Jehová Diospa sutinpi pakakusun

‘Qan ukhupin huch’uyyaykukuqkunata [...] qhepachisaq, paykunan Jehová Diospa suntinpi pakakunqaku.’ (SOF. 3:12, NM.)

1, 2. ¿Ima hatun ‘thunikuy purunyachiy p’unchaymi’ hamushan?

YAQAPASCHÁ hayk’aqllapas para otaq chikchi qonqaylla hap’iwaqtinchis chakaq pachanpi otaq may k’uchullapipas mach’aykurqanchis. Ichaqa huk hatunkaray muyuq wayra hamunman chayqa, manan chaykunallapiqa pakakuyta atisunmanchu. Huk allin takyasqa wasipin chay hatun wayramantaqa pakakuna.

² Ichaqa chaykunamanta aswan hatunkaray ñak’ariymi hamushan. Chayqa Jehová Diospa ‘hatun p’unchayninmi’ chaytan rikch’anachikun ‘thuniy purunyachiy p’unchaywan’. Chay p’unchayqa llapa runakunamanmi chayamuwasun. Dios sonqo runakunan ichaqa pakaykusqa kanqaku (leey Sofonías 1:14-18). ¿Ichaqa imatan ruwananchis chay p’unchaypi pakaykusqa kanapaq?

Ñawpa tiempokunapi Jehová Diospa p’unchaynin

3. ¿Ima ‘chikchi t’oqyaymi’ Israel suyuta thunichirqan?

³ Jehová Diospa p’unchayninqa llapa pantasqa religionkunata chinkachispan qallarinqa. ¿Maypin chay p’unchay pakakusun? Chaypaq yachasunchis Diospa llaqtanwan ima sucedesqanta. Isaiasqa willarqanñan Israelpa chunka ayllunkuna thunisqa kananmanta, chay thunichiytan rikch’anachirqan ‘chikchi t’oqyaywan’ (leey Isaías 28:1, 2). Isaiaspa nisqanqa 740 watapin hunt’akurqan, Asiria llaqtamanta soldadokuna Efraín sutiwan sutichasqa chunka ayllukunata atipaqtin.

4. ¿Imaynatan Judá llaqtaman Jehová Diospa p’unchaynin chayamurqan?

⁴ Israel llaqta thunichisqa kasqan qhepamanmi, wakmanta ‘Jehová Diospa hatun p’unchaynin’ chayamullarqantaq. 607 watapin Judá llaqta thunichisqa karqan Dios contra mana allinkunata ruwasqankurayku. Babilonia kamachikuqmi soldadokunantin chay llaqtata thunichirqan. Judapi runakunaqa “llullakuspakama allillanmi kasun” nispan Egipto suyuwan rimanakurqanku yanapachikunankupaq. Chay ruwasqankuqa yanqapaqmi karqan, Babilonia runakunan chikchi hina chay ‘pakakusqanku’ llaqtata chinkachirqan (Isa. 28:14, 17).

5. ¿Iman sucedenqa Diospa llaqtanwan llapa pantasqa religionkuna chinkachisqa kaqtin?

⁵ Chay p’unchaypi hinan kay tiempopipas ‘hatun Babiloniapi’ kaq “cristianon kayku”  niqkunata llapa pantasqa religionkunatawan ch’usaqyachinqa pantasqa yachachisqankumanta. Chay qhepamanmi Saqraq munaynintaruwaqkuna chinkachisqa kallanqakutaq. Jehová Diospa llaqtanmi ichaqa qespichisqa kanqa paypa sutinpi pakakusqankurayku (Apo. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21).

Jehová Diosqa pakaykuwanchismi

6. ¿Imaynatan Diosta serviqkuna pakaykusqa kasunman?

⁶ Kay tukukuy p’unchaypiqa llapa cristianokunan iñiyninchispi pakaykusqa kasunman. ¿Imatan chaypaq ruwananchis? Diospa ‘sutinpin yuyaykunanchis’ tukuy sonqowantaqmi servinanchis (leey Malaquías 3:16 *-18). Ichaqa manan yuyaykunallanchischu. Biblian nin: “Pipas Señorpa sutinta waqyakuqqa qespichisqan kanqa”, nispa (Rom. 10:13). Chaypi nisqan hina qespichisqa kananchispaqqa sutintan waqyakunanchis. Cheqaq cristianokunaqa Jehová Diospa ‘sutinpi yuyaykusqanchisrayku’ Testigonkuna kasqanchisrayku iman hukniray kanchis mana kasukuq runakunamanta, chaytaqa askha runakunan reparanku.

7, 8. ¿Imaynapin ñawpaq cristianokuna pakaykusqa karqanku? ¿Ñoqanchisri imaynapin pakaykusqa kasun?

⁷ Chaymantapas Jehová Diosqa wañuymantan qespichiwasunman. Chaypaq qhawarisun 66 watapi Cestio Galo umallisqan Roma soldadokuna Jerusalén llaqta atipasqankumanta. Jesusmi willarqanña: ‘Chay [manchay ñak’ariy] p’unchaykunaqa [...] pisiyachisqan kanqa’, nispa (Mat. 24:15, 16, 21, 22). Chay profeciaqa hunt’akurqan romano soldadokuna Jerusalenta muyuykusqankumanta qonqaylla pasapusqankuwanmi. Chhaynapin cheqaq cristianokuna ‘qespikuyta’ ayparqanku. Paykunaqa Jerusalén llaqtamanta qayllanpi kaq llaqtakunamanta iman lloqsirqanku, wakintaq Jordán mayuta chimparqanku inti lloysimuy lado orqokunapi pakakamunankupaq.

⁸ Chay ñawpa cristianokuna hinan kay tiempopi Diosta serviqkunapas tarikunchis. Chay tiempopi cristianokunaqa Diospa nisqan pakakunamanmi rirqanku, ñoqanchispas kaqllatataqmi ruwananchis. Ichaqa teqsimuyuntinpi ch’eqerisqa kasqanchisraykun mana huk cheqaspichu pakakusun. Chaywanpas Diosmi llaqtanpi kaq ‘akllasqakunata’ waq ovejakunatawan qespichinqa “cristianon kayku” niq religionkunata chinkachiqtin, chaypaqmi ichaqa orqoman rikch’akuq llaqtanpi pakakunanchis.

9. ¿Pikunan Jehová Diospa sutinta chinkachiyta munarqanku? Huk ejemplota willay.

⁹ “Cristianon kayku” niq religionkunaqa manan Bibliamanta runakunaman yachachinkuchu, cheqnikunkun Diospa sutintapas, chayraykun paykunaqa chinkachisqa kanqaku. 1500 watakuna ñawpaqtan Europa ladopi allin reqsisqa karqan hebreo rimaymanta t’ikrasqa YHWH (otaq JHVH) nisqa Diospa sutin. Chay sutitan churaqku qolqekunapi, librokunapi, Bibliakunapi, wasikunaq punkunpi, catolicokunaq protestantekunaq iglesiankunapi ima. Kay watakunapin ichaqa Diospa sutinta chinkachipushanku. 2008 watapin 29 p’unchay junio killapi Iglesia Católica Romana nisqapi umalliq huk cartapi kamachikurqan hebreo rimaymanta t’ikrakuq Diospa sutinpa rantinpi “Señor” nispa ninankupaq. Huñunakuyninkupi takispapas rezaspankupas amaña chay sutita rimanankupaq. Chhaynallatataqmi huk religionkunapi umalliqkunapas millonninpi runakunaman Diosmanta pantasqata yachachinku.

Sutin hatunchaqkunataqa pakaykunmi

10. ¿Imaynatan kay tiempopi Diospa sutinta hatunchashanku?

¹⁰ Jehová Diospa testigonkunan ichaqa  Diospa sutinta respetanku hatunchankutaqmi kanpas. Jehová Diosqa kusikunmi paypa sutinpi hap’ipakuqtinchis, sutinpa nisqanman hinataqmi llaqtanta saminchan pakaykunpas munaynin hunt’akunanpaq. Jehová Diosqa allintan reqsin paypi ‘hap’ipakuqkunataqa’ (Nah. 1:7; Hech. 15:14, MR).

11, 12. ¿Pikunan 607 watapi Diospa sutinpi pakakurqanku? ¿Pikunan kay tiempopi chayta ruwallarqankutaq?

¹¹ Yaqa llapa judío runakunaña Dios contra mana allinta ruwarqanku chaypas, karqanmi Diospa ‘sutinpi pakakuq’ runakuna (leey Sofonías 3:12, * 13). ¿Iman sucederqan chay runakunawan Babilonia soldadokuna atipaspa judiokunata apapuqtinku? Chay runakunaqa ‘qhepachisqan’ karqanku, paykunamantan karqan Jeremías, Baruc, Ébed-mélec ima, wakintaq Babiloniaman apasqaña karqanku chaypas hunt’aq sonqo Diospaq karqanku. 539 watapin Medopersa runakuna Ciroq umallisqan atiparqanku Babilonia llaqtata. Qhepamantaq Ciro kamachirqan wakin judiokuna llaqtankuman kutipunankupaq.

¹² Profeta Sofoniaswan willachisqan hina, Jehová Diosqa qespichirqanmi cheqaq yupaychayta wakmanta hatarichiqkunata, chay ruwasqankutaqmi Diosta anchata kusichirqan (leey Sofonías 3:14-17). Sofoniaspa willasqanqa kay tiempopipas hunt’akurqanmi. Diospa Gobiernon hanaq pachapi kamachikuyta qallarisqan qhepamanmi akllasqa cristianokunata kacharichirqan Hatun Babiloniaq yachachikuyninkunamanta. Chaywanmi Jehová Diosqa kusisqa kashan.

13. ¿Imamantan kacharichisqa kashanku k’umuykukuq runakuna?

¹³ Kay Hallp’api wiñay kawsayta suyakuq cristianokunapas Hatun Babiloniaq pantasqa yachachikuyninkunamantan kacharichisqa karqanku (Apo. 18:4). Sofonías 2:3 texton nin: “Kay pachapi llapa k’umuykukuqkuna [...] Señor Diosman kutirikuychis”, nispa. Chaypi nisqanqa kay tiempopin astawan hunt’akushan. Chaymi kunanqa lliw llaqtakunamanta k’umuykukuqkuna, hanaq pachapi suyakuyniyoqña kanku otaq kay Hallp’api suyakuyniyoqña kanku chaypas Jehová Diospa sutinpi pakakushanku.

Diospa sutinqa manan amuleto hinachu

14, 15. a) ¿Imakunatan wakin runakuna amuletota hina hap’inku? b) ¿Imatan mana amuletota hinachu hap’ina?

¹⁴ Jeremiaspa tiemponpi runakunaqa, yupaychana wasitan amuletota hina qhawarirqanku enemigonkumanta pakaykusqa kanankupaq. Chhayna yuyaykusqankuqa manan allinchu karqan (Jer. 7:1-4). Israel runakunaqa ñawpaqmantaraqmi rimanakuna arcata amuletota hina hap’irqanku guerrakunapi atipanankupaq. Ichaqa filistea runakunan paykunata atipaspa chay arcata apapurqanku (1 Sam. 4:3, 10, 11). Kay tiemponchispipas chaytan wakin runakuna ruwarqanku. Qelqakuna willasqan hina, 312 watapin Constantino el Grande nisqa huk mosqoypi kamachikuyta chaskisqa, manaraq Romaq qayllanpi maqanakuyman rishaspa soldadonkunaq escudonpi huk marcata churananpaq. Chay marcaqa griego simipi “Cristo” sutiq (kji, rho) qallariyninmi kanman karqan. Kallantaqmi qhasqoman churakuna fierromanta collarín nisqapas, chayqa guerra de los Treinta Años nisqa kasqanpi maqanakuq Gustavo II Adolfo de Suecia reypan kanman karqan. Chaypin “Iehova” sutita churarqanku yaqapaschá chaywan churakuq soldado pakaykusqa kananpaq (chayqa 7 paginapin rikhurishan, Alemaniapi kaq museopitaqmi tarikun).

¹⁵ Wakin cristianokunaqa demoniokunaq fastidiasqan kaspan Diospa sutinpi pakakunku sutinmanta kunkawan waqyakuspa. Ichaqa Diospa sutin imapipas rikhurisqantaqa manan amuletota hinachu hap’ina. Chayta  ruwaqkunaqa manan Diospa sutinpichu hap’ipakushanku.

¿Imaynapin pakaykusqa kasunman?

16. ¿Imaynatan Jehová Dios pakaykuwanchis?

¹⁶ Kay tiempopiqa Diospa llaqtanpin iñiyninchispi pakaykusqa kashanchis (Sal. 91:1). Jehová Diosqa ‘allin yuyayniyoq hunt’aq kamachiwan’ umallikunawan iman willachiwanchis mana allin ruwaykunamanta cuidakunanchispaq (Mat. 24:45-47; Isa. 32:1, 2). Sapa kutillanmi willawanchis qolqe sonqo kay mana allin kasqanta, chayta kasukusqanchistaqmi iñiyninchispi pakaykuwanchis. Willawanchismi samakuspa, mikhukuspa, q’ochukuspa llakhilla tiyakuypas Dios serviyninchispi pisiyachiwananchismanta. Biblian nin: “Mana yuyayniyoqkunataqa llakhi kasqallankutaqmi wañuchinqa. Uyariwaqniymi ichaqa mana imanasqalla tiyanqa, mana imatapas manchakuspalla kawsanqa”, nispa (Prov. 1:32, 33). Chaymantapas kallpachakunanchismi ch’uya kawsayniyoq kanapaq, chhaynapin Diospa pakaykusqan kasun.

17, 18. ¿Iman runakunata yanapashan Diospa sutinpi pakaykusqa kanankupaq?

¹⁷ Chaymantapas hunt’aq kamachiqa sapa kutillan invitawashanchis llapa runakunaman allin willakuykunata willanapaq (Mat. 24:14; 28:19, 20). Sofoniasmi willarqanña imas runakunata yanapanman Diospa sutinpi pakaykusqa kanankupaq, nirqanmi: “Llaqtakunaq rimasqantan huk ch’uya rimayman tukuchisaq, llapallanku Jehová Diospa sutinta rimanankupaq huk-nisqalla servinankupaqpas”, nispa (Sof. 3:9, NM).

¹⁸ ¿Imataq chay ‘ch’uya rimayri’? Jehová Diosmanta, munasqanmantawan Bibliapi cheqaq yachachikuykunan. Chay ‘ch’uya rimaytaqa’ Reinomanta, Diospa sutin ch’uyanchasqa kananmanta, Dioslla kamachikuq kasqanmanta, kasukuq runakuna saminchaykuna chaskikunankumantawan willaspan rimanchis. Chaytaqa askhañan ruwashanchis, yanapashanchismi hukkunatapas “Jehová Diospa sutinta rimanankupaq” “huk-nisqalla” servinankupaqpas. Hallp’antinpiqa millonninpiñan kanchis Jehová Diospa pakaykuyninta maskhaqkunaqa (Sal. 1:1, 3).

19, 20. ¿Imaynapin Israel runakunaq suyakusqanku yanqapaq karqan?

¹⁹ Kay tiempopi runakunaqa sinchi sasachakuykunapin tarikushanku. Chaymi mana ima ruwayta atispa runakunaq yanapayninta maskhashanku, otaq ñawpaq tiempopi Israel runakuna hina kay pachapi kamachikuqkunawan rimanakushanku yanapachikunankupaq. Chay ruwasqankuqa ñawpa tiempopi hinan yanqapaq kanqa. Manan mayqen kamachikuqpas nitaq Naciones Unidas nisqapas atiyniyoqchu kanku runakunaq llapa sasachakuyninta allichanankupaq. ¡Yanqapaqchá kanman paykunaq yanapayninta maskhayqa! Bibliapi nisqan hina, “allillanmi kasaqku” nisqankuqa yanqan. Kamachikuqkunapi suyakuqkunaqa llakisqan qhepanqaku (leey Isaías 28:15, 17).

²⁰ Asllamanmi Jehová Diospa hatun p’unchaynin chayamuqtin kay pacha chikchiq thunichisqan hina kanqa. Chay p’unchaypiqa  manan bomba atómica nisqakunamanta pakakunankupas, qolqenkupas nitaq imankupas runakunata pakaykunqachu. Isaías 28:17 textoq nisqan hina, ‘chikchiq thunisqanmi kanqa, pakakunanku cheqastapas llimp’aq unun apanqa’.

21. ¿Imatan chaskisun kay watapaq textoq nisqanman hina kawsaspa?

²¹ Kunanqa Jehová Diospa pakaykusqanmi kashanchis, phiñakuynin p’unchaypas pakaykuwasunmi. Sofonías sutiqa “Jehová Diosmi Pakaykuqqa” ninantan nin, chaywantaqmi rikuchin Dioslla cheqaq pakaykuq kasqanta. Chaymi kay 2011 watapaq texto kashan: Jehová Diospa sutinpi pakakusun, nisqa. Chayqa Sofonías 3:12, NM textomantan horqosqa kashan. Kunanmi tiempo kashan tukuy sonqowan Diospi hap’ipakuspa paypa sutinpi pakakunapaq (Sal. 9:10). Ama hayk’aqpas qonqasunchu Proverbios 18:10 textopi prometewasqanchista, chaypin nin: “Señor Diosqa qaqa sayaq pukara hinan, chaymanmi chanin runaqa phawan, allin hark’aykusqataqmi kashan”, nispa.

[Uranpi willakuykuna]

Yuyarinapaq

• ¿Imaynatan pakaykusqa kasunman kunan?

• ¿Pikunapin mana hap’ipakunachu?

• ¿Imamantan qhepaman pakaykusqa kasun?

[Tapuykuna]

[6 paginapi willakuy]

2011 watapaq texto: Jehová Diospa sutinpi pakakusun (Sofonías 3:12, NM)

[7 paginapi kaq fotota horqorqan]

Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”