Le Devlesko anav Jehova si, so kade shaj boldas tele, ke ’kerel t’avel’. O Jehova o majbaro Del si, thaj voj kerdas sakofelo. Si les zor pasha kodo, te kerel sakofelo, so kamel.

Pe hebericka shib le Devlesko anav ande 4 kotora tordyol. Ande romani shib kade iskirinas: JHVH. Ando dulmutano hebericko iskirimo, le Devlesko anav karing 7000 si andre. Ande luma le manusha kaversar phenen le Jehovasko anav, kade sarso sikle si pe lengi shib.

▸ 1:15 kotor

E Biblia o Del kerdas, de le manushenca iskiravadas tele. Kasavoj kado, sar kana jekh barvalo manush tele iskiravavel peske gindura ande jekh lil peske manushesa. O Del peske sunto duxosa pe kodo inkerdas kodolen, kon e Biblia iskirinde, te iskirin tele leske gindura. Le Devlesko duxo pe but thana sikadas lenge drom, vaj angla pende dikhle variso, vaj lindra dikhle, so pala kodo tele iskirinde.

▸ 2:5 kotor

Kasavo Bibliako sityaripe, so ande sako vrama chachoj, thaj mindig tordyol. Jekh pelda: „e nasul kumpanija rumul le lashe butya”. Kado chachipe sityarel, ke kodolenca, kasa but vrama sam kethane, vaj po lasho, vaj po nasul drom ingren amen (1Korintus 15:33). Thaj kodo chachipo, ke „so ande phuv beshajarel o manush, kodo kidel tele”, kodo sityarel, te kerasa variso, so pala kodo avla, nashtig krujinas avri (Galacia 6:7).

▸ 2:12 kotor

E profecija, vorba si kathar o Del. Kado shaj zhutil te hatyaras so o Del kamel, shaj sityarel sar te trajis uzhes, shaj phenel ke o Del krisi shindas, de shaj avel jekh vorba pe kodo, so inke chi pelaspe. But Bibliake profeciji aba andre pherdyile.

▸ 2:13 kotor

O Jezush sas kodo, kon andre pherdyardas le but profeciji po Messiashi. Dikh o informaciovo: „ Profeciji po Messiashi”.

▸ 2:17 kotor

O Jehova kade kerdas e phuv, ke le manusha, kon kamen les, pe jekh shukar bar te shaj beshen. So kamelas, kodo chi boldadyilas. Na butara khosel o nasulipo, thaj kasavo trajo del kadale manushenge, so chi nachola.

▸ 3:1 kotor

O Shatan kodo andyalo si, kon opre cicindas angla o Del. Anda kodo akharen les Shataneske – so kade shaj bolden, ke ’le Devleske gelas’ –, ke le Jehovasa marelpe. Vi Beng phenen leske, so kade shaj bolden, ke ’xoxamnoj’. Kado anav anda kodo las, ke xoxajimata vorbil po Del, thaj rigate ingrel le manushen.

▸ 3:4 kotor

O Jehova butesa angla kodo kerdas le andyalon, sar so kerdas e phuv. Kade kerdas len, ando cheri te trajin. Opral pe shelmilliovura andyala trajin (Daniel 7:10). Si len anav, thaj butfeluraj. Le patyivale andyala tele bandyon, anda kado chi mukhen le manushenge te rudyin len. Pe kaver thana tordyon, thaj butfelo butyi si len. Si kon angla Jehova slugin, ingren leske vorbi, sama len thaj traden le Devleske manushen pe phuv, keren le Devleske krisa, thaj zhutin te ingren e lashi vorba kathar o Del (Asharimata 34:7; Sikadyimaski 14:6; 22:8, 9). Pasha o Jezush tordyona, kana avla le Armageddonosko maripe (Sikadyimaski 16:14, 16; 19:14, 15).

▸ 3:5 kotor; 10:1 kotor

Bezex si sako kasavo hatyarimo, gindo, vaj so kerel o manush, so chi fajil le Jehovaske. O bezex rumul amaro amalipe le Jehovasa. Anda kado o Del krisa, thaj chachipe das amen, sosa shaj krujinas avri, bezex te keras. O Jehova, anglunes sakofelo bidoshake kerdas. Kana o Adam thaj e Eva chi mukhlas leska vorbake, bezex kerde, thaj doshale kerdyile. Phurile thaj mule, thaj vi ame perdal lam o bezex kathar o Adam, kade vi ame phuruvas, thaj meras.

▸ 3:7 kotor; 5:3 kotor

Kado le Devlesko maripe avla, kana pustitila le Bengeski luma, thaj nacharela sako nasulipo.

▸ 3:13 kotor; 8:18 kotor

Le Devlesko krajipo jekh rajimo si, so o Jehova kerdas ando cheri. Kadalesko kraj o Jezush Kristush si. O Jehova peske krajipesa nacharela sako nasulipe. Le Devlesko krajipo avla o raj pe phuv.

▸ 3:14 kotor

O Del angla sako kerdyimata kerdas le Jezushes. Anda kodo bishaldas les pe phuv, te merel anda sako manush. Pala soste mudarde le Jezushes, pala kodo o Jehova opre ushtyardas les, thaj akanak kraj si ando cheri, ande le Devlesko krajipo.

▸ 4:2 kotor

La Bibliake profeciji sikade kodo, kana trubundas te avel o Messiashi. Kado atunchi kerdyilas, kana reslas le 69 kurkongo agor. Kadi vrama kado sas: zhi kathar angla Kristush 455 bersh, zhi kaj pala Kristush 29 bersh.

Kathar zhanas, ke kadi vrama pala Kristush, ando 29 bersh reslas o agor? Kana o Nehemiash ando Jeruzhalemo reslas, las te cirdel opre o foro. Kado angla Kristush, ando 455 bersh sas. Kathar ginaven o 69 kurko (Daniel 9:25; Nehemiash 2:1, 5–8). Jekh kurko 7 dyesa tordyol. De ande kadi profecija na pe kasave kurke si vorba. Butivar kana jekh Bibliaki profecija, jekh dyes phenel, atunchi jekh bersh trubul te hatyaras. Anda kado, kathe tela jekh kurko 7 bersh trubul te hatyaras (4Mozesh 14:34; Ezekiel 4:6). Kado kodo sikavel, ke sako kurko 7 bersh inkrel, kade o 69 kurko 483 bersha shol avri (69 × 7). Te ginavasa 483 bersha zhi kathar, angla Kristush 455 bersh, atunchi  zhi kaj le pala Kristush 29 resas. Ande kado bersh boldaspe o Jezush, thaj kerdyilas o Messiashi! (Lukach 3:1, 2, 21, 22).

Kadi profecija vorbil pal jekh kaver kurko, so pala kado avel inke 7 bersh. Tela kadi vrama ando pala Kristush 33 bersh mudarde le Messiashes, thaj zhi kathar 36 bersh aba na feri le biboldenge vorbinas e lashi vorba pa le Devlesko krajipo, mashkar sako nipo vorbinde (Daniel 9:24–27).

▸ 4:7 kotor

E Biblia kodo sityarel, ke o Jehova Del kerdas sakofelo, thaj voj kerdas le Jezushes angla sako kerdyimata (Kolosse 1:15, 16). Na o Jezush si o majbaro Del. Chi jokhar chi phendas, ke jekh si le Devlesa. Kado phendas: „o Dad majbaro si mandar” (Janosh 14:28; 1Korintus 15:28). Si patyamo, so kodo sityarel, ke Trin Del si, thaj kadal trin jekh si: o Dad, o Shavo, thaj o sunto duxo. Kadi vorba, ke „Trin Del” naj andre ande Biblia. Kado xoxamno sityaripe si.

O sunto duxo naj andre ando Trin Del. E Biblia uzhes phenel, ke o Jehova si korkori chacho Del. O Jezush si lesko shavo, thaj o sunto doxo le Jehovaski zor si, sosa butyi kerel. Kasavi zor si, so butyi kerel, de nashtig dikhas les. O Del kadala zorasa kerel, so feri kamel. Jekh pelda, ke le kristianura ando angluno shelto „pherdyile sunto duxosa”, thaj o Jehova kado phendas: avri shorav muro duxo pe sakofelo manush (Aposhtola 2:1–4, 17).

▸ 4:12 kotor; 15:17 kotor

 Le chache kristianura chi phiraven trushul ande pengo patyaimo. Sostar?

1.  O trushul aba dulmut kothe sas ande xoxamne patyaimata. Angla soste o Jezush pe phuv avilas, o trushul aba andre sas ande le manushengo patyaimo. Atunchi kasave devlen patyivinas, sar o kham, o cheri, e phuv, thaj kavera. Kerenas vi zhungale sexualisha butya angla xoxamne dela. Pala le Jezushesko merimo 300 bershenca, le kristianura chi patyivinas o trushul. Feri pala kodo patyivinde le manusha o trushul, kana o Konstantin sas o Ceasar ande Roma. Voj phendas, t’avel o trushul le kristianongo somno. Kadalesa kamlas majfeder te kamavel o kristianipe. De le trushules naj khanchi vast pasha o Jezush. Jekh katolikusho  enciklopedia avri phenel: „O trushul patyivinas vi angla kristianura, thaj vi mashkar kodol nipura, kaj nas kristianura le manusha” (New Catholic Encyclopedia).

2.  O Jezush na po trushul mulas. Kodi gricko vorba, so trushuleske bolden, pe kodo sikavel, ke ’vorta kilo’, ‘kasht’ vaj ‘jekh kotor kasht’. Jekh ginadyi avri phenel: „Ande gricko [Nyevo Teshtamento] khanchi chi sikavel pe kodo, ke pe duj kotor kasht si vorba” (The Companion Bible). O Jezush pe jekh vorta kilo mulas.

3.  O Jehova chi kamel, ke suntonen, vaj kasave butyan te patyivinas, pe soste trushula, vaj somnura si (2Mozesh 20:4, 5; 1Korintus 10:14).

▸ 5:12 kotor

O Jezush kodo phendas peske sityardenge, te gindin palpale pe lesko meripo. Kado pe sako bersh ando nisan shon pe 14 dyes keren, pe kodo dyes, kana le izraeliti la paskako dyes inkerde. Pe le Jezushesko meripesko dyes, krujal den o manro thaj e mol, so le Jezushesko trupo, thaj lesko rat sikaven. Feri kodola shaj xan ando manro, thaj pen ande mol, kon kraja avna le Jezushesa ando cheri. Kon pale kodo zhukaren, ke pe phuv trajina, thaj chi merena, patyivales kothe si pe le Jezushesko meripesko dyes, de chi xan ando manro, thaj chi pen ande mol.

▸ 5:21 kotor

E Biblia e „dyi” vorba 1. pe le manusha, 2. pe le allatura thaj 3. pe kadalengo trajo phenel. Dikhas unyi peldi:

• Manusha. „Noeske dyesa. . . cerra manusha, oxtozhene [pasha vorba: dyi] gele perdal pachasa po paji” (1Peter 3:20). Kathe o „dyi” pe le manusha sikavel: po Noe thaj pe leski romnyi, pe lenge trin shave, thaj pe kodolenge romnya.

•  Allatura. „Pala kadi kado phendas o Del: »T’aven ando paji but zhuvindimata [pasha vorba: dyi], thaj te uran po cheri kerdyimata!«” „Kodo phendas pala kado o Del: »Te anel angle e phuv zhuvindimata [pasha vorba: dyi] sar lengo falo si: khereske allaton, thaj kasaven, sar o sap, thaj vadni allaton pe phuv sar lengo falo si!« Thaj vi kade kerdyilas” (1Mozesh 1:20, 24).

• Le manushengo vaj le allatongo trajo. O Jehova kado phendas le Mozesheske: „Zha palpale ando Edyiptomo, ke aba sakono mulas, kon kamlas te mudarel tut [pasha vorba: kon mudarel tyo dyi]” (2Mozesh 4:19). Kana o Jezush pe phuv sas, kado phendas: „Me som o lasho pastori. O lasho pastori pesko trajo [pasha vorba: pesko dyi] del anda le bakre” (Janosh 10:11).

  Kana varikon andar pesko intrego dyi kerel variso, andar pesko jilo, thaj kade kerel, sar majfeder zhanel (Mate 22:37; 5Mozesh 6:5). O „dyi” vorba pe jekh zhuvindesko kamimo, thaj pe kodo shaj sikavel, ke varikon bokhaloj, thaj kamel te xal. Pe jekh mulo vaj pe jekh mulo trupo shaj phenen, ke mulo dyi (4Mozesh 6:6; Godyaver Vorbi 23:2; Izaiash 56:11; Aggeush 2:13).

▸ 6:5 kotor; 15:17 kotor

Le hebericka thaj le gricka vorbenge, so „duxoske” bolden ande Biblia, majbut hatyarimo si. De mindig pe kasave butya sikaven, so le manusha chi dikhen, sar e balval, vaj le manushengo thaj le allatongo phurdimo. Kadala vorbi sikaven pe kodola, kon duxhoj, thaj ando cheri trajin. Vi po sunto duxo shaj sikaven, so le Devleski zor si. E Biblia chi sityarel kodo, ke kana varikon merel, majdur shaj trajil anda manush variso (2Mozesh 35:21; Asharimata 104:29; Mate 12:43; Lukach 11:13).

▸ 6:5 kotor; 15:17 kotor

E Gehenna pasha o Jeruzhalem sas jekh than, kaj ande jag phabarenas, so aba chi trubulas len. Chi zhanas pe kodo, ke ande le Jezusheski vrama le manushen, vaj le allaton zhuvindes phabarenas vaj azbanas pe kado than. Anda kado e Gehenna na kasavo than si, so nashtig dikhen, kaj le mulen azbanas, vaj kaj mindig ande jag phabaren len. Kana o Jezush pa kodol manusha vorbilas, kas ande Gehenna shuden, pe kodo gindilas, ke kodol soha chi trajina majdur (Mate 5:22; 10:28).

▸ 7:20 kotor

O Jezush kadale rudyimasa kodo sityardas, sar te rudyinen kodola, kon zhan pala leste. Kado rudyimo vi kade phenen, ke le Rajesko Rudyimo. O Jezush pe kadala sityardas te rudyinas:

• „Te suntosardyol tyiro anav”

  Kadalesa kodo mangas, ke o Jehova te khosel o intrego xoxajimo, so lesko anav reslas, thaj te uzharelpe. Kade ando cheri thaj pe phuv, sakono patyivila le Devlesko anav.

• „Te avel tyiro krajipo”

  Kadalesa kodo mangas, ke le Devlesko rajimo te pustitil le Bengeski nasul luma. Te rajolpe, thaj te kerel nyeveske e phuv.

• „Te kerdyol so tu kames. . . vi pe phuv”

  Kadalesa kodo mangas, t’avel, so o Jehova kamel la phuvasa. Kasave manusha te trajin pe shukar phuv, kon bidoshalej, muj patyan, thaj chi merena. Kade, sar o Jehova kamlas atunchi, kana le manushen kerdas.

▸ 8:2 kotor

O Jehova anda kodo das o parujimo, te muntil le manushen kathar o bezex thaj kathar o merimo. O parujimo kodi ahor si, sosa palpale kinde o bidoshalo trajo, so o angluno manush, o Adam xasardas. Kadalesa pacha kerdyol mashkar o Jehova, thaj mashkar le manusha. O Del bishaldas le Jezushes pe phuv, te merel anda sako bezexalo. Ke o Jezush mulas, kadalesa angla sako manush puterdyilas o drom, te na merel, thaj bidoshalo t’avel.

▸ 8:21 kotor; 9:13 kotor

Ande le Danieleski ginadyi 4. kotor ekh profecija anglal phendas, ke o Del ando 1914 anela pesko krajipo.

E profecija: O Jehova jekh suno dikhadas le Nabukodonozor krajesa, so vi jekh profecija sas. Ando suno jekhe bare kashtes avri shinde, thaj ande sastri, thaj ande xarxum marde e buchuma pe efta vrami, te na zhanel te barol. Pala kado o kasht pale barilas (Daniel 4:1, 10–16).

Pe soste sikavel e profecija: O kasht le Devlesko rajimo sikavel. O Jehova but bersh peske krajenca rajilas po Izrael ando Jeruzhalem (1Kronika 29:23). De kadal kraja bipatyivale kerdyile, lengo rajimo nachilas, angla Kristush ando 607 kana le Jeruzhalemes pustitinde. Atunchi puterdyilas e „efta vrama” (2Kraja 25:1, 8–10; Ezekiel 21:25–27). Kana o Jezush pa kodo vorbisardas ke „le Jeruzhalemes marena le nipura, zhi kaj tele phirel le nipongi vrama, so avri phende pe lende” atunchi pe „efta vrami” gindilas (Lukach 21:24). Kade le „efta vrami” inke chi reslas o agor, kana o Jezush pe phuv sas. O Jehova shinadas, ke pe kadi vramako agor opre vazdel jekhe krajes. Kadale nyeve krajesko, le Jezushesko rajimo but aldashi anel le Devleske niposke, so chi nachola pe intrego phuv (Lukach 1:30–33).

 Sode shute avri le „efta vrami”: Le „efta vrami” 2520 bersha shute avri. Zhi kathar angla Kristush 607 bersh te ginavasa 2520 bersh, atunchi zhi kaj o 1914 bersh resasa. Atunchi shutas o Jehova le Jezushes, le Messiashes ando cheri krajeske.

Kathar zhanas, ke po 2520 bersh si vorba? E Biblia kodo phenel, ke trin thaj dopash vrama kodo 1260 dyes si (Sikadyimaski 12:6, 14). Kade le „efta vrami” duvar kattyi si, 2520 dyes. Le 2520 dyes po 2520 bersh sikavel, ke ande Bibliaki profecija butivar „jekh-jekh dyes anda jekh-jekh bersh” trubul te hatyaras (4Mozesh 14:34; Ezekiel 4:6).

▸ 8:23 kotor

E Biblia numa pe jekh angluno andyalo vorbil, lesko anav Michael si (Daniel 12:1; Judash 9).

O Michael tradel le Devleske patyivale bute andyalon. O Sikadyimaski 12:7 kado phenel: „Michael thaj peske andyala mardepe le sapesa. Vi o sap mardaspe peske andyalonca kethane”. Andar e Sikadyimaski ginadyi zhanas, ke le Devleske andyalon o Jezush tradel. Anda kado shaj zhanas, ke o Michael o Jezush si (Sikadyimaski 19:14–16).

▸ 9:4 kotor

Kadi vorba pe kodi vrama sikavel, kana bare butya avna pe phuv, angla kodo, ke le Devlesko krajipe pustitila le Bengeski luma. Jekh pelda o „lumako agor” thaj o „resel le Manushesko Shavo” vorbi, so ande Bibliaki profeciji si, pe kadi vrama sikaven (Mate 24:3, 27, 37). Le palune dyesa atunchi puterdyile, kana o Del opre tordyardas pesko krajipe ando cheri, ando 1914. Thaj lesko agor atunchi  avla, kana le Bengeski luma pustitime avla ando Armageddono (2Timoteus 3:1; 2Peter 3:3).

▸ 9:5 kotor

O opre ushtyimo kodo si, ke o Del palpale del o trajo varikaske, kon mulas. E Biblia pa 9 opre ushtyipe vorbil. Vi o Illesh, vi o Elizeush, vi o Jezush, vi o Peter thaj vi o Pal ushtyarde opre manushen. Kadal chudi feri le Devleske zorasa shaj pelepe. O Jehova shinavel, ke „opre ushtyona vi le chache, vi le nasula”, kon pala kodo pe phuv trajina (Aposhtola 24:15). E Biblia kodo phenel, ke avna mule, kon ando cheri ushtyona opre. Kado atunchi avla, kana kodolen, kas o Del vazdas avri, le opre makhlen, opre ushtyarena, ke ando cheri te trajin le Jezushesa (Janosh 5:28, 29; 11:25; Filippi 3:11; Sikadyimaski 20:5, 6).

▸ 9:13 kotor

O demonizmushi vaj o spiritizmushi kodoj, kana varikon le duxonca jekh inkrel. Kado shaj kerel vi voj, de shaj kerel les vi kade, ke si mashkar o duxo thaj mashkar leste varikon. Jekh drabari vaj jekh mediumo. Le manusha anda kodo boldenpe karing o spiritizmushi, ke patyan ande kodo xoxamno sityaripe, ke le manusha pala o meripo majdur trajin, sar baro duxo. Le demonura inke kodo kamen te resen kaj le manusha, te na mukhenpe le Devleske. E astrologia, o drabaripe, e magia, o choxajipe, e kerimata, thaj kana varikon le mulen vaj le nasul duxon pushel, kadal sa kathar le demonura si. But ginadyi, nyevipo, horoskopo, filmo, posteri, thaj inke vi gija si, so lasheske shaj sikaven le demonon, e magia, thaj le nasul duxon. So po praxope keren, mashkar kodol but kathar le demonura si. Kasave si kana  avri shoren le mulenge vaj anda mule, pala praxope khelen thaj gilaben, inkren le praxopesko bersh, so kerel le mulesko rom vaj leski romnyi spiritizmushi, kana kethane aven ratyi, thaj kasave keren, so kathar le demonura si. Butzhene drogo kiden, kana le demonengi zor kamen penge te len (Galacia 5:20; Sikadyimaski 21:8).

▸ 10:10 kotor; 16:4 kotor

O Jehova si o majbaro Del, voj kerdas e intrego luma (Sikadyimaski 15:3). Anda kado leskoj sakofelo, thaj voj si o majbaro Raj, kade les si zor, thaj les shaj phirel kodo, te rajil pe intrego kerdyimata (Asharimata 24:1; Izaiash 40:21–23; Sikadyimaski 4:11). Sako kerdyimata, so kerdas, leski krisi tradel. Vi kaj kodo si les zor, avri te vazdel kaveren, te rajin pe varisoste. Te kamas le Devles, thaj mukhas ame leske, kodolesa avri sikavas, ke voj si o majbaro Raj, thaj avri tordyuvas pasha lesko rajipe (1Kronika 29:11).

▸ 11:10 kotor

O abortusi kodoj, kana mudaren jekhe shavores, kon inke ande peski dej si. Na kade perel, kana zhaltar varikastar lako shavoro. Kana e zhuvji phari kerdyol, atunchi aba o shavoro jekh manush si, thaj na feri variso ande peski dej.

▸ 13:5 kotor

Kana le sastyara o intrego rat, vaj mashkar le ratesko 4 bare kotora (lolo rat, parno rat, rateski pulnija, plazma) variso ande jekh manushesko mas shoren. O rat shaj avel kathar jekh kaver manush, vaj shajke varikaj tele sas shuto.

▸ 13:13 kotor

Ande Biblia o „vortaripe” vorba, na feri jekh kaver vorba si pe kodo, kana krisi shinen. O vortaripe jekh sityaripe si, lasharipe, thaj varikas thaneste te shon. O Jehova chi azbal zurales kodolen, kas vortarel (Godyaver Vorbi 4:1, 2). Lashi pelda sikavel le dadeske thaj la dejake. O vortaripe, so lestar avel, kasavo lashoj, ke vi kodo shaj resel varikaste, te kamel kodo (Godyaver Vorbi 12:1). O Jehova kamel peske nipos, thaj sityarel len. Leske droma avri lasharen le nasul gindura, thaj zhutil lenge ande kodo, kade te gindinpe, thaj te keren penge butya, lossh te keren leske. Kana o dad thaj e dej vortaren penge shavoren, vi kodo zhutin lenge, te hatyaren, ke sostar trubul te mukhenpe. Vi pe kodo sityaren len, te kamen le Jehovas thaj leski Vorba, e Biblia, thaj te hatyaren lesko chachipe.

▸ 14:13 kotor

Kadal nasul duxuraj, kas nashtig dikhas, thaj majbari zor si len, sar le manushen. Le demonura atunchi kerdyile nasul andyalura, kana chi mukhlepe le Devleske, thaj leske gele (1Mozesh 6:2; Judash 6). Pasha Beng tordyile, kana kodo le Jehovaske gelas (5Mozesh 32:17; Lukach 8:30; Aposhtola 16:16; Jakab 2:19).

▸ 16:4 kotor