Éden ayeke lani ndo ti azo na tongo nda ni?

TARA ti bâ so mo yeke na yâ ti mbeni yaka. Mbeni ye ti kirikiri ayeke dä pëpe, mo mä pëpe bruit so asi singo na yâ ti agbata. Yaka ni akono, na mbeni ye ti buba yâ ti siriri ti yâ ti yaka ni ayeke dä pëpe. Ye so ayeke nzoni mingi ahon so kue ayeke so, mbeto asara mo pëpe, kobela, songo ti yâ ti tere wala mbeni ye ti sarango mo sioni ayeke dä pëpe. Aye tongana lê, hon nga na mê ti mo asara kua nzoni.

Lê ti mo atï kozoni na ndo ti nzoroko ti afleur ti keke, na pekoni na ndo ti ngu so lê ni avuru tarara, nga na ndo ti gbâ ti akugbe so ayeke vert vert na apere so ambeni ayeke na lê ti lâ nga na gbe ti dë. Mbeni pendere pupu aya na tere ti mo na mo mä pendere fion ti ye so pupu ni ayeke hon na ni. Mo mä go ti kugbe ti akeke so pupu ayengi ni, ti angu so asua na nduzu si atï na ndo ti atênë, ti toto ti andeke, ti akete nyama so ayeke huru. Na ngoi so mo yeke bâ ye ni na yâ ti li ti mo, mo ye mingi ti duti na mara ti ndo tongaso pëpe?

Azo na ndo ti sese kue amä na bê so lani na tongo nda ni azo ayeke na yâ ti mara ti ndo tongaso. A sara angu mingi awe so a fa na azo ti Judaïsme, na azo so atene ani yeke aChrétien nga na aMusulman tënë ti yaka ti Éden, ndo so Nzapa azia lani Adam na Ève dä. Bible atene so Adam na Ève ayeke lani na siriri nga na ngia. Siriri ayeke lani na popo ti ala, na popo ti ala na anyama nga na popo ti ala na Nzapa, lo so na nzoni bê amû na ala beku ti ngbâ na fini lakue lakue na yâ ti pendere ndo so.​—Genèse 2:15-24.

A-Hindou nga kue ayeke na afango ye ti ala so ayeke nde na ndo ti paradis ti giriri. A-Bouddhiste amä na bê so aBouddha, akota mokonzi ti ala na lege ti yingo, abâ gigi na mbeni ngoi so dunia ayeke tongana mbeni paradis. Gbâ ti abungbi ti vorongo Nzapa na Afrika afa ambaï so akpa tere mingi na ti Adam na Ève.

Biani, a lingbi ti wara tënë ti kozo paradis na yâ ti gbâ ti abungbi ti vorongo Nzapa nga na angobo ti azo. Jean Delumeau, mbeni wasungo mbaï atene: “Azo mingi amä na bê so mbeni paradis ayeke ândö dä so na yâ ni azo alingbi kue, ala yeke na liberté, siriri, ngia, gbâ ti kobe, ala yeke mä tere nga mbeni ye ti sarango ngangu  na ndo ti ala ayeke dä pëpe. . . . Atënë so asara si azo mingi asara nzara ti paradis so agirisa so nga ala yeke gi lege ti kiri ti wara ni.”

Ambaï nga na angobo so alingbi ti londo kue gi na ndo oko? A lingbi ti tene so azo mingi abi bê ti ala kue na ndo ti mbeni ye so ayeke dä biani ândö? Yaka ti Éden ayeke ândö dä biani? Adam na Ève ayeke lani na fini biani?

Ambeni zo ayeke na kite na ndo ti tënë so. Na ngoi ti e laso so senda-ye ague na li ni mingi, azo mingi atene so ambaï so ayeke gi atënë ti tere. Ye so adö bê ayeke so, a yeke gi pëpe azo so atene Nzapa ayeke dä pëpe la ayeke na kite na ndo ti tënë so. Gbâ ti akota zo ti abungbi ti vorongo nzapa apusu azo ti mä na bê pëpe na tënë ti yaka ti Éden. Ala tene so mara ti ndo tongaso ayeke ti lo dä lâ oko pëpe. Ala tene so mbaï so ayeke gi mbeni pande, mbeni tere wala mbeni parabole.

Biani, na yâ ti Bible a yeke wara aparabole. Jésus la atene apendere parabole so ahon atanga ni kue. Ye oko, Bible asara pëpe tënë ti aye so asi na Éden tongana mbeni parabole, me tongana mbeni mbaï wala mbeni ye so asi biani. Tongana aye so Bible atene na ndo ti Éden ayeke aye so asi lani pëpe, zo alingbi ti mä na bê na tanga ti atënë ti yâ ni tongana nyen? Zia e bâ ngbanga ti nyen ambeni zo ayeke na kite na ndo ti tënë ti yaka ti Éden na e bâ wala atënë ti ala ni agbu ngu. Na pekoni, e yeke bâ ngbanga ti nyen a yeke nzoni e oko oko kue e bi bê ti e na ndo ti yaka ti Éden.