“Hermanaytan qapariyurqani, punkutapas kallpawan kichaspan perqataraq t’oqorqani. Chay t’oqota sapa rikuspaymi yuyariq kani chay kutipi erqe hina ruwasqayta” (Diana) *

“Taytaytan qapariyurqani: ‘¡Manan taytaychu kanki!’, nispa. Punkutapas uyanpin wisq’arparirqani. Ñawillaypin kashan nishu sonqo nanasqa tarikusqanqa. Chay qhepamanqa qalluytaraqmi k’utukuytapas munarqani chayta nisqaymanta” (Laura)

Chay pasarqasunki chayqa kayta leey.

Mana controlakuyta yachaqqa p’enqaypin qhepan. Barbaraqa 21 watanpin kashan, ninmi: “Ñawpaqpiqa niqmi kani, ‘hukkunaqa aguantawanankun imayna kasqayta’ nispa. Genionkuta mana controlayta yachaqkunata qhawaspaymi niq kani: ‘¡Asikunapaqmá ruwasqankuqa!’, nispa. Ichaqa cuentatan qokurqani ñoqatapas hukkuna chhaynata qhawariwasqankuta”, nispa.

Biblian nin: “Usqhaylla phiñakuqqa mana ruwanakunatan ruwan”, nispa (Proverbios 14:17).

Millay caracterniyoqkunamantaqa phiña toromanta hinaraqmi ayqekunku. Danielqa 18 watanpin kashan, ninmi: “Genioykita mana controlaspaqa p’enqaypin qhepanki, hukkunapas manañan respetasunkikuchu”, nispa. Elenapas 18 watanpin kashan, ninmi: “Mana allin genioyoq kayqa manchakunapaqmi qhawarichisunkiman”, nispa.

Biblian niwanchis millay caracterniyoqkunawan ama huñukunapaq (Proverbios 22:24).

Atiwaqmi cambiayta. Saraqa 15 watanpin kashan, ninmi: “Sonqoykiña k’irisqa kanman chaypas, atiwaqmi controlakuyta chhaynapi mana phiñasqa kutichinaykipaq”, nispa.

Mana usqhaylla phiñakuqqa ‘kallpasapamantapas aswan allinmi’, kikinta dominakuqqa ‘huk llaqta hap’iqmantapas aswan allinmi’, chaytan Biblia nin (Proverbios 16:32).

Kaykunatan ruwawaq. Ama niychu: “Ñoqaqa chhaynayá kani”, nispaqa. Yaqapaschá 6 killa kayta ruwawaq. Sapa phiñakuspayki kaykunata qelqay: 1) iman pasarqan, 2) imaynatan reaccionarqanki, 3) imata ruwaymi aswan allin kanman karqan, imarayku. Qhepa kutipi phiñakuspaqa chaykunata qhaway. Anotallaytaq sonqoykita k’iriqtinku mana phiñakusqaykitapas, chay ratopi imayna sientekusqaykitapas (Bibliaq yachachikuynin: Colosenses 3:8).

Chunkakama yupay. Pipas phiñachisuqtiykiqa ama umaykiman hamusqantachu rimarpariy, aswanpas sonqoykiq tiyaykunantaraq suyay. Enriqueqa 15 watanpin kashan, ninmi: “Pacienciakuyqa yanapawanmi allinta piensaspa kutichinaypaq, chhaynapin mana pesapakunichu ‘ama chayta niymanchu karqan’ nispa”, nispa (Bibliaq yachachikuynin: Proverbios 21:23).

Reparaq kay. Imayna tratasqasuykipi piensayqa phiñachisunkimanmi. Chayrayku piensallaytaq imarayku chhaynata tratasqasuykipi. Jesicaqa 24 watanpin kashan, ninmi: “Manan yanqachu pipas mana allintaqa tratasunki, chaypi yuyaykuymi sonqoyta chhikanta tiyaykachin”, nispa (Bibliaq yachachikuynin: Proverbios 19:11).

Phiñachinakuymanta ayqerikuy. Biblian nin: “Ch’aqwa manaraq qallarishaqtin churanakuyta saqepuy”, nispa (Proverbios 17:14). Phiñachinakuy kaqtinqa mayninpiqa aswan allinmi ayqerikuy. Ichaqa chayta ruwaspaqa amaña piensayñachu chay phiñanachikuypi, aswanpas imallatapas ruway. Daniela nin: “Ñoqataqa ejerciciota ruwaymi yanapawan sonqoy tiyaykunanpaq”, nispa.

¡Qonqapuy! Biblian nin: “Amataq huchallikuychisñachu. Puñunapi kashaspaña ch’inlla sonqoykichista t’aqwikuychis”, nispa (Salmo 4:4). Chaypi nisqan hina phiñakuyqa manan huchachu, ichaqa phiñakuspa imatachus ruwasqanchisqa yaqapaschá huchallichiwasunman. Ricardo nin: “Phiñachiqninman kutipakuqqa paypa makinpiñan kapun. Ama erqe hinaqa kaychu, aswanpas qonqapuy”, nispa. Chayta ruwaspaqa rikuchinkin caracterniyki controlasqaykita.