NYEREZERANI kuti ndimwe Nkristu m’pyaka dzana yakutoma. Mpingo wanu watambira tsamba yakutumizwa na mpostolo Paulu. Munabvesera imwe mu ndzidzi unalerwi iyo, musadzindikira kuti Paulu akulonga mwakubwereza-bwereza mafala a “mabukhu” a Malemba Acihebheri. (2 Timoti 3:15) Imwe musalonga mwekhene: ‘Mbandidafuna kakamwe kuona lemba iri na mafala analonga iye.’ Mbwenye mphyakunentsa. Thangwi yanji?

Nyerezerani makhaliro a “mabukhu” akulembwa na manja akhaphatisirwa mu ntsiku za Paulu. Ibodzi isapangizwa pano—khundu ya bukhu ya Izaiya idabuluswa mu mpukutu udagumanika m’Bara Yakufa. Mukuonanji? Malemba akukhonda gawiwa! Nkhabe maponto. Pontho nkhabe numero za makapitulu na mavesi anaphatisira ife lero.

Anyakulemba Bhibhlya nee aikha makapitulu na mavesi pakulemba mphangwa zawo. Basi ene iwo alemba mphangwa zonsene zidapaswa iwo na Mulungu toera anyakuleri adziwe zonsene, tayu makhundu akucepa. Nee ndi pyenepi pinafuna imwe mungatambira tsamba yakufunika kakamwe ya munthu wakufunika? Musaleri tsamba yonsene, tayu kunumphira.

Kusoweka kwa makapitulu na mavesi kwalamusa nkandzo. Paulu mbadalonga basi ene mafala awa: “Ninga mudalemberwa ipyo” peno “Ninga mudapikira Izaiya.” (Aroma 3:10; 9:29) Mbapidakhala pyakunentsa kugumana mbuto inalerwi, kusiyapo khala musadziwa mwadidi “mabukhu” onsene.

Mwakuthimizira, Mulungu nee aphatisira “mabukhu” anewa basi toera kulonga mphangwa zace. Kunkhomo kwa pyaka dzana yakutoma N.W., mwa onsene akhalipo mabukhu 66! Ndi thangwi ineyi anyakuleri azinji a Bhibhlya lero asakomerwa na makapitulu na mavesi akuti anaaphedza kugumana mphangwa zinafuna iwo, ninga makhundu mazinji analongwa m’matsamba a Paulu.

Panango munabvundza: ‘Mphapo, mbani adaikha numero za makapitulu na mavesi m’Bhibhlya?’

Nkulu wauphemberi anacemerwa Stephen Langton, wakuti adzakhala Arcebispo de Cantuária, asasimbwa thangwi yakuikha makapitulu a Bhibhlya. Iye acita pyenepi kutoma kwa pyaka dzana 13 N.W., mukhakhala iye mpfundzisi wa Universidade ya Paris ku Fransa.

Nduli mwa ntsiku za Langton, anyakudziwisa ayesera kugawa Bhibhlya munjira zakusiyana-siyana m’makhundu akucepa peno makapitulu, makamaka toera kugumana khundu ikhafuna iwo. Munakwanisa kuona kuti mbapidakhala pyakukhonda nentsa kakamwe kwa iwo kusaka mphangwa pa kapitulu ibodzi mbuto mwa bukhu yonsene, ninga m’bukhu ya Izaiya yakuti iri na makapitulu 66.

Pyenepi pyabweresambo nkandzo. Anyakudziwisa aphatisira njira zizinji zakukhonda bverana na anango. Mwacitsandzo, Evanjelyu ya Marko ikhadagawiwa m’makapitulu cifupi 50 m’mbuto mwa 16 anagumanika lero. Mu ntsiku za Langton ku Paris, kukhali na anyakupfundza kutomera pyaka madzana  nduli, mbaendesambo Mabhibhlya n’dziko yawo. Natenepa, apfundzisi na anyakupfundza pikhaanentsa kugumana makhundu a mabukhu akulembwa na manja. Thangwi yanji? Thangwi makapitulu m’mabukhu awo nee akhadagawiwa.

Natenepa, Langton acita pontho njira inango yakugawa makapitulu. Bukhu The Book​—A History of the Bible, yalonga tenepa thangwi ya njira ineyi: ‘Anyakuleri na anyakulemba akomerwa kakamwe na njira ineyi, mbimwazika mwakucimbiza mu Europa.’ Iye aikha makapitulu akuti asagumanika m’Mabhibhlya mazinji lero.

Pakupita pyaka 300, pakati pa pyaka dzana 16, nyakupfundza pyakudhinda wa ku Fransa, Robert Estienne, acitisa pinthu kukhala pyakukhonda nentsa. Iye akhafuna kuti azinji apfundze Bhibhlya. Iye adzindikira kuti mbapidakhala pyakufunika kakamwe kuti njira inaphatisirwa pakugawa makapitulu na mavesi ikhale ibodzi ene.

Estienne nee akhali na maonero akugawa Bhibhlya m’mavesi. Anango akhadamala kucita pyenepi. Mwacitsandzo, m’pyaka madzana akutoma, nyakulemba Waciyuda akhadagawa Bhibhlya yonsene Yacihebheri, peno khundu ya Bhibhlya inadziwika na Cibverano Cakale, m’mavesi tayu m’makapitulu. Kuikhwa kwa makapitulu kwacitisa kuti njira yakugawa mavesi ikhale yakusiyana.

Estienne agawa Malemba Acigrego Acikristu, peno Cibverano Cipswa m’mavesi apswa mbaabveranisa na adamala kuikhwa m’Bhibhlya Yacihebheri. Mu caka 1553, iye abulusa Bhibhlya yamumphu (Yacifransa) yakuti ikhali na makapitulu na mavesi anagumanika m’Mabhibhlya mazinji lero. Anyakupokanya anango alonga kuti mavesi acitisa Bhibhlya kugawika m’maphindi, mbioneka ninga mphangwa zakusiyana na zakusowa basa. Mbwenye njira ineyi yaphatisirwa mwakucimbiza na anyakudhinda anango.

Kuikha makapitulu na mavesi pisaoneka ninga pyakukhonda nentsa. Pyenepi pisacitisa kuti vesi ibodzi na ibodzi ikhale na “mbuto” yace ninga código postal. Mwandimomwene, maonero akugawa makapitulu na mavesi nee apumirwa na Mulungu, pontho midzidzi inango asagumanika m’mbuto zakukhonda funika. Mbwenye asatiphedza kuikha cidzindikiro peno kukoya vesi yakuti tisaifuna kakamwe, ninga mafala akuti tisafuna kakamwe kuakumbuka mukuaikha m’bukhu.

Mwakukhonda tsalakana kugawiwa kwa makapitulu na mavesi, ndzidzi onsene kumbukani kuti pinafunika kakamwe ndi kudziwa mphangwa zonsene zidatipasa Mulungu. Kulisani nsambo wakuleri mphangwa, tayu kuleri vesi payokha. Kucita pyenepi kunakuphedzani kudziwa mwadidi ‘mabukhu akuti anakupasani udziwisi toera kupulumuka.’​—2 Timoti 3:15.