1. Ye nyen ayeke mû maboko na sewa ti duti na ngia?

JÉHOVAH NZAPA aye si sewa ti mo aduti na ngia. Tënë ti lo, Bible, afa aye so a ku na mbage ti koli, wali na molenge na yâ ti sewa, na lo fa polele kusala so Nzapa aye si ala oko oko asala. Tongana azo ti sewa ni asala tongana ti so Nzapa afa, aye ti nzoni mingi ayeke ga na pekoni. Jésus atene: “Ngia ayeke mingi ahon na ala so amä Tënë ti Nzapa na ala bata [ni].”​—Luc 11:28.

2. Ti duti na ngia na yâ sewa, a lingbi e yeda na nyen kozoni si?

² Ti duti na ngia na yâ sewa ahunda kozoni kue ti yeda so sewa alondo na Jéhovah, lo so Jésus ahiri lo “Babâ ti e”. (Matthieu 6:9). Asewa kue ti sese abâ gigi laso ngbanga ti Babâ ti e ti yayu, na lo hinga nzoni mingi ye so alingbi ti mû maboko na asewa ti duti na ngia (aÉphésien 3:14, 15). Tongaso, Bible afa nyen na ndo ti kusala ti koli, ti wali nga na ti amolenge na yâ sewa?

3. Bible afa tongo nda ti sewa ti azo na sese tongana nyen? E hinga tongana nyen so tënë ti Bible so ayeke tâ tënë?

³ Jéhovah si aleke lani kozo koli na kozo wali, Adam na Eve, na lo si abungbi ala oko ti ga koli na wali. Lo zia ala na yâ mbeni pendere ndo na sese, mbeni paradis so a hiri ni yaka ti Eden, na lo tene na ala ti dü amolenge. Jéhovah atene: “I dü amolenge mingi,  i wu, i si singo na sese.” (Genèse 1:26-28; 2:18, 21-24). Tondo so ayeke gi mbeni senge tënë ti tere pëpe teti Jésus afa lani so tënë so buku ti Genèse atene na ndo tongo nda ti sewa na sese ayeke tâ tënë (Matthieu 19:4, 5). Atâa so e yeke tingbi na akpale mingi, na fini ti azo laso ayeke tongana ti so Nzapa azê kozoni pëpe, zia e bâ ngbanga ti nyen akpale so kue akanga lege pëpe ti wara tâ ngia na yâ ti sewa.

4. (a) Tongana nyen zo oko oko ti sewa alingbi ti sala mbage ti lo si sewa ni aduti na ngia? (b) Ngbanga ti nyen ti manda ye na ndo fini ti Jésus ayeke tâ kota ye mingi ti sala si sewa aduti na ngia?

⁴ Tongana zo oko oko ti sewa amû tapande ti Nzapa ti fa ndoye na gigi, a lingbi ti sala si sewa ni kue aduti na ngia (aÉphésien 5:1, 2). Me e yeke mû tapande ti Nzapa ni tongana nyen so e lingbi même ti bâ lo pëpe so? E lingbi ti manda ye na ndo asalango ye ti lo teti lo tokua lani Molenge ti lo ngengele oko ti ga na sese (Jean 1:14, 18). Na ngoi so lo yeke na sese, Molenge so, Jésus Christ, amû tâ gi tapande ti Babâ ti lo ti yayu, a sala si ti duti na tele ti Jésus na ti mä lo ayeke tongana ti so e yeke na tele ti Jéhovah na e yeke mä lo (Jean 14:9). Ni la, tongana e manda ye na ndo ndoye so Jésus afa ni, na e mû tapande ti lo, e oko oko kue e lingbi ti sala si sewa awara ngia ahon ti kozo.

5, 6. (a) Lege so Jésus asala na ye na mbage ti kongregation aduti tapande tongana nyen teti akoli? (b) Ye nyen a lingbi akoli (nga na awali) asala ti tene Nzapa apardone siokpari ti ala?

⁵ Bible atene so a lingbi akoli asala ye na awali ti ala tongana ti so Jésus asala ye na adisciple ti lo. Bâ wango so Bible amû so: ‘Akoli, i ndoye awali ti i, legeoko tongana Christ andoye église, na Lo mû Lo mveni teti église . . . Tongaso a lingbi akoli andoye awali ti ala legeoko tongana tele ti ala mveni. Zo so andoye wali ti lo, lo ndoye tele ti lo mveni; teti zo ake tele ti lo lâ oko pëpe, me lo mû kobe na ni, lo bata ni legeoko tongana Christ abata église.’​—aÉphésien 5:23, 25-29.

⁶ Ndoye so Jésus ayeke na ni teti kongregation ti adisciple ti lo ayeke tapande ti nzoni ahon kue so akoli alingbi ti haka ni. Jésus ‘andoye ala juska na nda ni’, na lo mû fini ti lo na sandaga teti ala, atâa so ala yeke lani awasiokpari (Jean 13:1; 15:13). Legeoko nga,  a wa akoli tongaso: “I ndoye awali ti i, na i zia bê ti i aso na ala pëpe.” (aColossien 3:19). Nyen la ayeke mû ande maboko na mbeni koli ti sala ye alingbi na mara ti wango tongaso, mbilimbili na angoi so wali ni asala mbeni ye so ayeke na lege ti ndara pëpe? A lingbi lo dabe ti lo na afaute so lo nga kue lo yeke sala, nga ye so a lingbi lo mveni asala ti wara pardon na mbage ti Nzapa. A yeke nyen? A yeke ti pardone ala so asala mbeni ye so aso lo, na a lingbi ti duti nga wali ti lo si asala ye ni na lo. Biani, a yeke ti wali ni ti sala tongaso nga. (Diko Matthieu 6:12, 14, 15.) Mo bâ awe ngbanga ti nyen ambeni zo atene so nzoni mariage ayeke mariage ti azo use so ahinga ti pardone tele na popo ti ala?

7. Jésus ayeke bâ lani nyen na mbage ti adisciple ti lo? Tapande wa lo zia na akoli?

⁷ A yeke nzoni akoli ahinga nga so Jésus lani ayeke bi bê ti lo lakue na adisciple ti lo. Lo bâ akatikati ti ala na aye so atia ala na lege ti mitele. Na tapande, na ngoi so ala nze, lo tene: “I ga na yando, i hu tele ti i kete.” (Marc 6:30-32). A hunda nga na akoli ti bi bê nzoni na ndo ti awali ti ala tongaso. Bible afa awali tongana mbeni “ta so ayeke ngangu pëpe,” na a ku na mbage ti akoli ti “yekia” ala. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so akoli na awali ti ala ayeke wara mbage na oko “grâce so amû fini”. (1 Pierre 3:7). A lingbi akoli adabe ti ala so a yeke dutingo be-ta-zo ti mbeni zo si ayeke pusu Nzapa ti bâ lo na ngele mingi, me a yeke pëpe ngbanga ti so zo ni ayeke koli wala wali.​—Psaume 101:6.

8. (a) Na lege wa koli so ‘andoye wali ti lo andoye tele ti lo mveni’? (b) Ti duti “mitele oko” aye ti tene nyen teti mbeni koli na wali ti lo?

⁸ Bible atene so koli so “andoye wali ti lo, lo ndoye tele ti lo mveni”. Lo tene tongaso teti mbeni koli na wali ti lo ‘ayeke use mbeni pëpe, me ala yeke mitele oko’, tongana ti so Jésus atene (Matthieu 19:6). Tongaso, a lingbi ala sala angia ti ala ti koli na wali gi na popo ti ala (aProverbe 5:15-21; aHébreu 13:4). Koli na wali ni alingbi ti sala tongaso tongana zo oko oko apensé kozoni kue na abezoin so mba ti lo ayeke na ni ahon ti bâ gi ati lo (1 aCorinthien 7:3-5). Tënë ti dango bê so alingbi tâ na ni, a tene: ‘Zo ake tele ti lo lâ oko pëpe, me lo mû kobe na ni, lo bata ni.’ A hunda na akoli ti ndoye awali ti ala tongana tele ti ala mveni, na ti dabe so ala nga ayeke kiri tënë na lo so ayeke na li ti ala, Jésus Christ.​—aÉphésien 5:29; 1 aCorinthien 11:3.

9. A-Philippien 1:8 afa so Jésus ayeke sala ye lani tongana nyen? Ngbanga ti nyen a lingbi akoli asala ye tongaso nga na mbage ti awali ti ala?

 ⁹ Bazengele Paul asala tënë ti “be-ti-ndoye ti Christ Jésus.” (aPhilippien 1:8). Be-ti-ndoye so Jésus afa ayeke mbeni ye so asala si zo awara ngangu, na salango ye ti lo so andu bê ti awali so ayeke lani na popo ti adisciple ti lo si apusu ala ti ga ndulu na lo (Jean 20:1, 11-13, 16). Nga, awali aye mingi ti tene akoli ti ala afa be-ti-ndoye tongaso na mbage ti ala.

10. Jésus azia tapande wa na awali?

¹⁰ Sewa ayeke tongana mbeni bungbi so a leke ni tâ na lege ni si ye oko oko aduti na place ti lo. Tongaso, ti tene ye kue atambela nzoni, a hunda mbeni zo ti mû li ni. Même Jésus kue, mbeni Zo ayeke na li ti lo so lo bâ Lo tongana mokonzi ti lo. “Nzapa ayeke Beli ti Christ” legeoko tongana ti so “koli ayeke beli ti wali”. (1 aCorinthien 11:3). So Jésus ayeke mä Nzapa tongana Lo so ayeke na li ti lo, a yeke mbeni nzoni tapande mingi teti e kue so e yeke na mbeni zo na li ti e so a lingbi e mä lo.

11. A lingbi wali asala ye tongana nyen na mbage ti koli ti lo? Na salango ye ti lo alingbi ti sala nyen na ndo ti koli ni?

¹¹ A yeke si na akoli ti sala mbeni ye na lege ni pëpe teti ala yeke awasiokpari, na fani mingi a si ti tene ala sala ye pëpe tâ tongana ti so a ku fade na mbage ti mbeni nzoni mokonzi ti sewa. Tongana a si tongaso, a lingbi wali asala tongana nyen? A yeke nzoni pëpe ti tene lo duti na ndo so ti kasa ye so koli ni asala, wala ti tara ti mû komandema ti sewa ni na tïtî lo. A lingbi lo dabe so na lê ti Nzapa, dutingo na bibe ti sala ye kpô nga na ngangu pëpe ayeke ye so ayeke kota mingi (1 Pierre 3:4). Tongana wali afa mara ti bibe tongaso na gigi, lo yeke bâ ande so a yeke ngangu pëpe na lo ti mä yanga ti koli ti lo tongana ti so Nzapa ahunda, atâa na angoi so salango tongaso ayeke ngangu. Na ndo ni, Bible atene: “A lingbi wali ayekia koli ti lo.” (aÉphésien 5:33). Me ka tongana koli ni ayeke mbeni zo so ayeda pëpe so Christ ayeke na li ti lo tongana Mokonzi? Même na yâ mara ti dutingo tongaso, Bible awa awali a tene: ‘Awali, ala mä yanga ti akoli ti ala. Tongaso si ambeni koli so ake ti mä na bê na tënë ti Nzapa, alingbi ti mä na bê ndali ti salango ye ti ala, atâa so ala, awali ni, atene tënë ti Nzapa  na akoli ti ala pëpe. Ala yeke mä na bê gi ndali ti salango ye ti ala awali so ayeke na lege ni, na nengo so ala awali ni ayeke ne ala so.’​—1 Pierre 3:1, 2, Fini Mbuki, 2001.

12. Ngbanga ti nyen a yeke sioni pëpe tongana mbeni wali afa na yekiango ndo tënë ti bê ti lo na ndo ti mbeni ye?

¹² Atâa koli ti lo ayeke sala na Jéhovah wala pëpe, mbeni wali ayeke sala ande ye na kpengba-li pëpe tongana lo tara na kode ti fa na koli ti lo mbeni bango ndo so ayeke nde na ti koli ni. Bango ndo ti lo alingbi ti duti nzoni, na sewa ni kue alingbi ti wara ye ti nzoni dä tongana koli ni amä lo. Sara, wali ti Abraham, ahunda lani na lo ti sala mbeni ye ti leke na mbeni kpale so asi na yâ ti sewa ti ala; Abraham ake na Sara, me Nzapa atene na Abraham: “Mo mä yanga ti lo.” (Diko Genèse 21:9-12.) Me na nda ni, tongana mbeni koli amû desizion so ague nde pëpe na ndia ti Nzapa, wali ti lo ayeke fa so lo mä yanga tongana lo mû mbage ti fa so lo yeda na desizion ni.​—Kusala 5:29; aÉphésien 5:24.

13. (a) Tite 2:4, 5 awa awali so asala mariage awe ti sala nyen? (b) Tongana mbeni koli na wali aye ti kangbi tele wala ala ye ti zia tele biaku, Bible atene nyen na ndo ni?

¹³ Tongana lo yeke sala kusala ti lo, mbeni wali alingbi ti sala mingi ti bata sewa ti lo. Na tapande, Bible afa so a yeke ti awali ti “ndoye akoli ti ala, ti ndoye amolenge ti ala, ti bi bê ti ala na lege ni, ti bata tele ti ala, ti sala kusala ti da ti ala, ti sala nzoni, na ti mä yanga ti akoli ti ala mveni”. (Tite 2:4, 5). Tongana mbeni wali so ayeke na amolenge asala tongaso, azo ti da ti lo ayeke ngbâ lakue ti ndoye lo na ti yekia lo. (Diko aProverbe 31:10, 28.) Me teti so mariage ayeke salango beoko ti azo use so ayeke awasiokpari, ambeni ye ti ngangu alingbi ti si so asala si ala kangbi teti mbeni ngoi wala ala zia tele biaku. Bible afa so ambeni ye alingbi ti sala si mbeni koli na wali akangbi tele teti mbeni ngoi. Me kangbingo tele ti mbeni koli na wali ayeke ye ti bâ tongana kete ye pëpe, teti Bible amû wango so: “A lingbi wali azia koli ti lo pëpe [wala ‘akangbi na koli ti lo pëpe’, FM 01] . . . na a lingbi koli azia wali ti lo pëpe.” (1 aCorinthien 7:10, 11). Âdu ti tënë ti ziango tele ti mbeni koli na wali biaku, so ahunda ti suru mbeti ti mariage, Bible afa so a lingbi ti si gi tongana koli wala wali ni asala pitan.​—Matthieu 19:9.

14. Jésus asala ye lani tongana nyen na mbage ti amolenge? Na amolenge aku nyen na mbage ti ababâ na mama ti ala?

¹⁴ Jésus azia nga nzoni tapande na ababâ na mama na ndo tënë ti batango amolenge. Tongana adisciple ti lo atara lani ti kanga lege na amolenge ti ga ndulu na lo, Jésus atene: “I zia akete molenge aga na Mbi, i gbanzi ala pëpe.” Bible atene so na pekoni lo “kamata amolenge ni na tïtî Lo, Lo hiri tënë nzoni na ndo ala, na Lo zia maboko ti Lo na ndo ala.” (Marc 10:13-16). Teti so Jésus amû ngoi lani ti duti na akete molenge, a lingbi mo sala tongaso nga teti amolenge ti mo mveni pëpe? Ye so amolenge ti mo aku na mbage ti mo, a yeke pëpe gi ambeni kete ngoi tongaso so mo yeke mû ti duti na ala tongana lege ayeke dä, me a yeke ti mû gbâ ti ngoi ti mo teti ala. A hunda mo ti mû ngoi ti fa ye na ala, teti a yeke ye so Jéhovah awa ababâ na mama ti sala.​—Diko Deutéronome 6:4-9.

15. Ababâ na mama alingbi ti sala nyen ti bata amolenge ti ala si sioni asi na ala pëpe?

¹⁵ Na ngoi so sioni ti sese ni ayeke gue gi na li ni guengo, amolenge aye mingi ti duti na ababâ na mama so ayeke bata ala yongoro na azo so agi ti sala sioni na ala, na tapande asioni zo so ayeke gi akete molenge ti lango na ala. Bâ tongana nyen Jésus abâ ndo lani na ndo ti adisciple ti lo, so na lege ti ndoye lo hiri ala  “akete molenge”. Na ngoi so a gbu lo si lo yeke ndulu ti kui, lo leke kue ti tene adisciple ti lo akpe (Jean 13:33; 18:7-9). Tongana mo yeke babâ wala mama, a yeke ti mo ti zi lê ti mo mingi, teti Zabolo ayeke tara na alege nde nde ti sala sioni na amolenge ti mo. A yeke nzoni mo fa na ala kozoni aye ti sioni so ayeke ku ala * (1 Pierre 5:8). Kpale so laso amolenge ayeke na gbele ni na lege ti mitele wala ti yingo ahon ti mbaï kue.

16. Ababâ na mama alingbi ti manda nyen na ndo lege so Jésus asala ye na adisciple ti lo tongana ala sala ye so ayeke na lege ni pëpe?

¹⁶ Na ndangba bï ti Jésus na sese kozoni si lo kui, adisciple ti lo  apapa na popo ti ala ti hinga zo wa si ayeke kota ahon amba ti lo. Ahon ti sala ngonzo na tele ti ala, Jésus na yâ ndoye ti lo agi lakue ti ndu bê ti ala na lege ti atënë ti lo nga na ti tapande ti lo (Luc 22:24-27; Jean 13:3-8). Tongana mo yeke babâ wala mama, mo lingbi ti bâ lege ti mû tapande ti Jésus na yâ lege so mo yeke se amolenge ti mo? Tâ tënë, a hunda ti se amolenge ngoi na ngoi, me a lingbi a se ala “na lege so alingbi “, me lâ oko pëpe na yâ ti ngonzo. Nga, mo yeke bi na ala pëpe atënë ti mbana so “akpo tongana épée”. (Jérémie 30:11, NW; aProverbe 12:18). A lingbi mo se molenge ti mo na mbeni lege so asala si na pekoni lo bâ so sengo ndo ni ayeke lani tâ na lege ni.​—aÉphésien 6:4; aHébreu 12:9-11.

17. Na lege wa Jésus azia lani nzoni tapande so ahon tanga ni kue teti amolenge?

¹⁷ Amolenge alingbi ti manda mbeni ye na mbage ti Jésus? Biani, ala lingbi ti manda ye! Na lege ti tapande ti lo mveni, Jésus afa na amolenge tongana nyen ti mä yanga ti ababâ na mama ti ala. Lo tene: “Mbi tene gi ye so Babâ afa na Mbi.” Lo tene na pekoni: “Mbi sala ye so amû ngia na Lo lakue.” (Jean 8:28, 29). Jésus amä yanga ti Babâ ti lo ti yayu, na Bible atene na amolenge ti mä yanga ti ababâ na mama ti ala. (Diko aÉphésien 6:1-3.) Atâa so Jésus ayeke lani mbeni molenge so asala faute lâ oko pëpe, lo mä yanga ti ala so ayeke lani babâ na mama ti lo na sese ge, so ti tene Joseph na Marie so ayeke sala ti ala faute. Biani, na mango yanga ti ala, Jésus asala lani si zo kue na yâ sewa ni aduti na ngia.​—Luc 2:4, 5, 51, 52.

18. Ngbanga ti nyen Jésus amä lani yanga ti Babâ ti lo na ngoi kue? Na zo wa si ayeke duti na ngia tongana amolenge amä yanga ti ababâ na mama ti ala laso?

¹⁸ Amolenge alingbi ti bâ na ndo so alege ti sala ye mingi tongana ti Jésus na ti zia ngia na bê ti ababâ na mama ti ala. Tâ tënë, amaseka alingbi ti bâ na ambeni ngoi so a yeke ngangu na ala ti sala ye so babâ na mama ahunda ala ti sala; me Nzapa aye si amolenge amä ala (aProverbe 1:8; 6:20). Jésus amä lani yanga ti Babâ ti lo ti yayu na ngoi kue, même na yâ angoi ti ngangu. Mbeni lâ, na ngoi so Nzapa aku na mbage ti Jésus ti sala mbeni ye so ayeke tâ ngangu mingi, Jésus ahunda, lo tene: “Babâ, tongana Mo ye,  Mo lungula kopo so na Mbi.” (Na dingo “kopo”, lo ye ti sala tënë ti mbeni ye so Babâ ti lo ahunda lo ti sala.) Me atâa so kue, lo sala lani ye so Nzapa ahunda lo teti lo bâ so Babâ ti lo ahinga nzoni mingi ahon lo ye so a lingbi lo sala (Luc 22:42). Tongana ala manda ti mä yanga, amolenge ayeke zia ngia ande mingi na bê ti ababâ na mama ti ala nga na bê ti Babâ ti ala ti yayu. *​—aProverbe 23:22-25.

19. (a) Satan ayeke tara amolenge tongana nyen? (b) Sioni salango ye ti amolenge ayeke sala nyen na ndo ti ababâ na mama ti ala?

¹⁹ Zabolo atara lani Jésus, na e hinga so biani fade lo yeke tara nga amaseka ti sala ye ti sioni (Matthieu 4:1-10). Satan Zabolo ayeke ga na mo atara na lege ti akamarade ti mo, na ye so alingbi ti duti ngangu na mo mingi ti luti na gbele ni. Ni la, a yeke tâ kota ye mingi na amolenge ti kpe ti tambela na azo so ayeke sala aye ti sioni (1 aCorinthien 15:33). Dina, molenge ti Jacob ti wali, ato nda ti tambela na azo so avoro Jéhovah pëpe, na ye so aga na akpale mingi na pekoni (Genèse 34:1, 2). Gbu li kete na ndo vundu so mbeni sewa alingbi ti wara tongana gi zo oko na yâ ti sewa ni atï na yâ ti pitan.​—aProverbe 17:21, 25.

20. Ti wara ngia na yâ ti sewa, a lingbi zo oko oko ti sewa ni asala nyen?

²⁰ A yeke ngangu mingi pëpe ti hon ndo ti akpale ti sewa tongana  azo ti sewa ni kue asala tongana ti so Bible afa. Biani, ti bata awango ti Bible ayeke ye so ayeke mû lege na sewa ti duti na ngia. Ni la, i akoli, i ndoye awali ti i na i sala ye na ala tongana ti so Jésus asala na kongregation ti lo. I awali, i mä yanga ti akoli ti i, na i mû tapande ti wali so alingbi, so a sala tënë ti lo na aProverbe 31:10-31. Ababâ na mama, i fa lege na amolenge ti i (aProverbe 22:6). I ababâ ti sewa, i ‘komande da ti i mveni nzoni’. (1 Timothée 3:4, 5; 5:8). Na i amolenge, i mä yanga ti ababâ na mama ti i (aColossien 3:20). Na yâ ti sewa, ti wara mbeni zo oko so ayeke sala aye kue gi na lege ni ayeke dä pëpe teti zo kue ayeke wasiokpari. Tongaso, i duti na tâ be-ti-molenge ti hunda pardon na popo ti mba.

21. Aye ti nzoni wa ayeke ku e? Tongana nyen e lingbi ti wara ngia laso na yâ ti sewa ti e?

²¹ Biani, a lingbi ti wara na yâ ti Bible gbâ ti awango so ayeke teti nzoni ti sewa. Nga na yâ ti Bible, a yeke wara fango ye na ndo ti fini sese ti Nzapa nga na Paradis so ayeke mû sese kue na so na yâ ni a yeke wara gi azo so ayeke na ngia nga so asala na Jéhovah (Apocalypse 21:3, 4). Biani, apendere ye mingi ayeke ku e! Me ti ku na ngoi so, e lingbi ti wara ngia mingi na yâ ti sewa ti e tongana e bata awango so Nzapa amû na yâ ti Tënë ti lo, Bible.