1. Tongana nyen la Abraham afa so lo yeke na confiance so Jéhovah ayeke fâ ngbanga mbilimbili? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

“JUGE ti sese kue ayeke sara ye na lege ni ape?” (Gen. 18:25). Na lege ti hundango ndo so, Abraham afa so lo yeke na confiance so Jéhovah ayeke fâ ngbanga ti Sodome na Gomorrhe mbilimbili. Abraham ahinga lani na bê ti lo kue so Jéhovah ayeke sara ye lâ oko pëpe na lege ni ape na lege so lo “fâ zo ti mbilimbili legeoko na zo ti sioni”. Ti Abraham, Jéhovah ‘alingbi ti sara ye tongaso kete pëpe’. Ngu 400 tongaso na pekoni, Jéhovah atene na ndö ti lo wani, atene: “Lo yeke Kota tênë na kusala ti lo ayeke mbilimbili-kue, teti asarango ye ti lo kue ayeke mbilimbili. Lo yeke Nzapa so ayeke be-ta-zo, lo sara ye lakue mbilimbili. Lo yeke mbilimbili na lo yeke sara ye na lege ni.”—Deut. 31:19; 32:4.

2. Ngbanga ti nyen la Jéhovah alingbi pëpe ti fâ ngbanga kirikiri?

² Ngbanga ti nyen la Abraham ayeke na confiance so Jéhovah ayeke fâ ngbanga lakue na lege ni? A yeke ngbanga ti so Jéhovah ayeke nzoni tapande ahon atanga ni kue ti zo so asara  ye mbilimbili nga na lege ni. Atënë ti Hébreu so a kiri peko ni na “mbilimbili” nga “na lege ni”, a yeke zia ka ni mingi ni na terê ti mba na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu. Ti tâ tënë ni, kota kangbi ayeke pëpe na popo ti ye so ayeke “mbilimbili” nga na ye so ayeke “na lege ni”. Tongaso, so Jéhovah ayeke sara ye lakue na lege ni, lo yeke fâ ande ngbanga lakue na lege ni. Bible atene: “Lo ye mbilimbili nga na fango ngbanga ti mbilimbili.”—Ps. 33:5.

3. Mû mbeni tapande ti sarango ye na lege ni ape so ayeke laso na yâ ti dunia.

³ A dë bê ti e ti hinga so Jéhovah ayeke sara ye lakue na lege ni. Ye oko, fango ngbanga na lege ni ape ahon ndö ni laso na yâ ti dunia. Na tapande, a fâ ngbanga na ndö ti azo na a kanga ala ndali ti asioni ye so ala la asara ni ape. Na peko ti so a bâ yâ ti acellule ti ala, a bâ so ambeni asara ti ala ye oko ape, me gï na peko ti so ala sara angu mingi na da ti kanga. Mara ti asarango ye na lege ni ape tongaso asara zo nzoni ape nga ason bê ti zo. Ye oko, mbeni sarango ye na lege ni ape nde ayeke nga dä so a yeke ngangu ti kanga bê dä. A yeke so wa?

4. Tongana nyen la mabe ti mbeni Chrétien alingbi ti duti na yâ ti tara?

⁴ A-Chrétien ahinga so azo so ahinga Jéhovah ape ayeke sara ye na ala na lege ni ape. Ye oko, tongana e bâ so a sara ye mo bâ mo tene ayeke na lege ni ape na yâ ti congrégation, a lingbi ti tara mabe ti e. Tongana mo bâ so a sara mbeni ye na lege ni ape na yâ ti congrégation wala mbeni ita ti mo Chrétien la asara ni na mo, mo yeke sara ye tongana nyen? Mo yeke zia si ye ni asara si mo tï?

5. Ngbanga ti nyen a lingbi li ti e akpe ape tongana e bâ so a sara mbeni ye na lege ni ape na yâ ti congrégation wala mbeni ita asara ye na e na lege ni ape?

⁵ E kue e yeke mbilimbili-kue ape nga e yeke sara afaute, tongaso a lingbi ti si so mbeni ita asara ye na e na lege ni ape wala e sara ye na mbeni ita na lege ni ape na yâ ti congrégation (1 Jean 1:8). Atâa so a yeke si ka mingi ape, tongana a sara ye na lege ni ape na yâ ti congrégation, li ti aChrétien so ayeke be-ta-zo ayeke kpe pëpe wala ala yeke tï ndali ni pëpe. Jéhovah amû na e anzoni wango na yâ ti Bible ti mû maboko na e ti ngbâ be-ta-zo tongana mbeni ita asara mbeni ye na e na lege ni ape.—Ps. 55:12-14.

6, 7. Nyen la a sara na mbeni ita-koli so ayeke na lege ni ape na yâ ti congrégation? Asarango ye wa la amû maboko na ita so?

⁶ Gbu li ti mo na ndö ti ye so asi na Willi Diehl. Ita Diehl akomanse ti sara kua na Béthel ti Berne, na Suisse, na ngu 1931 na lo sara ni nzoni. Na ngu 1946, lo gue lani na klase miombe ti Ekole ti Galaad na New York, na États-Unis. Na mbeni ngoi na peko ti so lo wara diplôme ti lo, a tokua lo ti sara kua ti circonscription na Suisse. Na yâ ti mbaï ti gigi ti Ita Diehl, lo tene: “Na mai ngu 1949, mbi tene na kota ndokua ti e na Berne so mbi leke ti sara mariage.” Filiale ti Berne atene nyen? “Mo yeke sara mbeni kua nde ape gï ti pionnier permanent awe.” Ita Diehl atene: “A mû lege na mbi pëpe ti mû diskur . . . Aita mingi abara e encore ape, ala sara ye na e mo bâ mo tene a bi e na gigi.”

⁷ Ita Diehl asara ye tongana nyen na yâ ti ye so? Lo tene: “Ye oko, e hinga lani so ti sara mariage ague nde pëpe na ye so Bible atene, tongaso e sambela mingi nga e zia bê ti e na Jéhovah.” A si na mbeni ngoi, a leke bango ndo so ayeke na lege ni ape na  ndö ti mariage so, na a kiri na akua ti Ita Diehl na lo. Jéhovah afuta lo ndali ti so lo ngbâ be-ta-zo. * A yeke nzoni e hunda terê ti e: ‘Tongana a sara mara ti ye tongaso na mbi, mbi yeke kanga bê tongaso nga mbi yeke ku Jéhovah ti leke kpale ni? Wala mbi yeke zia bê ti mbi gï na ndö ti mbi wani nga mbi gi ti leke kpale ni?’—aProv. 11:2, diko Michée 7:7.

8. Ngbanga ti nyen e lingbi ti tene na lege ni ape so a sara ye na e wala na mbeni ita na lege ni ape?

⁸ Tongana mo pensé so a sara ambeni ye na yâ ti congrégation na lege ni ape, girisa ape so mo lingbi ti bâ ye ni na lege ni ape. E yeke mbilimbili-kue ape nga peut-être e hinga ye ni kue ape. Wala e hinga nga aye kue pëpe na ndö ni. Me atâa e comprendre ye ni kue wala pëpe, a lingbi e sambela Jéhovah na ndö ti kpale ni, e zia bê ti e na lo nga e ngbâ be-ta-zo. A yeke sara si “bê ti [e] ason ngangu na terê ti Jéhovah” pëpe.—Diko aProverbe 19:3.

9. Atapande wa la e yeke sara tënë na ndö ni na yâ ti article so nga na ti peko?

⁹ Zia e bâ ambeni ye ota so ayeke na lege ni pëpe so a sara na popo ti azo ti Jéhovah giriri. Na yâ ti article so, e yeke sara tënë na ndö ti Joseph âta ti Abraham nga na ye so aita ti lo asara na lo. Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ ande sarango ye ti Jéhovah na mbage ti Achab, gbia ti Israël, nga na ye so asi na bazengele Pierre na Antioche ti Syrie. Na ngoi so e yeke sara tënë na ndö ti atapande so, gi ti bâ aye so mo lingbi ti manda dä so alingbi ti mû maboko na mo ti zia lê ti mo gï na ndö ti Jéhovah nga ti ngbâ ti bata songo ti mo na lo, mbilimbili tongana mo bâ so a sara ye na mo na lege ni ape.

10, 11. (a) Aye wa la a sara na Joseph na lege ni ape? (b) Lege wa la azi na Joseph na ngoi so lo yeke na kanga?

¹⁰ Joseph ayeke mbeni wakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo so ambeni zo nde asara ye na lo na lege ni pëpe. Me so ason lo mingi ayeke so aita ti lo asara ye na lo na lege ni ape. Na ngoi so lo yeke lani na ngu 17, aita ti lo agbu lo na ngangu na ala kä lo na ngbâa. Na a gue na lo na Égypte (Gen. 37:23-28; 42:21). A si na mbeni ngoi na yâ ti kodro ni, a tene mvene na ndö ti lo a tene lo ye ti bungbi na mbeni wali na ngangu na a kanga lo sân ti fâ ngbanga ti lo (Gen. 39:17-20). Joseph abâ pasi ngu 13 tongana ngbâa nga tongana zo ti kanga. Aye wa la e lingbi ti manda na lege ti ye so asi na Joseph so ayeke mû maboko na e na ngoi so mbeni ita asara ye na e na lege ni ape?

¹¹ Joseph awara lege ti fa ye so asi na lo na mbeni mba ti lo zo ti kanga. Mba ti lo ni ayeke lani ngbene mokonzi ti azo ti mungo ye ti nyongo ni na gbia. Na ngoi so ala yeke na kanga, mba ti lo ni abâ li ti lo na Joseph afa na lo nda ti bango li ni. Joseph afa na lo so a yeke kiri ande na lo na ngbene kua ti lo na yangbo ti Pharaon. Na ngoi so Jéhovah amû maboko na Joseph ti fa nda ti bango li so na mba ti lo ti kanga so, Joseph agbu lege so azi na lo ti fa na mba ti lo ni ye so asi na lo. E lingbi ti manda anzoni ye na lege ti ye so Joseph atene nga na lege ti ye so lo tene pëpe.—Gen. 40:5-13.

12, 13. (a) E hinga tongana nyen so Joseph ayeda lani na ye so asi na lo so ape? (b) Nyen la Joseph atene lani ape na zo ti mungo ye ti nyongo ni na gbia?

¹² Diko Genèse 40:14, 15. Bâ so Joseph wani atene “a gbu [ni] gbungo na ngangu”. Tënë so Bible asara kua na ni ti kiri na peko ti tënë so alingbi nga ti tene “a nzi”. A yeke  polele so a sara ye na lo lani na lege ni ape. Joseph atene nga polele so lo sara pëpe sioni so a bi tënë ni na li ti lo. A yeke ndali ni la lo tene na zo ti mungo ye ti nyongo ni na gbia ti sara tënë ti lo na Pharaon. Raison so Joseph atene na lo ti sara ni so ayeke so wa? Lo fa ni, lo tene: “Si a zi mbi na ndo so.”

¹³ Joseph ayeda lani na ye so asi na lo sân ti gi ti sara mbeni ye ndali ni? Ên-ën. Joseph ahinga so a sara ye mingi na lo na lege ni ape. A yeke ni la lo sara tënë ni na zo ti mungo ye ti nyongo ni na gbia so, so alingbi peut-être ti mû maboko na lo. Me bâ so Bible atene pëpe so Joseph atene na ambeni zo nde, même na Pharaon ape, so aita ti lo la agbu lo na ngangu si akä lo. Ye so asara si na ngoi so aita ti lo aga lani na Égypte nga ala kiri aduti na siriri na Joseph, Pharaon ayamba ala nzoni nga lo tene na ala ti sara kodro na Égypte nga ti bâ nzoni na lege ti “anzoni ye ti kodro ti Égypte kue”.—Gen. 45:16-20.

14. Nyen la ayeke kanga lege na e ti tene mbeni sioni tënë pëpe tongana a sara ye na e na lege ni ape na yâ ti congrégation?

¹⁴ Tongana e pensé so a sara mbeni ye na e na lege ni pëpe na yâ ti congrégation, a lingbi e sara hange ti tene e tene asioni tënë pëpe na ndö ti ye ni. Biani, a yeke na lege ni ti hunda mungo maboko na a-ancien nga ti fa tënë ti mbeni kota siokpari ti mbeni ita na ala (Lév. 5:1). Ye oko, mingi ni tongana tënë ni andu kota siokpari pëpe, azo ni alingbi ti leke ni na popo ti ala sân ti sara tënë ni na mbeni zo nde wala même na a-ancien. (Diko Matthieu 5:23, 24; 18:15.) A yeke nzoni e duti be-ta-zo nga e sara ye alingbi na amama-ndia ti Bible ti leke na akpale ni. Na yâ ti ambeni ye ni, e lingbi ti bâ so a yeke e la e comprendre ye ni nzoni ape nga a sara pëpe ye na e na lege ni ape. Na pekoni, e yeke tënë merci so e sara pëpe si ye ni aga sioni na lege so e pa ita ti e pëpe. Girisa ape so, atâa e yeke na raison wala pëpe, dikongo asioni tënë alingbi ti leke kpale ni lâ  oko ape. Ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah nga na aita ti e ayeke kanga lege na e ti sara mara ti faute so. Mbeni zo ti sungo psaume asara tënë ti mbeni “zo so sarango ye ti lo alingbi kue” atene “lo pa zo na yanga ti lo pëpe, lo sara sioni na mba ti lo pëpe, nga lo buba iri ti akamarade ti lo pëpe.”—Ps. 15:2, 3; Jacq. 3:5.

15. Tongana nyen la songo ti Joseph na Jéhovah aga na lo aye ti nzoni?

¹⁵ E lingbi ti manda mbeni kpengba ye nde na mbage ti Joseph. Na yâ ti ngu 13 so a sara ye na lege ni ape na Joseph, lo fa so lo hinga bango ndo ti Jéhovah na ndö ti aye ni (Gen. 45:5-8). Lo bi tënë lâ oko pëpe na ndö ti Jéhovah ndali ti aye so asi na lo. Atâa so lo girisa pëpe so aye so a sara na lo ayeke na lege ni pëpe, lo zia pëpe si bê ti lo ason mingi ndali ni. Mbeni ye so lo sara, so ayeke kota mingi, ayeke so lo zia pëpe si awokongo ti amba ti lo nga na asioni sarango ye ti ala akangbi lo na Jéhovah. Teti so Joseph angbâ be-ta-zo amû lege na lo ti bâ tongana nyen la Jéhovah aleke kpale ni nga lo iri tënë nzoni na ndö ti lo nga na sewa ti lo.

16. Ngbanga ti nyen la a lingbi e ga nduru mingi na Jéhovah tongana a sara ye na e na lege ni ape na yâ ti congrégation?

¹⁶ Legeoko tongana Joseph, a lingbi e bâ songo ti e na Jéhovah na nene ni mingi nga e bata ni. A lingbi e zia lâ oko ape si awokongo ti aita ti e akangbi e na Nzapa so e ye lo nga e yeke voro lo (aRom. 8:38, 39). Me tongana mbeni ita asara ye na e na lege ni ape na yâ ti congrégation, zia e sara ye tongana Joseph e ga nduru mingi na Jéhovah. E gi ti hinga bango ndo ti lo na ndö ti aye ni. Tongana e sara ye kue so Bible afa ti leke na kpale ni awe, a lingbi e zia tënë ni na maboko ti Jéhovah. E lingbi ti duti na confiance so lo yeke leke ande kpale ni na ngoi nga na lege so lo ye.

17. Tongana nyen la e lingbi ti fa so e yeke na confiance na “Juge ti sese kue”?

¹⁷ So e ngbâ na yâ ti dunia so, nyen na nyen a lingbi ti sara mbeni ye na e na lege ni ape. Na yâ ti aye so ayeke si ka hio hio ape, a lingbi ti sara mbeni ye na mo na lege ni ape wala mo bâ so a sara mbeni ye na lege ni ape na yâ ti congrégation. Wala a lingbi ti sara ye na mbeni zo so mo hinga lo na lege ni ape wala lo bâ so a sara mbeni ye na lege ni ape na yâ ti congrégation. A lingbi mo pika gere ti mo ape (Ps. 119:165). Me ngbâ be-ta-zo na Nzapa, sambela lo ti mû maboko na mo nga zia bê ti mo na lo. Girisa ape so, ndali ti so mo yeke mbilimbili-kue ape, mo lingbi ti hinga nda ti ye ni ape nga peut-être mo hinga tënë kue na ndö ti ye ni ape. Mû tapande ti Joseph nga tene pëpe asioni tënë, mbeni ye so alingbi ti sara si ye ni akiri aga sioni mingi. Na nda ni, ahon ti zia bê ti mo gï na ndö ti mo wani, leke na bê ti mo ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah nga kanga bê mo ku lo ti leke akpale ni. Na pekoni, Jéhovah ayeke bâ mo na nzoni lê nga lo yeke iri tënë nzoni na ndö ti mo, tongana ti so lo sara na Joseph lani. Mo lingbi ti duti na confiance so Jéhovah, “Juge ti sese kue”, ayeke sara lakue ye so ayeke na lege ni, “teti asarango ye ti lo kue ayeke mbilimbili.”—Gen. 18:25; Deut. 32:4.

18. Nyen la e yeke bâ ande na yâ ti article ti peko?

¹⁸ Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ ande ambeni ye ni use so ayeke na lege ni pëpe so a sara na popo ti azo ti Jéhovah giriri. Atapande so ayeke mû maboko na e ti bâ tongana nyen la sarango terê kete nga na pardon ague oko na bango ndo ti Jéhovah na ndö ti sarango ye mbilimbili.