Kolomu ka 670 M.N.Y., Asiriya a a li yene Mfumu wa ntamu swinene a misaveni hinkwayu. A pajina dzra kukazri dzra internet dzra Muzewu wa Grã-bretanha, dzri hlaya leswaku “a mbangu lowu a wu va lumba a wu sukela a mpeladambu wa Xipre ku ya tlhasa a wuxeni bya Iran, ku veni nkama lowu a Egipta nakone a ku va lumba”. Ninivha lani a a li xifundzrankulu, a a li doropa dzrikulu ku tlula hinkwawu a misaveni hinkwayu. A va tikhuza hi ku va ni tiyindlu ta ku hlamalisa swinene, majaradi ya ku xonga ngopfu, mapalasiyu kumbe tiyindlu letikulu swinene ta ku xonga ni mabiblioteka lamakulu. Mazritu lawa ma tsraliwiki ka makhumbi ya Ninivha wa khale, ma kombisa leswaku hosi Assurbanipal kun’we ni tihosi timbeni ta Asiriya a va tivitana ‘hosi ya misava’. A nkameni luwani a swi tikomba ingiki a Asiriya ni Ninivha a ku li madoropa lawa a swi nga ti koteka ku ma hohlota.

Nambi swi li tanu, a nkama lowu Asiriya a a ni ntamu ngopfu swinene, muprofeta wa Yehovha Tsefaniya a profete leswi: ‘[Yehovha] a dlaya Axur [Asiriya], a ndzruluta Ninivha a zrumbi dzra ku woma swanga hi hula.’ Nakone muprofeta Nahumi a profete leswi: ‘Phangani silivhela, n’wi phanga ni gole; . . . A phangiwi, a tshibyiwi, a honiwi. . . . Kutani ku ta yentxeka leswaku hinkwavu lava ku vonaka va ta ku tsrutsruma kule na wene, va ku: Ninivha a honiwile.’ (Tsf 2:13; Na 2:9, 10; 3:7) Loko vhanu va twa a wuprofeta lebyo swi nga yentxeka va tivutise leswi: ‘Xana leswo swi nga yentxeka hakunene? Xana siku dzrin’wana Asiriya a nga hotlotiwa?’ A swi tikomba ingiki swi nga ti koteka.

Nambi tanu, leswo swi yentxekile! Kolomu ka lembe dzra 600 a M.N.Y., Asiriya a hluliwile hi Vababilona ni Vameda. Hi wugamu, doropa dzra Ninivha dzri tsrukuliwile dzri tlhela dzri dzrivaliwa! Hi ku ya hi nhlokomhaka leyi humexiwiki hi Muzewu dzra kukazri dzra Nova York, ‘a doropa dzri hohlotiwile. Vhanu ve tiva leswaku Ninivha a ve kone loko va dondzra Bibeleni.’ A pajina dzra internet dzra Associação da Arquiologia Bíblica, dzri hlaya leswaku a ku sunguleni ka lembe dzra va 1800, “a vhanu a va nga swi tivi leswaku a doropa dzra Asiriya dzri same dzri va kone”. Kambe hi 1985 mutivi wa swa matimu Austen Henry Layard a sungule ku hamba wusetxisisi a doropeni dzra Ninivha. Leswi swi yebuliwiki a Ninivha swi kombise leswaku a doropa ledzriyani a dzri li tiko dzra ntamu swinene.

Wuprofeta hinkwabyu mayelanu na Ninivha byi hetisekile hi ndlela leyi heleliki. Leswo swi tiyisa ku dumba kwezru ka leswaku wuprofeta bya Bibile mayelanu ni ku helisiwa ka mimfumu ya politika ya swoswi, na byone byi ta hetiseka. —Dn 2:44; Mpf 19:15, 19-21.