1-3. a) ¿Imaraykun Josuepa allinta akllakusqan qatikunapaq hina? b) ¿Imatan yuyarinanchis imatapas decidinanchis kaqtin?

ALLINTA akllayqa ancha allinmi. Pipas tukuyta qhawarispan akllakun imatapas decidinanpaqqa, qhepaman imayna kawsaynin kanantapas. Kaypi yuyaykusun, huk runan ñanninta chakipi rishan, ichaqa qonqayllan chay ñan iskayman t’aqakun. ¿Mayqen ñannintan rinman? Huknin ñanninmi chayachinqa may risqanman, huknin kaqmi ichaqa astawan karunchanqa.

² Bibliapiqa askhatan tarinchis chhaynapi hina tarikuq runakunata. Cainqa akllakunanmi karqan phiñakuywan atipachikuyta otaq mana phiñakuq kayta (Gén. 4:6, 7). Josuepas akllakunanmi karqan cheqaq Dios serviyta otaq pantasqa dioskuna yupaychayta (Jos. 24:15). Josuen ichaqa Diosmanta mana karunchakuyta munarqanchu, chaymi akllakurqan Diosman asuykachinanpaq kaq ruwaykunata. Cainmi ichaqa mana chaytachu munarqan, hinan akllakurqan Diosmanta astawan karunchachiq ruwayta.

³ Yaqapaschá hayk’aqllapas ima ruwaytapas akllanayki kanqa. Chhaynapi tarikuspaqa yuyarinaykin Diosta hatunchanaykipaq hina imatapas ruwanayki kasqanta, paymanta karunchachiq kaqkunatataq mana ruwanaykichu kasqanta (leey Hebreos 3:12). Kay estudiopi qatimuq estudiopiwanmi yachasunchis kawsayninchispi qanchis ruwaykunamanta, chaykuna Jehová Diosmanta mana karunchawananchistapas.

4. ¿Imaraykun allinpuni llank’ay?

⁴ Cristianokunaqa paykuna kikinkuta familiankutapas uywanankupaqmi llank’anankupuni. Biblian willan chayta mana ruway munaqqa mana iñiyniyoq runamantapas aswan mana allinraq kasqanta (2 Tes. 3:10; 1 Tim. 5:8).  Llank’ayqa ancha allinpunin, ichaqa chayman nishuta qokuyqa Jehová Diosmantan karunchawasunman. ¿Imaynapi?

5. ¿Imakunatan ñawpaqta qhawarinanchis manaraq huk llank’anaman haykushaspa?

⁵ ¿Imatan ruwawaq llank’anata maskhaspa? Sichus tiyanki llank’ayta sasa tarikusqan nacionpi chayqa, yaqapaschá munachisuqtiykiku hina ima llank’aymanpas haykuwaq. Ichaqa, sichus chay llank’anayki Bibliaq nisqanta p’akin, otaq ima horapi llank’asqayki, viajekunaman rinaykiraykupas manaña cristiano ruwayniykikunata hunt’ankichu, familiaykimantapas t’aqasunkiman chayri, ¿“chayllapas mayraqmá mana llank’anayoq kanamantaqa”, nispa yuyaykuspachu chaypi llank’awaqpuni? Mana allinta imatapas decidisqaykiqa Jehová Diosmantan karunchasunkiman (Heb. 2:1). Chhaynaqa, sichus ima llank’anatapas maskhashanki otaq cambiayta munashanki chayqa, ¿iman yanapasunkiman allinta decidinaykipaq?

6, 7. a) ¿Imakunata tariyta munaspan pipas llank’anman? b) ¿Mayqen kaqmi astawan Diosman asuykachisunki, imarayku?

⁶ Ñawpaqpi yachasqanchis hina, allintan yachananchis kawsayninchispi imatachus ruway munasqanchista. Tapukunanchismi: “¿Imata tarinaypaqmi llank’ayta munani estudiaytapas munani?” nispa. Sichus Diosta servinaykipaq llank’anki chayqa Diosmi bendecinqa kallpachakusqaykita (Mat. 6:33). Jehová Diosqa manan hinallachu qhawawasun mana llank’anayoq kapuqtinchis otaq qolqe mana kaqtin sasachakuypi tarikuqtinchispas (Is. 59:1). Biblian willawanchis Diosqa ‘payta manchakuqkunata sasachakuymanta qespichisqanta’ (2 Ped. 2:9).

⁷ Ichaqa, ¿sichus askha qolqeyoq kanaykipaq llank’ashanki chayri? Yaqapaschá tarinki imachus munasqaykita. Ichaqa yuyarinaykin chay ruwasqaykiwan imapichus tarikunaykita (leey 1 Timoteo 6:9, 10). Sichus nishuta llank’ayman, qolqe maskhayman qokunki chayqa, Jehová Diosmantan karunchakunki.

8, 9. ¿Imatan tayta-mamakuna llank’ayninkupi qhawarinanku?

⁸ Sichus wawaykikuna kan chayqa yuyaykuy qanmanta imata yachashasqankuta. ¿Imatan reparanku? ¿Jehová Diospa allin qhawarisqan kay aswan importante kasqantachu icha llank’ayniykitachu? Sichus paykuna reparanqaku allin qhawarisqa kayta, qolqeyoq kayta astawan munasqaykita chayqa, yaqapaschá paykunapas kaqllatataq ruwanqaku, chaykunaqa sasachakuykunallamanmi apan, chaymantapas manañan respetasunkikumanñachu. Huk sipasmi nirqan: “Taytayqa sinchitan llank’anallaman qokuq. Ñawpaqpiqa yaqachus hina llank’aq mana imapas pisiwanankupaq. Kunanqa manan chayraykuchu. Nishutan llank’an ichaqa manan necesitasqaykuta rantinanpaqchu aswanpas askha qolqeq chaninkunata wasiman hunt’achimunanpaqmi. Chaymi qhapaq familiamanta reqsiwanku manataq Diosta astawan servinankupaq hukkunata kallpachaq familiata hinachu. Ñoqaqa iñiyniypi yanapawanantan astawanqa munayman manan qolqentachu”, nispa.

⁹ Tayta-mamakuna ama Jehová Diosmanta karunchakuychischu llank’anaykichisman nishuta tiempoykichistapas kallpaykichistapas qosqaykichisrayku. Wawaykichis reparachun Dios serviyta aswan allinpaq qhawarisqaykichista manataq qhapaq kaykunatachu (Mat. 5:3).

10. Wayna-sipas, ¿imaraykun allinta yachanayki kawsayniykipi imatachus ruway munasqaykita?

¹⁰ Wayna-sipas, sichus yuyaykushanki kawsayniykipi imatachus ruwanaykipaq chayqa, ¿iman yanapasunkiman allinta decidinaykipaq? Ñawpaqpi qhawarisqanchis hina allintan yachanayki imatachus munasqaykita. Yaqapaschá munashanki ima profecionniyoq kaytapas. Ichaqa, ¿hayk’a tiempon estudianayki kanqa, imayna llank’aypin tarikunki? ¿Yanapasunkichu astawan Diosta servinaykipaq icha karunchasunki? (2 Tim. 4:10.)  Runakunaqa bancopi qolqenku askha kaqtin otaq negocionku allin kallaqtinmi kusisqa kawsanku, ¿paykuna hina kaytachu munanki? Icha, ¿David hinachu Diospi confiaq kanki? Paymi nirqan: “Waynallan karqani, kunantaq machuyapuniña, manan hayk’aqpas rikurqanichu chanin runata Señor Diospa saqerparisqanta, manan hayk’aqpas rikurqanichu wawankunatapas mikhuna mañapakushaqta”, nispa (Sal. 37:25). Ama qonqaychu, huknin kaq ñanqa Diosmantan karunchasunki, huknin kaqtaq kusisqata kawsachisunki (leey Proverbios 10:22; Malaquías 3:10). ¿Mayqentan akllakunki? *

11. ¿Imatan Biblia nin kusirikuykunamanta, ichaqa imatan qhawarinanchis?

¹¹ Bibliaqa manan ninchu kusirikuykunaqa tiempo usuchiy kasqanta nitaqmi niwanchischu aburrisqa kawsanapaq. Apóstol Pablon Timoteoman qelqarqan ‘ejercicio ruwayqa’ yanapawasqanchista (1 Tim. 4:8). Chaymantapas Biblian nillantaq “asikuna tiempopas” “tusuna tiempopas” kasqanta, kallpachawanchistaqmi allinta samakunapaq (Ecl. 3:4; 4:6). Ichaqa ruwasqanchiskunata mana allinta qhawariqtinchisqa kusirikuykunan Diosmanta karunchawasunman. Chay mana sucedewananchispaqqa qhawarinanchismi ima kusirikuykunata akllakusqanchista, hayk’a tiempo ruwasqanchistapas.

12. ¿Imakunatan qhawarinanchis kusirikuykunata akllakuspa?

¹² Ñawpaqta yachasun ima kusirikuykuna akllakunanchismanta. Askhan mana waqllichiq kusirikuykunaqa. Ichaqa askha kusirikuykunan rikuchin Diospa cheqnisqan kaqkunata, maqanakuykunata, layqakuykunata, qhelli huchakunatapas. Chhaynaqa ima kusirikuykunapas  munasqanchistaqa allintan qhawarinanchis. Tapukunanchismi: “¿Imayna runamanmi tukuchiwan? ¿K’arak sonqo, atipanakuq, llaqtaymanta hatunchakuqmanchu tukuchiwan? (Prov. 3:31.) ¿Sinchitachu qolqeta gastachiwan? ¿Hukkunatachu yaqapas misk’achiyman? (Rom. 14:21.) ¿Imayna runakunawanmi huñunachiwan? (Prov. 13:20.) ¿Mana allinta ruwanaypaqchu kallpachawashan? (Sant. 1:14, 15.)”, nispa.

13, 14. ¿Imatan qhawarinanchis kusirikuykunapi kasqanchismanta?

¹³ Kunantaq yachasun hayk’a tiempo kusirikunanchismanta. ¿Nishutachu kusirikuykunapi kashanchis chaychu manaña allinta hunt’anchis Dios serviyninchispi ruwaykunata? Chhayna kaqtinqa manan cheqaq kusirikuyta tarisunchu. Aswan allintaqa kusikunku mana nishutachu chayman qokuqkunan. Paykunaqa aswan importante kaqkunatan ñawpaqta ruwanku, chaymi samaspankuqa mana huchachakunkuchu (leey Filipenses 1:10, 11).

¹⁴ Askha tiempo kusirikuypi kayqa munapayanapaq hinan, ichaqa chayta ruwayqa Jehová Diosmantan karunchawasunman. Chaytan yacharqan 20 watayoq Kim cristiana, ninmi: “Viernes, sábado, domingo p’unchaykunan sapa semana fiestallapi kaq kani. Kunanqa yachanin huk ruwaykuna aswan importante kasqanta. Kunanqa precursoran kani chaymi soqta horas tutamantanta hatarini predicanaypaq, kunanqa manan kuskan tuta pasaykamaqa kusirikuykunapi kaymanchu. Manan llapa fiestakunachu mana allin, ichaqa tiempoykitan usuchisunki, chaymi yachana hayk’a tiempo kusirikuyta”, nispa.

15. ¿Imaynatan taytakuna wawankuta yanapankuman kusirikuykunapi kanankupaq?

¹⁵ Taytakunaqa familiantan uywanan, qhawarinankun wawankunaq imayna sientekusqanta, Dioswan allinpi kanankutapas. Chaymi wawankuq kusirikunanpaq imaymanata ruwananku. Tayta kaspaqa wawaykita mana allin kaqkunamanta hark’anaykipaqmi makilla kashanayki, chaywanpas ama yuyaykuychu llapa kusirikuykuna mana allin kasqanta (1 Cor. 5:6). Ñawpaqmanta yuyaykunki chayqa allin kusirikuykunatan familiaykipaq akllanki. * Chhaynapin wawaykikunawan kuska astawan Diosman asuykunkichis.

16, 17. ¿Imayna llakikuypin askha taytakuna tarikushanku? ¿Imaynapin yachanchis chay llakikuyninkuta Dios entiendesqanta?

¹⁶ Tayta-mamakuna wawankuwan munanakusqankuqa mana p’itiymi, chayraykun Diospas chaywan rikch’anachirqan llaqtanta imayna munakusqanta (Is. 49:15). Chaymi familianchismanta pipas Diosmanta karunchakuqtinqa sinchi llakisqa tarikunchis. Huk cristianaq wawanmi Diospa llaqtanmanta qarqosqa karqan, paymi nirqan: “Sinchitan llakikurqani. Manan entienderqanichu imarayku ususiy Diosta saqesqanta. Sapa kutillanmi huchachakuq kani”, nispa.

¹⁷ Chhaynapi tarikushanki chayqa, Diosqa yachanmi imayna ñak’arisqaykita. Diospas ‘sonqontan mayta nanachikurqan’ kay pachapi familianmanta Adán pay contra kapuqtin, manaraq Millp’uq Para kashaqtin askha runakuna pay contra kapuqtinkupas (Gén. 6:5, 6). Chhaynapi mana tarikuqkunaqa manapaschá entiendenkuchu sinchi llakikunapaq kasqanta. Ichaqa mana yuyayniyoq kaymi kanman Diospa llaqtanmanta qarqochikuq familianchisrayku Diosmanta karunchakuyqa. ¿Iman yanapasunki chhayna llakikuypi tarikuspa ama pisipanaykipaq?

18. ¿Imaraykun tayta-mamakuna mana huchachakunankuchu wawanku Diosmanta karunchakuqtin?

¹⁸ Ama huchachakuychu wawayki chhaynapi  tarikusqanmanta. Diosqa munanmi payta servinapaq sapanka decidikunanchista, familia ukhupipas sapanka bautizasqan ‘ruwananchistaqa hunt’ananchis’ (Gál. 6:5). Jehová Diosqa huchallikuqtan cuentataqa mañan, manan qantachu (Ezeq. 18:20). Chaymantapas, ama hukkunamanqa tumpallaytaqchu. Aswanpas allin yuyaywan qhawariy serviqninkunata wanachinanpaq Diospa ruwasqanta. Saqra contra churakuy, ama iñiq t’aqata michiqkuna contrachu (1 Ped. 5:8, 9).

19, 20. a) ¿Imatan ruwananku qarqosqa kaq wawayoq tayta-mamakuna mana pisipanankupaq? b) ¿Imatan suyakushanallanku tayta-mamakuna?

¹⁹ Chaymantapas, Diospaq phiñakunki chayqa paymantan karunchakunki. Wawaykiqa rikunanmi tukuy imamantapas familiaykimantapas Jehová Diospa nisqantaraq kasukusqaykita. Chhaynaqa chay llakikuywan ama pisipanaykipaqqa Dios sonqo kanaykipaq kallpachakuy amataq karunchakuychu iñiq t’aqapi hunt’aq cristianokunamanta (Prov. 18:1). Jehová Diosman sonqoykita mast’ariy (Sal. 62:7, 8). Ama ima tumpallapas qarqosqa runawanqa parlaychu, chaymi yaqapas kanman Internetpi, telefonopi otaq celularpi qelqanakuspa (1 Cor. 5:11). Dios serviyniykipi astawan yuyaykuy (1 Cor. 15:58). Ñawpaqpi rimasqanchis cristianan nin: “Tukuy yuyaymi Diosta servinay, manataqmi iñiyniypi pisipanaychu. Chhaynapin Diospa llaqtanman waway kutimpuqtinqa kallpayoq kashasaq yanapanaypaq”, nispa.

²⁰ Biblian willan munakuyqa tukuyta suyasqanta (1 Cor. 13:4, 7). Chhaynaqa manan huchachu wawayki Diospa llaqtanman kutimpunanta suyayqa. Sapa watanmi askha runakuna huchankumanta kutirikuspa Diospa llaqtanman kutimpunku. Diosqa manan yuyashallanchu pay contra ruwasqankutaqa, aswanpas payqa “hucha pampachaykuqmi” (Sal. 86:5).

21, 22. ¿Imatan ruwanki akllakuy atisqaykiwan?

²¹ Sapankanchismi ima munasqanchistapas akllakuyta atinchis, chhaynatan Dios munarqan (leey Deuteronomio 30:19, 20). Chaytan ichaqa allin yuyaywan ruwananchis. Llapa cristianon tapukunan: “¿Diosman asuykachiwaqnin ñannintachu rishani icha karunchachiwaqnin ñannintachu? ¿Llank’anaychu icha ima kusirikuykunachu otaq familiaychu Diosmanta karunchawashan?” nispa.

²² Diospa munakuwasqanchisqa manan chiriyanchu. Paymantaqa karunchakunchis mana allin ñanta akllakusqanchisraykun (Rom. 8:38, 39). Ichaqa manan chhaynapiqa tarikunaykichu. Manan imapas Diosmantaqa karunchanasuykichu. Qatimuq estudiopin yachasunchis tawa ruwaykunamantawan, chaykunapin rikuchisunchis Diosmanta mana karunchakuy munasqanchista.