1-3. (a) Kpale wa so andu tënë ti nginza asewa mingi awara ni? Ti le ke kpale ni ambeni zo asara nyen? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.) (b) Gingo bê wa la ala yeke na ni na ndo ti batango amolenge ti ala?

MARILYN atene: “Koli ti mbi Jacques afatigué mingi lakue tongana lo kiri na kua. Me nginza so lo wara alingbi pëpe ti mû lege na lo ti bâ lege ti abezoin ti e ti lâ na lâ. * Mbi ye mingi ti mû maboko na koli ti mbi nga ti vo na molenge ti e, Jimmy, ambeni pendere ye so amba ti lo ti ekole ayeke na ni.” Marilyn aye nga ti mû maboko na gbâ ti afami ti ala nga ti bata nginza teti kekereke. Akamarade ti lo mingi ague na ambeni kodoro nde ti wara nginza mingi. Me tongana Marilyn agbu li ti lo na ndo ti ziango sewa ti lo ti gue na kodoro wande, lo hinga lani ye so lo lingbi ti sara ape. Ngbanga ti nyen?

² Vundu asara Marilyn mingi tongana lo pensé na ndo ti ye so alingbi ti si tongana lo zia sewa ti lo so lo ye ni mingi lo hon na kodoro wande. Lo na azo ti sewa ti lo ayeke voro Jéhovah lakue na sewa. Me lo tene so ambeni zo ague na kodoro wande teti ambeni ngoi na asewa ti ala ayeke nzoni na lege ti yingo. Lo gi bê ti lo na ndo ti ye so lo yeke sara ti bata Jimmy tongana lo yeke na mbeni ndo so ayo. Na lege ti Internet, lo lingbi ti fa ye na molenge ti lo nzoni “na lege ti sengo ndo nga na awango ti gbotongo mê so alondo na Jéhovah”?—aÉph. 6:4.

³ Marilyn agi ti wara mungo maboko. Koli ti lo aye lani ti tene lo gue ape, me koli ni atene so ni yeke gi ti kanga lege na lo ape. A-ancien na ambeni ita na yâ ti congrégation atene na lo ti gue  ape, me aita-wali mingi atene na lo ti gue. Ala tene na lo, a tene: “Tongana mo ye sewa ti mo, mo gue. Mo peut ti ngbâ ti sara na Jéhovah senge.” Atâa so Marilyn ayeke gi bê ti lo, lo su ngbangba ti Jacques na Jimmy na lo tene na ala, ala ngbâ nzoni na lo hon na kodoro wande ti sara kua ti nginza. Lo tene na ala, lo tene: “Mbi yeke ninga ape.”

4. Ngbanga ti nyen ambeni zo azia asewa ti ala ti gue na kodoro wande? Mingi ni azo wa la ayeke bâ lege ti amolenge ti ala na peko ti ala?

⁴ Jéhovah aye pëpe ti tene yere ahon ndo ti awakua ti lo. Ândö ambeni wakua ti Jéhovah azia kodoro ti ala, ala gue na mbeni ndo nde ti wara aye ndali ti so ala yeke na yâ ti yere (Ps. 37:25; aProv. 30:8). Jacob atokua amolenge ti lo na Égypte ti vo kobe ti tene ala kui nzara ape * (Gen. 42:1, 2). Laso, mingi ti azo so azia asewa ti ala ague na kodoro wande a yeke pëpe ndali ti so nzara ahon ndo ti ala. Ti ambeni, a yeke bon la ahon ndo ti ala. Ambeni ayeke na yâ ti kodoro so ayeke na kpale ti nginza mingi. Teti so ala ye gi ti tene asewa ti ala awara apendere ye nga ala duti nzoni mingi, ala zia asewa ti ala ti gue na mbeni ndo so ayeke ngangu pëpe ti wara nginza dä na yâ ti kodoro ni wala na kodoro wande. Fani mingi ala yeke zia amolenge ti ala so angbâ kete na babâ ni wala mama ni, na yaya ti amolenge ni, na a-âta ti ala, na ambeni fami wala na akamarade ti bâ lege ti amolenge ni. Atâa so a sara ala vundu ti zia asewa ti ala ti gue na kodoro wande, mingi ti ala abâ ti ala atene mbeni ye nde ti sarango ni ayeke dä ape.

5, 6. (a) Nyen la Jésus afa na ndo ti dutingo na ngia nga na siriri? (b) Aye wa la Jésus afa na adisciple ti lo ti sambela ndali ni? (c) Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndo ti e na lege wa?

⁵ Na ngoi ti Jésus, azo mingi nga kue ayeke awayere na ala pensé peut-être so ala lingbi ti duti nzoni nga na ngia tongana ala yeke na gbâ ti nginza (Marc 14:7). Jésus aye lani ti tene ala zia bê ti ala na mbeni ye nde pëpe me na Jéhovah, lo so amosoro so angbâ lakue lakue alondo na lo. Na ngoi so Jésus ayeke fa ye na ndo ti Hoto, lo fa so a yeke pëpe angangu so e yeke sara wala aye ti sese so e yeke na ni la ayeke sara si e duti na tâ ngia nga na siriri, me a yeke songo so e yeke na ni na Babâ ti e ti yayu.

⁶ Na yâ ti sambela so Jésus afa tongana tapande, lo fa na e pëpe ti sambela ti tene gigi ti e aduti nzoni mingi. Me lo fa na e ti sambela ndali ti abezoin ti e ti lâ na lâ, “kobe ti e ti lango ni.” Lo fa na azo so amä lo polele, lo tene: “Zia ti bungbi amosoro ndali ti mo wani na ndo ti sese so . . . Me, mo bungbi amosoro ndali ti mo wani na yayu.” (Mat. 6:9, 11, 19, 20). E hinga na bê ti e kue so Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndo ti e tongana ti so lo mû zendo ni. Tongana Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti e aye ti fa so lo bâ e na nzoni lê nga so lo yeke mû na e aye kue so e yeke tâ na bezoin ni. Biani, e lingbi ti duti na tâ ngia nga na siriri gi tongana e zia bê ti e kue na Babâ ti e so abi bê ti lo na e me e zia bê ti e pëpe na nginza.—Diko Matthieu 6:24, 25, 31-34.

7. (a) Jéhovah amû kua ti batango amolenge na azo wa? (b) Ngbanga ti nyen a lingbi babâ na mama, ala use kue, abata amolenge ti ala?

⁷ ‘Ti gi mbilimbili ti Nzapa kozoni’ aye nga ti tene ti sara kua ti e ti babâ wala ti mama na yâ ti sewa tongana ti so Jéhovah ahunda na e. Na yâ ti Ndia so Jéhovah amû na Moïse, lo hunda na ababâ na amama ti fa na amolenge ti ala ti voro Jéhovah. (Diko Deutéronome 6:6, 7.) Nzapa amû kua so na babâ na mama me pëpe na a-âta wala na mbeni zo nde. Gbia Salomon atene: ‘Molenge ti mbi, mo mä wango tënë ti babâ ti mo, na mo zia lege ti wango tënë ti mama ti mo pëpe.’ (aProv. 1:8). Jéhovah aye ti tene babâ na mama aduti ndo oko tongaso si ala use kue abata amolenge ti ala nga ala fa ye na ala (aProv. 31:10, 27, 28). Tongana amolenge amä alisoro so ababâ na amama ti ala ayeke tene na ndo ti Jéhovah nga ala bâ  lege so ababâ na amama ni ayeke voro na lo lâ na lâ, ala lingbi ti mû tapande ti ala.

8, 9. (a) Nyen la ayeke si ka tongana babâ wala mama ayeke ndo oko pëpe na sewa ti lo? (b) Tongana ababâ ayeke ndo oko pëpe na amolenge ti ala, kpale wa la ayeke si?

⁸ Mingi ti azo so ayeke pensé ti zia asewa ti ala ti gue na mbeni ndo nde ahinga so hongo ti ala alingbi ti ga na ambeni kpale. Me zo alingbi ti hinga pëpe akpale kue so asewa ti lo alingbi ti wara na peko ti hongo ti lo (aProv. 22:3). * Kete na peko ti so Marilyn ahon, vundu asara lo ndali ti so lo yo na sewa ti lo. Vundu asara nga koli ti lo na molenge ti lo. Jimmy ayeke hunda mama ti lo lakue atene: “Ngbanga ti nyen la mo zia mbi mo hon?” Marilyn aleke lani ti gue ti sara anze mingi ape, me ye ni achangé, lo sara angu mingi na lo bâ so aye achangé na yâ ti sewa ti lo asara si lo gi bê ti lo mingi. Sarango ye ti Jimmy achangé. Lo yeke sara lisoro na mama ni mingi encore ape nga lo ye ti fa atënë ti bê ti lo na mama ni encore ape. Vundu asara Marilyn, lo tene: “Lo ye mbi encore ape.”

⁹ Na ngoi so ababâ na amama ayeke ndo oko pëpe na amolenge ti ala, vundu alingbi ti sara amolenge ni nga anzoni sarango ye ti ala alingbi ti changé. * Tongana amolenge angbâ kete mingi na ala yeke na tere ti babâ na mama ti ala ape a ninga, a yeke sara si sarango ye ti ala achangé mingi. Marilyn atene na Jimmy so ni yeke gi ti sara aye kue ndali ti nzoni ti lo. Me Jimmy apensé ti lo so mama ti lo ake lo awe. Na ngoi so mama ni ahon ade ti ninga pëpe, nzara ti mama ni asara lo. Me a ninga na pekoni, na ngoi so mama ni akiri ti ga ti bâ lo, lo ye ti bâ mama ti lo ni encore ape. Jimmy asara ye tongana ti so mingi ti amolenge so ayeke ndo oko na ababâ na amama ti ala ape ayeke sara. Lo bâ so mama ti lo alingbi encore ti tene lo ye lo nga lo mä yanga ti lo ape.—Diko aProverbe 29:15.

10. (a) Nyen la ayeke si tongana ababâ na amama aduti na tere ti amolenge ti ala ape me ala mû gi na ala acadeau? (b) Tongana babâ wala mama ayeke ndo oko pëpe na amolenge ti lo nyen la lo yeke wara lege ti sara ni ape?

¹⁰ Marilyn ayeke tokua lakue nginza nga na acadeau na molenge ti lo ti fa na lo so lo yeke nduru na lo. Me lo ga ti bâ so lo yeke zia lani nzara ti nginza na bê ti molenge ni la. Lo yeke fa na lo ti bâ na nene ni aye ti sese ahon Jéhovah nga nzoni songo ti lo na sewa ti lo (aProv. 22:6). Jimmy ayeke tene lani na mama ti lo atene: “Mo kiri ape, tokua gi na mbi ye.” Marilyn aga ti bâ so, lo lingbi pëpe ti bata molenge ti lo na lege ti alettre so lo yeke tokua, na lege ti iringo lo na téléphone, wala ti sarango lisoro na lo na lege ti Internet. Marilyn atene: “Na lege ti Internet mo lingbi pëpe ti gbu molenge ti  mo na kate ti mo wala ti su ngbangba ti lo tongana lo ye ti lango.”

11. (a) Na lege wa tongana koli wala wali so asara mariage awe azia mba ti lo ague na mbeni ndo teti kua ti nginza ayeke ga na kpale na yâ ti mariage ti ala? (b) Na ngoi wa la Marilyn aga ti bâ so a lingbi lo kiri na tere ti sewa ti lo?

¹¹ Songo ti Marilyn na Jéhovah nga na koli ti lo Jacques ayeke nga tongana ti kozo ape. Lo yeke gue na bungbi nga na fango tënë gi fani oko na yâ ti yenga oko, wala lo gue ape, nga patron ti lo asara nzara ti lo. So Marilyn na Jacques ayeke nduru na mba ti leke akpale ti ala ape, a sara si ala use kue ayeke fa atënë ti bê ti ala na ambeni zo nde na a ngbâ kete ala bungbi na mbeni koli wala wali nde. Marilyn aga ti bâ so atâa so lo na koli ti lo abungbi pëpe na mbeni koli wala wali nde, so ala yeke ndo oko ape, ala lingbi pëpe ti sara ye alingbi na fango ye ti Bible so ahunda na koli na wali so asara mariage awe ti bibe na atënë ti bê ti mba nga ti bungbi koli na wali. Teti so ala yeke ndo oko ape, ala lingbi pëpe ti fa atënë ti bê ti ala na mba, ti bâ lê ti mba, ti he ngia na mba ti ndu mba, ti gbu mba na kate. A yeke aye so azo so asara mariage ayeke sara ti fa “ndoye” ti ala na mba, wala ti mû “ye” ti mba na mba (Bia ti Sal. 1:2; 1 aCor. 7:3, 5). Nga ala lingbi pëpe ti voro Jéhovah nzoni legeoko na molenge ti ala. Marilyn atene: “Na ngoi so mbi mä na assemblée a tene so vorongo Nzapa lakue na yâ ti sewa ayeke kota ye so ayeke mû lege na e ti sö kuâ na ngoi ti kota lâ ti Jéhovah, mbi ga ti bâ so a lingbi mbi kiri na kodoro. A lingbi mbi kiri mbi leke songo ti mbi na Jéhovah nga na sewa ti mbi.”

12. Wango ti Bible wa la a lingbi ti mû na azo so ayeke ndo oko pëpe na asewa ti ala?

¹² Na ngoi so Marilyn amû desizion ti kiri, ambeni zo amû na lo nzoni wango na ambeni amû na lo sioni wango. A-ancien ti congrégation ti lo agonda lo ndali ti so lo sara ye na mabe nga na mbeto pëpe. Me ambeni ita so ala nga azia asewa ti ala nga na koli wala wali ti ala asara ti ala tongaso ape. Ahon ti mû tapande ti Marilyn, ala gi ti handa lo. Ala tene na lo, ala tene: “Mo yeke kiri ande ti ga ge fade fadeso. So mo ye ti gue so mo yeke wara ande nginza kâ na ndo wa?” Ahon ti tene aChrétien atene mara ti atënë so, so asara si bê ti zo anze, a lingbi ala “sara si li ti amaseka-wali akiri dä ti ndoye akoli ti ala, ti ndoye amolenge ti ala, ti . . . sara kua ti da ti ala,” da ti ala wani, “si a bi zonga na ndo ti tënë ti Nzapa pëpe.”—Diko Tite 2:3-5.

13, 14. Fa na lege ti mbeni tapande ngbanga ti nyen a lingbi e duti na mabe si e lingbi ti ke ti sara ye so bê ti afami ti e aye.

¹³ Azo mingi so azia sewa ti ala ague na ambeni kodoro wande akono na ando so azo ti kodoro ni abâ na nene ni tënë ti ngobo ti kodoro nga na tënë ti bango lege ti afami, mbilimbili ababâ na amama, ahon tanga ti aye kue. A lingbi mbeni Chrétien ayeke na mabe so akpengba si lo ke ti sara ye so bê ti afami ti lo aye tongana ye ni ague nde na ye so Jéhovah aye.

 ¹⁴ Bâ tapande ti ye so asi na Carine. Lo tene: “Mbi na koli ti mbi e yeke sara lani kua na kodoro wande na ngoi so mbi dü molenge ti mbi Don nga mbi to nda ti manda Bible ade ti ninga ape. Afami ti mbi kue ahunda na mbi ti tokua Don na babâ na mama ti mbi ti tene ala bata lo juska mbi na koli ti mbi e wara nginza mingi awe si.” Na ngoi so Carine ake, na lo tene so lo wani lo yeke bata molenge ti lo senge, afami ti lo nga na koli ti lo atene na lo so lo yeke zo ti goigoi na ala he lo. Carine atene: “Ti tâ tënë ni, na ngoi ni so mbi hinga nga lani nzoni pëpe so ayeke sioni ti tokua Don ti tene babâ na mama ti mbi abata lo teti kete ngoi. Me mbi hinga so Jéhovah amû kua ti batango molenge ti e na e so e yeke babâ na mama ti lo.” Na ngoi so Carine akiri amû ngo, koli ti lo so ayeke Témoin ape ahunda na lo ti tuku ngo ni. Nzoni desizion so Carine amû kozo so akpengba mabe ti lo, a sara si lo kiri lo mû mbeni desizion so anzere na Jéhovah. Laso, lo na koli ti lo nga na amolenge ti ala ayeke na ngia so ala kue ayeke ndo oko. Tongana Carine atokua lani mbeni molenge ti lo oko wala ala use kue na mbeni zo nde ti bata, ka fade mbeni ye nde la adoit ti pasêe.

15, 16. (a) Tongana nyen la a bata lani Vicky na ngoi so lo ngbâ kete? (b) Ngbanga ti nyen lo ye ti tene lo na koli ti lo la abata molenge ti ala?

¹⁵ Mbeni Témoin, so iri ti lo ayeke Vicky, atene: “Âta ti mbi ti wali abata mbi teti angu mingi pëpe, na ngoi ni so ngambe ti mbi ti wali angbâ na babâ na mama ti mbi. Na ngoi so mbi kiri na ndo ti babâ na mama ti mbi sarango ye ti mbi na mbage ti ala achangé. A yeke ngangu pëpe na ita ti mbi ti fa tënë ti bê ti lo na ala, ti gbu ala na kate ti lo nga ti duti na nzoni songo na ala. Me a yeke ngangu na mbi ti ga nduru na babâ na mama ti mbi nga ti fa tënë ti bê ti mbi na ala, même na ngoi so mbi kono. Mbi na ita ti mbi ti wali e tene na babâ na mama ti e so tongana ala ga mbakoro e yeke bâ lege ti ala. Mbi yeke bâ lege ti ala ande ndali ti so ala yeke babâ na mama ti mbi, me ita ti mbi ti wali ayeke bâ lege ti ala ndali ti so lo ye ala.

¹⁶ Vicky atene: “Fadeso mama ti mbi aye ti tene mbi tokua na lo molenge ti mbi ti wali ti tene lo bata lo, tongana ti so lo tokua mbi lani na ndo ti mama ti lo. Mbi ke na kode. Mbi na koli ti mbi e ye ti bata molenge ti e ti fa na lo afango ye ti Jéhovah. Nga mbi ye pëpe si songo ti mbi na molenge ti mbi abuba na ngoi so lo kono.” Vicky abâ so ye so alingbi ti sara si zo aduti nzoni ayeke ti ndoye Jéhovah nga na afango ye ti lo mingi ahon nginza nga na afami. Jésus atene polele, a tene: “Mbeni zo alingbi ti duti ngbâa ti azo use pëpe”, ti Nzapa na ti mosoro.—Mat. 6:24; Ex. 23:2.

17, 18. (a) Nyen la aChrétien ayeke soro lakue? (b) Ahundango ndo wa la e yeke kiri tënë na ni na yâ ti article ti peko?

¹⁷ Babâ ti e, Jéhovah, amû na e zendo so fade lo yeke mû na e aye kue so e yeke na bezoin ni tongana e gi Royaume ti lo nga na mbilimbili ti lo kozoni na yâ ti fini ti e (Mat. 6:33). Ni la, atâ Chrétien ayeke lakue na mbeni ye ti soro. Même na ngoi so e yeke na yâ ti akpale so ayeke ngangu mingi, e lingbi lakue ti sara ye so anzere na lê ti Jéhovah nga ti sara ye alingbi na afango ye ti Bible. Jéhovah atene so lo yeke ‘leke lege’ na e ti sara ni. (Diko 1 aCorinthien 10:13.) A yeke nzoni e “ku [Jéhovah] na be-nze-pepe”, nga e ‘zia bê ti e na Lo’ na lege so e sambela lo ti wara ndara nga ti tene lo fa lege na e. A yeke nzoni nga e sara ye alingbi na acommandement ti lo nga na afango ye ti lo. Tongana e sara aye so kue, “fade Lo sara ye” ndali ti e (Ps. 37:5, 7). Jéhovah ayeke bâ ande ngangu so e yeke sara na lo yeke mû na e aye kue so e yeke na bezoin ni ti sara gi na lo oko. Tongana e zia lo kozoni na yâ ti fini ti e, lo yeke sara si aye so e sara “aga nzoni.”—Bâ Genèse 39:3.

¹⁸ Nyen la e lingbi ti sara ti leke akpale so aga na peko ti ziango asewa ti e ti gue na mbeni ndo nde? Tongana nyen la e lingbi ti bâ lege ti abezoin ti azo ti sewa ti e sân ti zia ala ti gue na mbeni ndo nde? Nga tongana nyen la e lingbi ti mû maboko na ambeni zo na nzoni bê ti duti place oko na asewa ti ala? Article ti peko ayeke kiri tënë na ahundango ndo so.