1, 2. Iglesiakunaña Diospa sutinta pisichanku chaypas, ¿imaynatan Jehová Diospa testigonkuna Diospa sutinta qhawarinku?

YAQA llapa “cristianon kayku” niq religionkunan Diospa sutinta mana rimariyta munankuchu. Huk Bibliaq qallariyninpin nin: “Iglesiakunaqa manapunin [...] Diospa sutinta imaynanmantapas rimarinankuchu”, nispa (Revised Standard Version).

² Jehová Diospa testigonkunan ichaqa umata hoqarispa Diospa hatun sutinta apanchis (leey Salmo 86:12; Isaías 43:10). Hinaspapas anchatan kusikunchis ima ninanchus Diospa sutin, imaraykuchus sutin ch’uyanchasqa kanantapas entiendesqanchiswan (Mat. 6:9). Chaytaqa manapunin hayk’aqpas pisipaqqa qhawarinachu. Chaymi kunan kay kinsa tapuykunata kutichisun: 1) ¿Iman Diospa sutin reqsiy? 2) ¿Imaynapin Dios rikuchirqan paylla chay suti apananpaq hina kasqanta? 3) ¿Imaynatan Diospa sutinpi purisunman?

3. ¿Iman Diospa sutinta reqsiy?

³ Diospa sutinta reqsiyqa manan Jehová sutita yacharuspa siminchiswan rimariyllachu. Sutinta reqsiyqa imayna Dios kasqanta yachaymi, ima munasqanta, imakuna ruwasqanta, pay serviqkunata imayna qhawarisqantawan yachaymi. Tukuy chaykunatan Jehová Dios munaynin hunt’akusqanman hina, pisi-pisimanta yachachiwanchis (Prov. 4:18). Ñawpaqtaqa Adán Evamanmi sutinta willarqan, chaymi Evaqa Cainta onqokuspa Diospa sutinta rimarirqan (Gén. 4:1, NM). Abrahampas, Isaacpas, Jacobpas yacharqankun Diospa sutinta, ichaqa Diospa saminchayninta yanapaynintawan chaskikusqankupi, hinaspapas imakunatachus ruway munasqanta yachasqankupin astawanqa payta reqsirqanku. Chay qhepamanmi  Moisesman Dios willarqan sutinmanta huk hatun yachayta.

4. ¿Imata yachayta munaspan Moisés Diosta tapurqan sutinmanta? ¿Imaraykun chayta tapusqan chanillan karqan?

⁴Leey Éxodo 3:10-15 textota. Diosmi Moisesta 80 watanpi kashaqtin kamachirqan: ‘Egipto suyumanta Israel llaqtayta horqomuy’, nispa. Moisestaq respetowan kutichispa sutinta tapurqan. Moisesqa yacharqanmi Diospa sutinta ñawpaqkunamantaña rimakusqanrayku, chhaynaqa ¿imatan Moisés yachayta munarqan? Imayna Dios kasqanmantan yachayta munarqan, chhaynapi israelitakunaman riqtin Diosmanta pruebakunawan rimamunanpaq. Moisesqa chanillantan chaymanta tapukurqan, israelitakunaqa unayñan Egipto llaqtapi kamachi kasharqanku, hinaspapas wakinqa chay llaqtapi dioskunatan yupaychapusqaku, chaykunawanpaschá mana creenkumanchu karqan machulankuq Diosnin kacharichiy atisqanta (Ezeq. 20:7, 8).

5. ¿Imanirqanmi Jehová Dios sutinmanta Moisesman?

⁵ ¿Imanispan Jehová Dios Moisesman kutichirqan? Nirqanmi: ‘Israel runakunatan ninki: “‘Ñoqan kani’ nisqa sutiyoqmi qankunaman kachamuwan [...] ñawpa taytaykichiskunaq [Jehová] Diosninmi [...] kachamuwan”’, nispa. Chaywanmi Dios rikuchirqan tukuy prometesqantapas hunt’ay atisqanta, rimasqan simita lliwtapas hunt’asqanta. Chaymi 15 versiculopi Dios nirqan: “Kay sutiymi wiñaypaq, kay sutiywanmi wiñay-wiñaypaq reqsiwanqaku”, nispa. Maytachá Moisesqa chayta uyarisqanwan admirakurqan iñiyninpas kallpachasqa karqan.

6, 7. ¿Imaynapin Jehová Dios prometesqanta hunt’arqan?

⁶ Moisesta kamachisqan qhepamanmi Diosqa sutinman hina prometekusqanta hunt’arqan Israel llaqtanta Egipto llaqtamanta kacharichispa. Chaypaqmi chunka plagakunawan Egipto llaqtata ñak’arichirqan, chaypin rikuchirqan chaypi dioskuna kikin faraonpas mana atiyniyoq kasqankuta (Éx. 12:12). Chaymantan Puka-Lamar-qochata iskayman t’aqarqan chayninta llaqtanta pusananpaq, chaypitaqmi faraonta ejercitontawan wañuchirqan (Sal. 136:13-15). Chay qhepamanmi Diosqa “manchakuy hatun ch’inneqpi” yaqa iskay otaq kinsa millón israelitakunaman mikhunata unutawan qorqan, manataqmi p’achankupas usut’ankupas thantakurqanchu (Deut. 1:19; 29:5). Chaypi rikusqanchis hina Diosqa sutinman hinan rimasqanta hunt’arqan. Chaykuna qhepamanmi Isaiasta nirqan:  “Ñoqallapunin Señorqa kani, ñoqallapunin qespichiqpas kani”, nispa (Is. 43:11).

⁷ Moisespa rantinpi umalliq Josuepas rikurqanmi Egipto llaqtapipas ch’inneqpipas Diospa hatun ruwasqankunata. Chaymi wañupunanpaqña kashaspa israelitamasinkunata nirqan: ‘Qankuna tukuy alma, tukuy sonqo Señor Diospa sumaq nisqasuykichistan llapanta hunt’asqanta reqsinkichis, payqa llapantapunin rimarisqantaqa hunt’arqan’, nispa (Jos. 23:14). Arí, Diosqa prometesqanta hinapunin ruwarqan.

8. ¿Imaynatan kunan Jehová Dios prometesqanta hunt’ashan?

⁸ Kunanpas Diosqa prometesqanman hinan tukuy imatapas ruwashan. Churinwanmi willachirqan kay tukukuy p’unchaykunapi Diospa Gobiernonmanta “kay pachantinpi willasqa” kananta (Mat. 24:14). Diosllan chay hatun llank’ana aparikunanmanta willayta atin, ‘mana estudioyoq’ runakunamanpas atiyta qon chay llank’ayta aparinankupaq (Hech. 4:13). Predicaspan chay profeciaq hunt’akusqanpi yanapakunchis, Diosninchista hatunchanchis, mañakusqanchisman hina ruwasqanchistapas rikuchinchis. Mañakuspan ninchis: “Sutiyki yupaychasqa kachun, Qhapaqsuyuyki hamuchun, munayniyki kay pachapi ruwakuchun, imaynan hanaq pachapipas ruwakun hinata”, nispa (Mat. 6:9, 10).

9, 10. ¿Imaynatan Jehová Dios israelitakunawan astawan reqsichikurqan? ¿Iman chaymanta karqan?

⁹ Egipto llaqtamanta israelitakunata horqomusqan qhepamanmi Diosqa astawan reqsichikurqan. Huk rimanakuyta ruwaspan paykunata prometerqan warminta cuidaq qosa hina paykunata sumaqta cuidananpaq (Jer. 3:14). Diosqa israelitakunatan akllakurqan sutinta apanankupaq, chaymi ‘warminta’ hina paykunata rikurqan (Is. 54:5, 6). Tukuy sonqowan kasukuqtinkun Diosqa allin qosa hinapuni paykunata saminchaq, pakaykuq, thak kaypitaq kawsachiq (Núm. 6:22-27). Chayta rikuspan huk nacionkunapas yacharqanku paylla cheqaq Dios kasqanta (leey Deuteronomio 4:5-8; Salmo 86:7-10). Chaymi chay tiempokunapi huk nacionkunamanta askha runakuna cheqaq Diosman kutirikurqanku. Moab llaqtamanta Rut warmi Noemita nisqanta hinan nirqanku: “Llaqtaykin llaqtay kanqa, Diosniykin Diosniy kanqa”, nispa (Rut 1:16).

¹⁰ Jehová Diosqa 1500 watakuna ukhupin astawan imayna Dios kasqanta reqsichikurqan. Paypa contranpiña israelitakuna  hatarirqanku chaypas, payqa sapa kutillanmi paykunata ‘khuyapayaq’, ‘manataqmi usqhayllachu phiñakuq’ (Éx. 34:5-7). Ichaqa qhepamanmi Dios paykunapaq sinchita phiñakapurqan kachamusqan Churinta cheqnikuspa wañuchisqankumanta (Mat. 23:37, 38). Chaymantapachan Diosqa paykunata wikch’upurqan, ch’aki sach’a hinataq wañupurqanku (Luc. 23:31). ¿Imaynatan israelitakuna chay qhepaman Diospa sutinta qhawarirqanku?

11. ¿Imaraykun israelitakuna manaña Diospa sutinta rimaripurqankuñachu?

¹¹ Israelitakunaqa imaymana creenciakunata hap’ikuspan pisi-pisimanta manaña Diospa sutinta rimaripurqankuñachu (Éx. 20:7). Chayta ruwaspan Diospa sutinta pisicharqanku, chaymi Diosqa sonqonpi sinchita llakikurqan (Sal. 78:40, 41). Diosmi paymanta nin: “Sutiypas ‘Sienteq’ nisqan” nispa, chaymi payqa manaña munarqanchu sutinta pisichaq runakuna sutin apanankuta (Éx. 34:14). ¿Imatan chay yachachiwanchis? Kamaqninchispa sutinta anchatapuni respetana kasqanta.

12. ¿Pikunan Diospa sutinwan sutichasqa llaqta kapurqanku?

¹² Jehová Diosmi Jeremiaswan willachirqan huk mosoq llaqtawan “mosoqmanta rimanakuy” ruwananta, hinan ‘huch’uymanta hatunkama lliwlla reqsinanku’ karqan (Jer. 31:31, 33, 34). ¿Hayk’aqmi Dios chay mosoq rimanakuyta ruwarqan? 33 wata Pentecostés fiesta p’unchaypin. ¿Pikunawanmi chay rimanakuyta ruwarqan? ‘Diospa cheqaq Israel llaqtanwanmi’, paykunaqa llapa llaqtakunamantan kananku karqan. Chaymi Dios paykunamanta nirqan, “sutiywan sutichasqa [runakuna]” nispa (Gál. 6:16; leey Hechos 15:14-17; Mat. 21:43).

13. a) ¿Imaynapin yachanchis ñawpaq cristianokuna Diospa sutinta sapa kutilla rimarisqankuta? b) ¿Imaynan sientekunki predicasqaykipi Diospa sutinta rimarispa?

¹³ Chay mosoq llaqtapi kaq cristianokunaqa Diospa sutintan rimarirqanku. Paykunaqa sapa kutillanmi Hebreo Rimay Qelqakunamanta rimaspa Diospa sutinta rimariqku. * Chaymi Pedropas 33 wata Pentecostés fiesta p’unchaypi ancha askha judiokuna, judioman tukupuq runakunaq ñawpaqenpi discursota qospa Diospa sutinta askha kutita rimarirqan (Hech. 2:14, 20, 21, 25, 34, NM). Chay cristianokunaqa Diospa sutintan hatuncharqanku, chaymi Diospas paykunata samincharqan. Kunanpas Diosqa saminchashanmi predicasqanchispi paypa sutinta mana manchakuspa runakunaman Bibliankupipuni yachachisqanchista. ¡May kusikunapaqmi chayta ruwaspa paykunaman Diosta reqsichiyqa! Willasqanchista uyarikuspa Diosta reqsiqkunaqa wiñay-wiñaypaqmi paypa amigon kapunkuman.

14, 15. ¿Imaynapin yachanchis sutinta Dios pakaykusqanta?

¹⁴ Apostolkunaq wañupusqan qhepamanmi wakin runakuna pantasqa yachachikuykunata iñiq t’aqakunapi yachachiyta qallarirqanku (2 Tes. 2:3-7). Paykunan judiokunaq yachachisqanta qatikuspa manaña Diospa sutinta rimarikunanta munarqankuchu. ¿Hinallatachu Dios qhawarqan sutin chinkananta? Manapunin, manaña yachakurqanchu sutin imaynatapuni rimakusqanta chaypas, sutinqa manan chinkarqanchu. Pachak-pachak watakuna ñawpaqmantaraqmi Diospa sutin askha Bibliakunapi  hinallataq estudioso runakunaq qelqankunapi rikhurirqan. 1757 watapin Charles Peters Diospa sutinmanta rimaspa nirqan huk titulokunamantaqa Jehová suti Dios imayna kasqanwan allintapuni tupasqanta. 1797 watapin Hopton Haynes runa, Dios yupaychaymanta qelqasqan libroq qallariyninpi qelqarqan: “Judiokunaq yupaychasqanku DIOSPA sutinmi karqan JEHOVÁ, Cristopas apostolkunapas paytan yupaychaqku”, nispa. Henry Grew (1781-1862) runapas Diospa sutintan rimarqan, hinaspapas repararqanmi Diospa sutin pisichasqa kasqanta, chaymi munarqan ch’uyanchasqa kananta. George Storrs (1796-1879) runapas Charles T. Russell hinan Diospa sutinta rimarqan.

¹⁵ Diospa llaqtanmi ñawpaqqa Biblia Estudiaqkuna nisqa sutiyoq karqanku. 1931 watapin ichaqa Bibliaq nisqanman hina Jehová Diospa testigon nisqa sutiyoq kapurqanku, chaymi chay wataqa hatun wata karqan (Is. 43:10-12). Chaypin llapa runakunaman rikuchirqanku sapallan cheqaq Diospa kamachinkuna kasqankumanta, hinallataq ‘[sutinpaq] runakuna akllasqa’ kasqankumanta ancha kusisqa kasqankuta (Hech. 15:14). Chaymi yuyarichiwanchis Jehová Dios Malaquiaswan qelqachisqanta: “Sutiyqa suyukuna ukhupi ancha hatunmi”, nispa (Mal. 1:11).

16. ¿Imaynan sientekunchis Diospa sutin apasqanchiswan?

¹⁶ Profeta Miqueasmi qelqarqan: ‘Wak nacionkunaqa diosninkuq sutinpi purichunku; noqanchisqa Señorninchis Tayta Diospa sutinpin purisunchis wiñaypaq’, nispa (Miq. 4:5, Diosmanta Qhelqasqa). Biblia Estudiaqkunaqa Diospa sutinta apaq llaqta kasqankutan ancha hatun saminchaypaq hina qhawarirqanku, hinaspapas sutin apasqankun rikuchirqan Diospa allin qhawarisqan kasqankuta (leey Malaquías 3:16-18). ¿Imaynatan qan qhawarinki Diospa sutin apasqaykita? ¿Iman ‘Diospa sutinpi puriy’? ¿Kallpachakushankichu sutinpi purinaykipaq?

17. ¿Imatan ruwananchis Diospa sutinpi purinapaq?

¹⁷ Diospa sutinpi purinapaqqa kinsa ruwaykunatan ruwananchis. Ñawpaqta: sutintan runakunaman willamunanchis, Bibliapunin nin: “Pipas Señorpa sutinta waqyakuqqa qespichisqan kanqa”, nispa (Rom. 10:13). Iskaypi: Jehová Dios hina kananchispaqmi sumaq kaykunata ñoqanchispi wiñachinanchis, astawanqa munakuyta. Kinsapi: Diospa kamachikusqanman hinan imatapas ruwananchis, chay hinapin sutin ch’uyanchasqa kanqa (1 Juan 4:8; 5:3). ¿Kallpachakunkichu wiñaypaq Jehová ‘Diospa sutinpi purinaykipaq’?

18. ¿Imaraykun Diospa sutinta hatunchaqkuna hamuq tiempota kusikuywan suyakushanku?

¹⁸ Jehová Diospa contranpi kaqkunaqa pisi tiempollamantan yachanqaku pipunichus Dios kasqanta (Ezeq. 38:23). Chaymi sucederqan faraonwanpas, payqa nirqanmi: ‘¿Pitaq chay Señor Diosri, siminta kasunaypaq?’ nispa, ichaqa wañuy patapi kashaspañan yacharqan pi kasqanta. Chay hinallataqmi sucedenqa pay hina runakunawanpas (Éx. 5:1, 2; 9:16; 12:29). Ñoqanchisqa sonqomantan munarqanchis Jehová Dios reqsiyta. Chaymi ancha kusisqa kashanchis sutin apasqanchismanta, llaqtan kananchispaq ‘akllawasqanchismantanpas’. Kusikuywanmi hamuq tiempota suyakushanchis kay promesapi yuyaykuspa: ‘Señor Diosníy, qanpin suyakunku [sutiykita] reqsiqkunaqa, manan saqerparinkichu maskhaqniykikunataqa’, nispa (Sal. 9:10).