “Gracias yanapawasqaykimanta, chayta rikuspan jujkunapas qanta respetasunkiku”, nispa.

• Reparachiy jujkunata yanapay allinpuni kasqanta. Sichus wawaykita yanapanki jujkunata yanapayta yachananpaq chayqa, qhepamanqa allinta yuyaykuspan imatapas ruwanqa. Chaypaqmi paywan parlarispa niwaq: “¿Pin yanapananchista necesitashanman, imaynatan yanapawaq?”, nispa. Pillatapas yanapaqtinqa, felicitay chay ruwasqanmanta.