Askhan sinchi wakcha kanku

SINCHI wakcha kayqa wañuymanmi runakunata apan. Chay runakunaqa manan aypachikunkuchu mikhunankupaq, manan kanchu ununku, imawan wayk’ukunankupaq k’anchakunankupaqpas. Manan allinchu wasinku, medicokunapas manan kanchu nitaq allin educacionpas. Chhaynapin waranqa millón runakuna tarikunku. Chhayna kashaqtinpas América del norte nisqapi tiyaqkuna hinallataq Europa ladopi tiyaqkunapas yaqa llapankun mana reqsirqankuchu sinchi wakcha kaypi kawsaq runakunata. Yachasunchis wakinmanta.

Mbarushimana esposanpiwan África nacionpi tiyan Ruanda llaqtapi, phisqa wawayoqmi kanku. Soqta kaq wawankun malaria onqoywan wañupusqa. Paymi nin: “Papaymi soqta wawankunaman hallp’anta rakipurqan, ñoqamanqa huch’uy parcelallan tupawarqan chaymi mana aypawaqtinku familiaywan llaqtaman ripurqayku. Esposaywanmi rumiyoq arenata q’epispa llank’ayku. Wasiykuqa mana ventanayoqmi. Cuartelpi pozomantan unuta horqoyku. Huk kutillatan p’unchaypi mikhuyku, mana llank’ana kaqtintaq mana imatapas mikhuykuchu. Chhaynapi tarikuspaqa wasimantan lloqsini amaña wawaykunaq waqasqanta uyarinaypaq, sonqoymi nanawan chayta rikuspa”, nispa.

Victorwan Carmenwanmi zapatota allichaspa llank’anku Bolivia nacionpi. Phisqa wawakunayoqmi kanku, paykunaqa alquilasqa adobe wasipin tiyanku, wasinkuq techonqa latamantan parapas sut’uyamunmi manataq luzninkupas kanchu. Escuelapiqa askhan alumnokuna carpetapas manan aypanchu, chayraykun Victorqa ususinpaq carpetata ruwanan karqan. Esposanwanmi 10 kilometrota purinku wayk’ukunankupaq llant’a pallaq. Carmen nin: “Manan bañoyku kanchu chaymi mayuta haykuyku, chayllamantaqmi riyku bañakuq basurata hich’aqpas, wawakunaqa nishutan onqonku”, nispa.

Franciscowan Ilidiawanqa Mozanbique nacionpin tiyanku. Phisqa wawankunamantan malaria onqoywan huk wañupurqan hospitalpi mana atiendeyta munasqankurayku. Arrozta camoteta iman llank’anku huch’uy parcelankupi, chayqa kinsa killallapaqmi aypan. Fransiscon nin: “Mayninpiqa manan para kanchu otaq cosechaykuta suwawanku, chaymi ipa soqoskunata wit’uspa vendeni wasi ruwanankupaq, chaywanmi imallatapas ganakuni. Chaymantapas iskay horata purispan monteta llant’a maskhaq riyku. Esposaywanmi q’epemuyku huknin q’epita semanantin wayk’unaykupaq huknintataq vendenaykupaq”, nispa.

 Pachantinpin paykuna hina 7 runakunamanta 1 sinchi wakcha kanku, millonninpi runakunataq allinta kawsanku askha qolqeyoq kaspa. Chaytan askha runa mana chaninpaq qhawarinku. Wakin runakunaqa wakcha kayta tukuchinankupaqmi imaymanata ruwarqanku. Chaymantan qatimuqpi yachasun.

 [2, 3 paginakunapi foto]

Carmen iskay wawankunawan mayumanta unuta horqoshan