Familiapaq allin yachachikuykuna

Casarasqakuna respetowan tratanakuychis

Guillermo * nin: “Raquel phiñakuspaqa waqayllan waqan. Parlayta munaqtiytaq astawan phiñakun nitaq rimaytapas munanchu. Manan ima ruwaytapas atiniñachu. Umaytañan wasapawan chaymi ripuytaraq munani”, nispa.

Raquelmi nin: “Waqashaqtiymi Guillermo wasiman chayamurqan. Willaqtiytaq, manaraq rimayta tukushaqtiy niwan: ‘Chaychamantachu waqanki, hinayá kachun’, nispa. Chaymi aswantaraq phiñachiwarqan”, nispa.

¿PAYKUNA hinachu sientekunki? Iskayninkupas rimanakuytan munanku ichaqa manan atinkuchu. ¿Imarayku?

Warmipas qharipas hukniraytan rimanakunku, ima munasqankupas manan tupanchu. Warmiqa yaqapas munan imayna sientekusqanmanta sapakutilla rimayta. Qharitaq usqhaylla ima sasachakuytapas allichayta munan chhaynapi thak-kay kananpaq, nishu sasachakuykunamantataq ayqekun. Hinaqa, warmipas qharipas manataq tupachinkuchu parlanakuyninkupi chayqa, ¿imatan ruwananku? Chaypaqqa respetowanmi kawsananku.

Respetowan trataq runaqa, hukkunatan chaninpaq qhawarin kallpachakuntaq imayna sientekusqankuta entiendenanpaq. Yaqapas taksachaykimantapacha yachachirqasunkiku kuraqkunata, autoridadkunatawan respetanaykipaq. Casarasqa kawsaypin ichaqa qan hina runata respetay sasa kanman. 8 wata casarasqa Linda sutiyoqmi nin: “Qosay Felipiqa pacienciawanmi wakin runataqa uyariq entiendeqtaq imayna sientekusqankutapas. Ahinallatataqmi munani uyariwananta entiendewanantapas”, nispa. Yaqapas hukkunawanqa respetowan rimanki tukuy yuyaywantaq uyarinki willasusqaykikuta. Ichaqa, ¿imaynatan tratanki esposaykita?

Casado kawsaypi mana respeto kaqtinqa sasachakuykunan paqarin. Huk yachaysapa reymi nirqan: “Ch’aqwaykunaq kasqan wasipi askha mikhunamantaqa aswan allinmi sumaq kawsaypa kasqan wasipi huk khamuykuy ch’aki t’anta”, nispa (Proverbios 17:1). Chaymi Bibliaqa yuyaychan qosakuna esposankuta respetanankupaq (1 Pedro 3:7). “Hinallataq qankunapas esposakuna qosaykichista respetaychis” (Efesios 5:33).

 Casado warmi-qhari, ¿imaynatan respetowan rimanakuwaqchis? Qhawarisun imaninmi Biblia chaykunamanta.

Qosayki otaq esposayki rimaqtin

¿Ima sasachakuymi kan? Askha runakunan uyarinankumantaqa rimayllata munanku. ¿Qanri chhaynachu kanki? Biblian niwanchis: “Manaraq allinta uyarishaspa simita kutichiqqa mana yuyayniyoqmi”, nispa (Proverbios 18:13). ¿Imaraykun importante uyariy manaraq rimashaspa? 26 wataña casarasqa Ana sutiyoqmi nin: “Manan munanichu qosay kasqan rato sasachakuyniy allichanantachu. Manataq suyanichu ñoqa hina yuyaykunanta nitaq imaynapi chhayna tarikusqayta yachanantapas. Uyariwanallantan munani, imayna sientekusqayta comprendewanantawan”, nispa.

Chaymantapas, wakin qharikuna warmikunapas manan allinchu sientekunku nitaq rimaytapas munankuchu, sichus esposa otaq qosa tapupayan chayqa. Chayllaraq casarasqa Lorenan repararqan qosan mana rimariq kasqanta, paymi nin: “Sinchi pacienciawanmi suyanay imayna sientekusqanta willawananpaq”, nispa.

¿Imaynatan allichawaq? Sichus huk sasachakuymanta rimayta munankichis chayqa, rimaychis thak sonqo kashaspaykichis. ¿Rimayta mana munaqtinri? Yuyariy kayta: “Chinkay-chinkay ukhu unu hinan sonqollapi yuyaykusqakunaqa, yuyayniyoq runan ichaqa chaykunata sut’iman horqoyta yachan”, nispa (Proverbios 20:5). Sichus ukhu p’uytumanta usqhaylla horqowaq unuyoq hunt’a valdeta chayqa, askha unun hich’akunman. Ahinallataqmi esposaykita otaq qosaykita usqhaylla rimananta munaqtiykipas, phiñachiwaqmi manataq willasunkichu imayna sientekusqanmanta. Aswanpas sumaqllata tapuy pacienciawantaq uyariy, manaña usqhaylla rimaqtinpas.

Esposayki otaq qosayki rimaqtinqa ‘usqhaylla uyariq kay, ichaqa allin yuyaywan rimay, amataq usqhayllachu phiñakuy’ (Santiago 1:19). Allin uyariqqa manan rimasqallantachu uyarin aswanpas entiendenmi imaraykus chayta rimashasqanta. Chhaynaqa kallpachakuy esposayki otaq qosayki imayna sientekusqanta entiendenaykipaq. Payqa reparanqan imayna uyarisqaykiwan respetasqaykita mana respetasqaykitapas.

Jesusmi yachachiwarqanchis imayna uyariyta. Huk kutinmi huk onqosqa runa payman asuykurqan yanapayninta mañakuspa, Jesusmi ichaqa mana kaq ratollachu onqoyninta qhaliyachirqan. Ñawpaqtaqa uyarirqanmi ima nisqanta chaymantataq khuyapayaykurqan qhepamantaq qhaliyachirqan (Marcos 1:40-42). Qanpas chay kinsa ruwasqanta hina ruway. Esposaykiqa entiendenaykitan munan, manan sasachakuyninta usqhaylla allichanaykitachu. Chhaynaqa tukuy yuyaywan uyariy, imayna sientekusqanta hina sientey, chaymantaña yuyaymanay ima ruwanaykita. Hinan rikuchinki ancha respetasqaykita.

¿IMATAN RUWAWAQCHIS? Kunanmantaqa, esposayki otaq qosayki rimapayasunki chayqa ama kaqpachaqa kutichiychu. Aswanpas rimayta tukunantaraq suyay, kutichiytaq ima nisqanta allinta entiendespaña. Chaymantataq tapuy: “¿Uyarisharqaykin riki icha manachu?” nispa.

Qan rimaqtiyki

¿Ima sasachakuymi kan? Lindan nillantaq: “Televisionpiqa casarasqakunaq k’aminakusqanku, millay chansakuna ninakusqanku, k’araq simikunawan parlanakusqankupas qhawarichin warmi-qhari kawsaypi chhaynapuni kananpaq hinatan”, nispa. Wakinqa familia ukhupin mana respetowan rimanakuspa, k’aminakuyllapi wiñarqanku. Chaymi casarakuspa sasachakunku sumaqta kawsanankupaq. Canadá nacionpi tiyaq Ivy sutiyoqmi nin: “Familiaypiqa sapa p’unchaymi qaparinakuy, burlakuy, millayta sutiyanakuy kaq, chhaynapi uywasqan karqani”, nispa.

¿Imaynatan allichawaq? Qosaykimanta otaq esposaykimanta rimaspaykichisqa “allin kaqkunallatapuni rimaychis uyariqkunaq wiñanankupaq necesitasqanman hina, chaymi paykunapaq saminchay kanqa” (Efesios 4:29). Arí, hukkunaq respetanankupaq hina qosaykimanta otaq esposaykimanta rimay.

 Sapallaykichispi kashaspaykichispas ama k’irinakuspa ama phiñachinakuspa hina sumaqta rimaychis. Israel llaqtapi Mical warmin sinchita phiñakuspa qosan Davidta pisichaspa nirqan: “Mana p’enqakuq runa”, nispa. Chay nisqanwanqa, manan qosallantachu ofendesharqan aswanpas Diostawanmi (2 Samuel 6:20-23). ¿Imatan chaymanta yachanchis? Qosaykiwan otaq esposaykiwan rimaspaykiqa makilla uyariy (Colosenses 4:6). 8 wataña Felipe casarasqa kashan chaypas, mayninpiqa esposanwanmi mana tupachinkuchu rimasqankuta. Paymi reparan imachus rimasqanwan astawan sasachakuypi tarikusqankuta, chaymi nin: “Phiñachikuspa atipanakuyqa manan allinchu, chanintaña rimani chaypas aswan mana allinpin tarikuyku, chayrayku chayta ruwashanaymantaqa kallpachakuni allinta kawsanaykupaq hina respetowan rimayta”, nispa.

Ñawpa tiempopi huk kuraq viudan qhachuninkunata kallpacharqan sapankanku ‘qosankuwan allillan kanankupaq’ otaq thak-kayta qosankuwan tarinankupaq (Rut 1:9). Sichus qosaykiwan otaq esposaykiwan sumaqta respetowan tratanakunki chayqa, thakpin kawsanki.

¿IMATAN RUWAWAQCHIS? Kuska tiyaykuspa wichaypi kaq yuyaychaykunata t’aqwiychis. Hinaspa qosaykita otaq esposaykita tapuy: “Qanmanta runakuna ukhupi rimaspa ¿sumaqtachu rimashani icha pisichashaykichu? ¿Allinyaymanraqchu?” nispa. Chaymanta makilla uyariy imachus nisqasuykita hinaspa kasukuy.

Reparaychis mana kaqllachu kasqaykichista

¿Ima sasachakuymi kan? Biblian nin: ‘Huk cuerpollataq kapunqaku’, nispa. Chayta hap’ikuspan wakin chayllaraq casarasqakunaqa ninku: “Bibliaq nisqan hina iskayniykun ch’ullallata yuyaykunayku, imayna kasqaykupas kaqllan kanan”, nispa (Mateo 19:5). Qhepamanñan reparanku chay yuyaykusqankuqa mana cheqaqchu kasqanta. Sapankapas hukniray kasqankurayku ch’aqwaypi tarikusqankuta. Linda sutiyoq warmin nin: “Qosaywanqa manan kaqllachu kayku, payqa pisillatan imamantapas llakikun, ñoqataq mana. Imapas kaqtinqa payqa qasin kashan, ñoqataq llakiwan nit’ichikushani, chaymi sinchita phiñakuni”, nispa.

¿Imaynatan allichawaq? Imayna kasqaykichiswan sumaqta respetanakuspa kawsaychis. Chayta entiendenapaq kay rikch’anachiyta qhawarisun: Ñawiwan ninriwanqa manan kaqllachu kanku, chaypas iskayninkun yanapawanchis callekunata allinta pasananchispaq. Chaytan Adriana ruwarqan, payqa yaqa 30 watañan casarasqa kashan, chaymi kayta willakun: “Manaña yuyaykusqaykuta tupachiykuchu chaypas, sichus Bibliaq nisqanta mana p’akiykuchu chayqa, ruwallaykun manaña munasqayman hinachu kashaqtinpas, paypas chhaynallatataqmi ruwan. Casarasqan kashayku ichaqa manan kaqllatachu yuyaykuyku”, nispa.

Sichus esposayki otaq qosayki yuyaykusqanta rimaqtinqa otaq mana munasqaykiman hinachu imatapas ruwaqtinqa, ama imayna sientekusqaykipichu yuyaykuy, aswanpas paypa allinninta maskhay (Filipenses 2:4). Adrianaq qosan Calixto nin: “Mayninpin mana esposaypa yuyaykusqanta entiendenichu nitaq tupachinichu rimasqanwanpas. Ichaqa payta munakusqaymi aswan allin ima yuyaykusqaymantapas. Sichus kusisqa kashan chayqa ñoqapas kusisqallataqmi kani”, nispa.

¿IMATAN RUWAWAQCHIS? Huk listapi qelqaychis qosaykiq otaq esposaykiq qanmanta aswan allin imatapas rimasqanmanta ruwasqanmantapas (Filipenses 2:3).

Respetanakunan kusisqa thakpi kawsanapaq. Lindan nin: “Respetanakuspallan casadokunaqa sumaqta kawsanku. Chhayna kawsanapaqqa kallpachakunanchismi”, nispa.

[Uranpi willakuy]

YUYAYMANANAPAQ TAPUKUYKUNA

▪ ¿Imaynatan yanapawankuman qosaypa otaq esposaypa ñoqamanta hukniraq kasqan?

▪ Qosaypa otaq esposaypa ima nisqanpas ruwasqanpas Bibliaq nisqanman hina kaqtinqa, ¿imaraykun kasukunay?