1. ¿Imaraykun sayk’upushasunmanña?

SAQRAQ kamachisqan millay pachaqa 1914 watamantapachan tukukunan tiempopiña kashan, chay watapin Jesusqa rey kananpaq churasqa karqan. Hinan hanaq pachapi hatun maqanakuypi Jesusqa kay pachaman wikch’uykamurqan Saqrata supayninkunatawan (leey Apocalipsis 12:7-9). Biblian willawanchis Saqraq ‘tiemponqa pisillaña kasqanta’ (Apo. 12:12). Ichaqa chay tiempo qallarisqanmantapachaqa askha watakunañan pasarqon, chaymi wakinqa mana hayk’aq tukukuqta hina qhawarisunman. Chay hinaqa, ¿sayk’upushanchisñachu chay p’unchay chayamunanta suyakuspa?

2. ¿Ima tapuykunatan kutichisun kay estudiopi?

² Imatapas suyakushaspa sayk’urqapusunman chayqa, mana allin yuyaywanmi imatapas ruwasunman. Chhaynaqa, ¿iman yanapawasunman pacienciawan suyakunanchispaq? Chaypaqmi kay estudiopi kinsa tapuykunata kutichisun: 1) ¿Imatan yachasunman Miqueas pacienciawan suyakusqanmanta? 2) ¿Imakunaq pasasqanmi rikuchiwasun suyakuyninchis tiempo tukukunanpaqña kashasqanta? 3) ¿Imaynatan Diosta agradecekusunman paciencianmanta?

3. ¿Imaynan Miqueaspa tiemponpi Israel runakuna iñiyninkupi kasharqanku?

³(Leey Miqueas 7:2-6.) Diosta mana serviq rey Ahazpa tiemponpin Miqueasqa rikurqan Israel runakuna pisi-pisimanta iñiyninkupi chiriyapusqankuta. Chaymi Miqueasqa chay runakunata tupanachirqan ‘khiskawan’ ‘t’ankarwan’ ima. Chay khiska hinan mana kasukuq Israel runakunaqa hukkunata mana allinta trataspa k’irirqanku. Mana allin ruwasqankuqa sinchi millaymi karqan, chaymi familianku ukhupipas manaña munanakuy kapurqanchu. Miqueasmi repararqan chaykuna cambiayta mana atisqanta. Chaymi Diosmanta tukuy sonqonwan mañakuspa pacienciawan suyakurqan Diosña paykunata juzgananpaq.

4. ¿Ima sasachakuykunapin tarikunchis?

 ⁴ Miqueas hinan ñoqanchispas paykunallapaq imatapas munaq runakuna ukhupi tiyashanchis. Askha runakunan kanku “mana reqsikuqkuna, Diosta mana manchakuqkuna, mana munakuyniyoqkuna” ima (2 Tim. 3:2, 3). Wasimasinchiskuna, llank’aqmasinchiskuna, estudiaqmasinchiskunapas paykunallapi yuyaykuqkunan kanku, chaykunan llakichiwanchis. Chaymantapas wakin iñiqmasikunaqa aswan sasachakuykunapin tarikushanku. Jesusmi nirqan qatikuqninkuna contra kikin familianku sayarinanta, hinan Miqueas 7:6 textoq nisqanta hina nirqan: “Ñoqaqa hamuni churita taytanwan, ususita mamanwan, qhachunta suegranwan t’aqanachinaypaqmi. Runaq awqankunaqa kikin familiallantaqmi kanqa”, nispa (Mat. 10:35, 36). Arí, sasapunin mana iñiq familianchiskuna ñoqanchis contra sayariqtinkuqa. Chay hina sasachakuypi tarikushanchis chayqa, amapuni pisi kallpayasunchu. Aswanpas hunt’aq sonqollapuni kasun, pacienciawantaq suyakusun sasachakuyninchiskunata Dios allichananpaq. Diospa yanapayninta mañakusun chayqa, kallpata, yachaytan chaskisun chay sasachakuykunata atipanapaq.

5, 6. a) ¿Imaynatan Jehová Dios Miqueasta samincharqan? b) ¿Ima profecía hunt’akusqantan Miqueas manaña rikurqanchu?

⁵ Jehová Diosqa Miqueastan samincharqan pacienciawan suyakusqanrayku. Paymi rikurqan Ahazpa kamachikuynin tukupusqanta, churin Ezequías paypa rantinpi rey churasqa kasqanta, Ezequías llaqtata yapamanta Dios yupaychanankupaq yanapasqantapas. Chaymantapas rikurqanmi imaynata Samaria llaqtamanta profecía qelqasqan hunt’akusqanta, chaymi hunt’akurqan Asiria suyu runakuna Israel llaqtata thuniqtinku (Miq. 1:6).

⁶ Ichaqa manan llapa qelqasqan profeciakuna hunt’akusqantachu rikurqan. Huk profecian nirqan: “Hamuq p’unchaykunapin Señor Diospa wasin orqo aswan hatunkaray kanqa, llapa orqokunamantapas aswan alton kanqa. Chaymanmi llaqtakuna qhochurikamunqaku, askha suyukunan pusarinakamunqaku: Hakuchis, Señor Diospa orqonman seqasun”, nispa (Miq. 4:1, 2). Miqueasqa manan chay profeciaq hunt’akusqanta rikurqanchu. Chaywanpas wañupunankaman hunt’aq sonqollapuni karqan millay runakuna ukhupi tiyashaspapas. Chaymi nirqan: “Wak llaqtakunaqa diosninkutan kasunku yupaychanku, ñoqanchismi ichaqa Diosninchis Señor Diosta wiñay-wiñaypaq kasusunpas yupaychasunpas”, nispa (Miq. 4:5). Miqueasqa confiarqanmi Jehová Dios llapa prometesqanta hunt’ananpi, chaymi pacienciawan suyakurqan millay tiempopiña kasharqan chaypas. Arí, payqa Jehová Diospin confiarqan.

7, 8. a) ¿Imaraykun Jehová Diospi confianchis? b) ¿Imata ruwaqtinchismi suyakusqanchis tiempo usqhaylla pasarunqa?

⁷ Miqueaspa qelqasqan profeciaqa kay tiempokunapin hunt’akushan, chayraykun Diospi astawan Miqueas hina confianchis. “Hamuq p’unchaykunapin [tukukuy tiempopin]” millonninpi runakuna llapa suyukunamanta, ayllukunamanta, simikunamanta ima ‘Señor Diospa orqonman seqashanku’. Wakinqa cheqninakuq nacionkunamantan kanku, chaywanpas ‘espadankumantan yapuna rejakunata ruwapunku’, manañan guerrakunamanpas rinkuñachu (Miq. 4:3). ¡May kusikunapaqmi thak kawsaq runakuna ukhupi tiyayqa!

⁸ Maytachá munanchis kay millay pachata Jehová Dios tukuchinanta. Pacienciawan chayta suyakunanchispaqmi ichaqa Jehová Dios hina yuyaykunanchis. Diosqa huk p’unchaytan churanña, chay p’unchaypin “akllasqan” Churinwan kay pachapi tiyaqkunata chaninninpi juzganqa (Hech. 17:31). Ichaqa Diosmi munan manaraq chay p’unchay chayamushaqtin llapa runakuna “cheqaq-kayta reqsinankuta”, chayman hina  kawsaspa qespichisqa kanankupaq. Arí, chaymantan kanqa runakuna qespisqa kananku otaq wañunanku (leey 1 Timoteo 2:3, 4). Diosmanta cheqaq-kaqta runakunaman yachachishasun chayqa, suyakusqanchis tiempon usqhaylla pasarunqa. Qonqayllan p’uchukaypas chayamunqa. Chay p’unchay chayamuqtinqa kusisqachá kashasun tukuy atisqanchista predicasqanchismanta.

9-11. ¿Hunt’akunñachu 1 Tesalonicenses 5:3 textoq nisqan profecía?

⁹(Leey 1 Tesalonicenses 5:1-3.) Pisi tiempollamantan nikunqa: “Thak-kaypin kashanchis, allin waqaychasqan kashanchis”, nispa. Chay nisqankuwan mana q’otuchikunapaqqa, Pabloq yuyaychasqantan kasukunanchis, paymi nirqan: “Rikch’ashasunchis, allin yuyayninchispitaq kashasunchispas”, nispa (1 Tes. 5:6). “Thak-kaypin kashanchis” nispa manaraq nishaqtinku imakuna sucedesqanta yachaymi yanapawasun iñiyninchispi rikch’asqalla kashanapaq.

¹⁰ Sapanka hatun guerra tukusqan qhepamanmi runakunaqa thak-kayta mañakurqanku. Primera Guerra Mundial tukuqtinmi, kay pachapi thak-kay kananrayku paqarichirqanku Liga de Naciones nisqata. Segunda Guerra Mundial tukuqtintaq paqarichirqanku Naciones Unidas nisqata. Religionpi, politicapi umalliqkunan chay iskaynin organizacionkunapi confiarqanku thak-kayta apamunankupaq. Naciones Unidas nisqan alabakuspa 1986 watata suticharqan: “Pachantinpi thak-kay wata”, nispa. Chay watapin Católica religionpi umalliq askha kamachikuqkunawan religionkunapi umalliqkunapiwan huñukurqanku thak-kayta mañakunankupaq. Chay huñukuymi aparikurqan Italia nacionpi Asís llaqtapi.

¹¹ Ichaqa manan chay guerrakuna qhepaman thak-kay chayamusqanta willasqankuwanchu, nitaq hukkuna pasasqanwanchu hunt’akun 1 Tesalonicenses 5:3 textoq nisqan profeciaqa. ¿Imanaqtinmi chayta ninchis? “Qonqaylla manchay wañuray” nisqa profecía manaraq hunt’akusqanraykun.

12. “Thak-kaypin kashanchis, allin waqaychasqan kashanchis” nisqamanta, ¿imatan yachanchis?

 ¹² ¿Pin ninqa: “Thak-kaypin kashanchis, allin waqaychasqan kashanchis”, nispa? ¿Imatan ruwanqaku “cristianon kayku” niq religionkunapi umallikuna, huk religionkunapi umallikunapas? ¿Imaynapin kay pachapi kamachikuqkuna chay nisqankuman chhaqrukunqaku? Bibliaqa manan chaytaqa willanchu. Ichaqa yachanchismi chay willakuyqa q’otuwananchispaq kasqanta. Saqraq kamachisqan millay pachaqa sonqonkama ismusqa papa hinan kashan, manataqmi cambianqachu. Chayrayku, ¡may llakikunapaqchá kanman chaykunawan q’otuchikuspa kay millay pachapi ruwaykunaman chhaqrukuyqa!

13. ¿Imaraykun angelkuna tawantin wayrata hark’ashanku?

¹³(Leey Apocalipsis 7:1-4.) 1 Tesalonicenses 5:3 textopi profecía hunt’akunankaman angelkuna manchay ñak’ariy p’unchaypaq tawantin wayrata hark’ashanku. ¿Imatan suyashanku? Apóstol Juan nisqan hina, ‘Diosninchispa kamachinkuna’ otaq llapa akllasqa cristianokuna mat’inkupi qhepakaq sellowan marcaykusqa kanankutan. * Llapallanku sellaykusqa kaqtinkun angelkuna tawantin wayrata kacharimunqaku. ¿Iman chay qhepaman sucedenqa?

14. ¿Imaynapin yachanchis Hatun Babilonia chinkachisqa kanan p’unchay qayllaykamushasqanta?

¹⁴ Hatun Babilonian otaq pachantinpi pantasqa religionkunan hukpaqkama chinkachisqa kanqa. Chay p’unchay qayllaykamushasqanqa sut’in kashan. Chay p’unchayqa manan paykunapi confiaq ‘runakunapas, suyukunapas, tukuy t’aqa rimaqkunapas’ yanapanqakuchu (Apo. 16:12; 17:15-18; 18:7, 8, 21). Kay p’unchaykunapipunin radiopi, televisionpi religionkuna contra religionpi umalliqku contra rimashanku. Chaypin rikunchis yanapaqninku runakuna pisiyapusqanta. Chaywanpas Hatun Babiloniapi umallikunaqa thakmi kashanku mana ima llakipas hap’inanpi yuyaykuspa. Ichaqa, “thak-kaypin kashanchis, allin waqaychasqan kashanchis” nikusqan qhepamanmi, Saqraq kamachisqan pachapi politicokuna pantasqa religionkuna contra qonqaylla hatarinqa, wiñaypaqtaq chinkachinqa. Chay hinaqa pacienciawanmi suyakunanchis chaykuna hunt’akunankama (Apo. 18:8, 10).

15. ¿Imaraykun Jehová Dios pacienciawan suyashan?

¹⁵ Jehová Diosqa manan munanchu sumaq sonqo runakuna wañunanta (2 Ped. 3:9, 10). Chaymi kunankama pacienciawan suyashan kay millay pachata tukuchinanpaq, runakunaña sutinta pisicharqanku chaypas. ¿Jehová Dios hinachu ñoqanchispas yuyaykunchis? Manaraq hatun p’unchaynin chayamushaqtinmi rikuchisunman Diospa pacienciakusqanmanta agradecido kasqanchista. ¿Imaynatan chayta ruwasunman? Chaymantan kunan yachasun.

16, 17. a) ¿Imaraykun iñiyninkupi chiriyapuqkunata yanapananchis? b ¿Imaraykun iñiyninkupi chiriyapuqkuna uskhaylla Diosman kutirikapunanku?

¹⁶Iñiyninkupi chiriyapuqkunata yanapasun. Jesusmi nirqan huk chinkasqa oveja Diospa llaqtanman kutimpuqtinqa, hanaq pachapi ancha kusikuy kasqanta (Mat. 18:14; Luc. 15:3-7). Jehová Diosqa anchatapunin interesakun payta munakuqkunapi, iñiyninkupi chiriyapusqankurayku payta manaña serviqkunapipas. Sichus paykunata yanapasunchis iñiq t’aqaman kutimpunankupaq chayqa, Jehová Diosmi angelninkunapiwan kusikunqaku.

¹⁷ ¿Yaqachu qanpas iñiyniykipi chiriyapuspa manaña Diosta servishanki? Yaqapaschá huk iñiqmasi phiñachisqasuykirayku unay tiempoña mana huñunakuyman  rinkichu. Chay hina kaqtinqa kaykunata tapukuy: “¿Aswan allintachu kunan kawsashani? ¿Aswan kusisqachu kashani? ¿Jehová Dioschu phiñachiwarqan icha runamasiychu? ¿Hayk’aqllapas Jehová Dios sientechiwarqanchu?”, nispa. Diosqa munakuwashallanchispunin. Diosman prometekusqanchista manaña hunt’anchischu chaypas, payqa manan parantapas intintanpas qechupuwanchischu (Sant. 1:16, 17). Chay hinaqa, amayá qonqasunchu Diospa p’unchaynin kayllapiña kashasqanta. Kunanmi tiempo kashan taytanchisman kutirikuspa iñiq t’aqaman kutipunapaq. Chayllapin allin pakaykusqaqa kasunchis (Deut. 33:27; Heb. 10:24, 25).

18. ¿Imaraykun iñiq t’aqapi umallikunata yanapananchis?

¹⁸Iñiq t’aqapi umallikunata hunt’aq sonqowan yanapasun. Jehová Diosqa munakuywan oveja michiq hinan pusariwanchis pakaykuwanchis ima. Chaypaqmi Churinta churarqan michiqkunata umallinanpaq (1 Ped. 5:4). Hinaspapas 100.000 más iñiq t’aqakunapin kallantaq michiqkuna Diospa sapanka ovejachankunata cuidanankupaq (Hech. 20:28). Chay churasqan umallikunata yanapakuspan rikuchinchis, Jehová Diosta Jesustapas ñoqanchisrayku tukuy ruwasqankumanta agradecekusqanchista.

19. ¿Imatan ruwananchis huk hinalla qaqata sayanapaq?

¹⁹Iñiqmasinchiskunawan hukllachanakusun. ¿Imaynatan chayta ruwasunman? Kaywan rikch’anachisun, ñawpa tiempopi maqanakuykuna kaqtinmi, soldadokuna asuykunakuqku, chay hinapin huk perqa hina sayaqku enemigonkuna mana atipananpaq. Kunanpas chay ejército hinan ñoqanchispas enemigonchis Saqra contra huk hinalla qaqata sayananchis. Manan ñoqanchispuraqa hap’inakushanachu, aswanmi ima pantasqanchistapas pampachanakuspa Diospa nisqanman hina kawsananchis.

20. ¿Imatan kunan llapallanchis ruwananchis?

²⁰ Llapallanchismi iñiyninchispi rikch’ashaqlla kashananchis, ‘Diostapas suyakushananchis’. Chayaramunqañan “Thak-kaypin kashanchis, allin waqaychasqan kashanchis” ninanku p’unchay, llapa akllasqakuna sellasqa kananku p’unchaypas. Chay qhepamanmi angelkuna tawantin wayrata kay pachaman kacharimunqaku, llapa pantasqa religionkunataqmi chinkachisqa kanqa. Chaykuna hunt’akunanta suyakusqanchisman hina, Diospa churasqan umallikunata kasukusun, huk perqa hinataq Saqra contra supayninkuna contra sayasun. Hinaspapas kasukusun salmistaq nisqanta, nirqanmi: “Señor Diosman llapa hap’ipaykukuqkuna, kallpachakuychis, sonqoykichispas kawsarichun”, nispa (Sal. 31:24).