CHAY rimaymi kan África oriental nisqapi. Chay rimaymi rikuchin qolqe manukuy fácil kasqanta kutichipuytaq sasa kasqanta. ¿Ima ninkin chaymanta? Mayninpi necesidadpiña tarikuwaq chaypas, ¿allinchu kanman qolqe manukuy? ¿Ima sasachakuykunan kanman?

¿Ima sasachakuykunan kanman? África ladopin kay rimay kallantaq: “Manukuypas manuypas amigokunatan t’aqanachin”, nispa. Chaypi nisqan hina, manukuyqa sasachakuykunatan hatarichinman. ¿Imaynapi? Yaqapaschá manukuqqa mana tiempopichu manuqninman paganqa. Chay hawan phiñachinakunkuman otaq familianku ima ch’aqwaymanpas haykunkuman. Allinta tanteakuspaña qolqeta manukusunman otaq manusunman chaypas, mayninqa manan yuyaykusqanchisman hinachu imatapas hunt’asunman. Chaymi mana qolqe manukuyllapiñachu yuyaykunanchis.

Hinaspapas qolqe manukuyqa Diosmantan karunchawasunman. Biblian willan manukusqankuta mana pagaqkunaqa millay runa kasqankuta (Salmo 37:21). Nillantaqmi ‘manuqkuna manukuqninkuna kamachisqanta’ (Proverbios 22:7). Arí, manukuqqa manukusqan qolqeta paganankaman manuqninpaq llank’anan kanqa, manan ima munasqantapas ruwayta atinqachu. Chaymi África ladopi kay rimay kallantaq: Huk runaq chakinta mañakuqqa, manuqninpa munasqan ladomanmi purinan kanqa”, nispa.

Apóstol Pablon nirqan: “Ama pimanpas ima manupas kaychischu, aswanpas qankunapura munanakuy manulla kaychis”, nispa (Romanos 13:8). Pimanpas manu kaspaqa usqhayllan pagapuna, mana chayqa sasachakuykunan kanman. Sichus manunchista mana tiemponpichu pagasun  chayqa, intereskuna yapakuqtinmi mana puñuyta atisunchu, tuta-p’unchay llank’ana kanqa, warmi-qharipi phiñachinakuy otaq t’aqanakuy kanqa, otaq juiciopi carcelpipas rikukusun.

Yachasqanchis hina, manu kayqa sasan. Chaymi manaraq manukushaspa tapukunanchis: “¿Necesitanichu qolqeta? ¿Familiayta uywanaypaq necesitaspachu manukuyta munashani, icha imaymanayoq kanayraykuchu?”, nispa. Manukunamantaqa, kapuqnillanchiswan kawsaymi aswan allinqa.

Ichaqa yaqapaschá imapipas rikukuspa qolqeta manukunanchis kanqa. Chaywanpas honradon kananchis.

Honrado kaspaqa, manan nisunchu: “Kay runaqa qolqeyoqmi, yanapawananpunin”, nispa. Manataqmi qolqeta manukusqanchis qhepata ninanchischu: “Payqa qhapaqmi, manan necesitanchu chay qolqetaqa, imapaqñan manuwasqanta kutichipuyman”, nispaqa. Manan hayk’aqpas envidiakunachu hukkuna qhapaq kasqankumantaqa (Santiago 3:16).

Hinaspapas sichus manuqniyki mana nisunkichu hayk’aq pagapunaykita chayqa, qanpunin fechata churaspa prometekusqaykiman hina paganayki. Hinaspapas acuerdoman haykusqaykichismanta huk documentota ruwaychis (Jeremías 32:9, 10). Pagapunayki p’unchaykunaqa yaqapaschá qan kikiyki pagaq riwaq agradecenaykipaq. Tiempollanpi manuykita paganki chayqa, manan phiñachinakuy kanqachu. Jesusmi nirqan: “Rimayniykichisqa kachun: ‘Arí’ nisqaqa, ‘arí’ nisqallapuni, ‘manan’ nisqapas, ‘manan’ nisqallapuni”, nispa (Mateo 5:37). Hinaspapas kaytan yachachiwarqanchis: “Imaynatachus runakunaq ruwanasuykichista munankichis, chhaynallatataq qankunapas paykunata ruwaychis”, nispa (Mateo 7:12).

Bibliapin kashan huk allin yachachikuy qolqe manukuy afanpi puriymanta karunchakunapaq. 1 Timoteo 6:6 texton nin: “Pipas imachus kapuqninwan sonqopas-sonqo kan chayqa, paypaqqa hatun qhapaq kayta tariy hinan Dios yupaychayqa”, nispa. Chaypi nisqan hina, kapuqnillanchiswan sonqopas-sonqo kasun chayqa, manan qolqe manukuymanta sasachakuykunapi tarikusunchu. Chaywanpas kay pachapi runakunan tanqawashallanchis sonqonchispa munapayasqanta maskhanapaq. Ichaqa Dios sonqo kaymi yanapawasun chaykunaman mana urmanapaq. ¿Imaynata?

Chaypaq Asia ladopi tiyaq casarasqa cristianokunamanta yachasun. Paykunan wayna-sipasllaraq kashaspa hukkunata qhawarispa sumaq wasiyoq kayta munarqanku. Hinan bancomanta, familiankumanta imaraq qolqeta mañakuspa wasita rantirqanku. Chay manunkuta paganankupaqmi sapa killa askha qolqeta huñunanku karqan. Sinchitan llank’arqanku, manan tiemponkupas aypaqchu wawankuwan kanankupaq. Qosan nin: “Pisitan puñuq kayku, sinchitan llakikurqayku, sayk’usqallataqmi kaq kayku. Hatunkaray rumitapas q’epishaykuman hinan sientekurqayku”, nispa.

Huk kutinmi 1 Timoteo 6:6 textopi nisqanta yuyarispa decidirqanku wasinkuta vendenankupaq. Chaywanpas iskay watatawanraqmi ñak’arirqanku manunkuta paganankupaq. Kunan, ¿ima ninkun paykuna? Ninkun: “Diospa nisqan hina, kapuqnillanchiswan sonqopas-sonqo kawsaymi aswan allinqa”, nispa.

Askha runakunan yachanku África ladopi manukuymanta rimaykuna cheqaqpuni kasqanta. Chaywanpas manukuy afanllapin purishanku. Ichaqa Bibliapi kunan yachasqanchismi rikuchiwanchis manukuyta munaspaqa, chunkay-chunkaytaraq piensana kasqanta.