Bible achangé fini ti azo

A sara tongana nyen la mbeni koli so akono na yâ ti asewa ti akota Catholique nga so aga mbeni kota juge aga Témoin ti Jéhovah? Nyen la asara nga si mbeni terroriste azia lege ti sarango sioni na azo si lo ga mbeni wakua ti Nzapa? Diko mbaï ti ala ti hinga ni.

“Lê ti mbi akiri azi na ndo ti ye so ayeke nzoni na sioni.”​—SEBASTIÃO ALVES JUNQUEIRA

NGU SO A DÜ LO NA NI: 1946

KODORO SO A DÜ LO DÄ: BRÉSIL

MBAÏ TI LO: NGBENE KOTA CATHOLIQUE

GIGI TI MBI ÂNDÖ: Sewa ti mbi alango nduru na gbata ti Piquete, so ayo kilomètre 6 tongaso na ndo so e yeke dä. Babâ na mama ti mbi ayeke lani na mbeni kete ferme nga kobe ti yaka ti e la e yeke te ni mingi. Mbi yeke gue lani na ekole na Piquete. Ni la ti tene mbi si hio, mbi vo mbeni ngbene vélo. Azo ti kodoro ni ayeke awayere, me gbata ni ayeke pendere nga a wara abandii dä mingi ape. Mingi ti akoli ti gbata ni asara kua na mbeni ndo ti lekengo angombe ndali ti aturugu.

Mbi yeke lani mbeni nzoni élève, ni la mbi lï na Ekole ti “armée de l’air” so ayeke nduru na gbata ti Piquete. Na 1966, mbi ga sergent. Na pekoni, mbi sara droit na mbi wara diplôme ti mbi ni. Na pekoni mbi sara demande ti gango commissaire ti lapolice. Na 1976, mbi sara kizama ni na a mû mbi na kua ni. Kua ti mbi ni asara si na ambeni ngoi mbi sara kua tongana directeur ti da ti kanga ti gbata ni. Na angoi ni so, aTémoin ti Jéhovah ayeke ga ka ti hunda na mbi ti fa tënë na azo ti kanga ni. Ala yeke fa nga ambeni tënë ti Nzapa ni na mbi. Mbi ye lani tënë ti Nzapa mingi. Ni la, tongana ala fa na mbi so iri ti Nzapa ayeke Jéhovah nga so e lingbi ti lë tâ kpengba songo na lo, a nzere na mbi mingi.

Kete na kete, kamba ti kua ti mbi akono. Na 1981, mbi sara mbeni kizama ni na mbi ga juge. Na 2005, mbi ga juge ti court d’appel na kota da-ngbanga ti São Paulo.

LEGE SO BIBLE ACHANGÉ FINI TI MBI: Kete na peko ti so mbi wara diplôme ti mbi ti droit, mbi to nda ti diko Bible na ye so achangé bango ndo ti mbi mingi. Mbi yeke ândö kota Catholique. Ambeni zo ti sewa ti e ayeke lani aprêtre na mbeni ayeke évêque. Nga, lani na ngoi ti Messe prêtre ni ayeke mû ka na mbi ambeni ye ti sarango ni. Na tapande, kozoni si lo mû sermon, mbi yeke diko ka ambeni tënë ti yâ ti ambeti ti sambela. A yeke lani pëpe na yâ ti sarango ye ti asewa ti aCatholique ti diko Bible. Na ngoi so mama ti mbi amä atene mbi yeke diko Bible, a son lo sioni. Lo ye si mbi zia lege ni, ni la lo yeke tene ka na mbi so tongana mbi ngbâ ti sara ni, li ti mbi ayeke buba. Atâa so kue, mbi ngbâ gi ti diko ni; mbi bâ sioni so ayeke na yâ ni ape.

 So mbi yeke zo so aye ti hinga nda ti aye, âmanke ni la si apusu mbi ti diko Bible. Mbi gi lani ti hinga ye na ndo ti aprêtre nga na ndo ti kua ti ala na yâ ti eglize. Mbi tï nga lani na ndo ti dikongo aye na ndo ti bungbi ti ambeni zo ti yâ ti églize Catholique so ayeke tiri ndali ti tene a zi zo na yâ ti pono. Me atënë ti azo ni so agbu ngu ape.

Na a-oko ngoi ni so, wanganga so ayeke soanyê ka pembe ti mbi, so lo yeke ti lo Bouddhiste, amû na mbi mbeni mbeti so a mû ni nga na lo mungo. Iri ti mbeti ni ayeke, L’homme est-il le produit de l’évolution ou de la création? * Ye so aga lani na li ti mbi ayeke ti diko ni na ti haka ni na atënë ti mbeti L’origine des espèces, so Charles Darwin la asara ni. Me mbi ga ti bâ so atënë ti yâ ti mbeti L’homme est-il le produit de l’évolution ou de la création? gere ni aluti, zo alingbi ti dë kite na ni ape. A sara si na li ti mbi tënë ti évolution ayeke tâ tënë ape.

Dikongo mbeti na ndo ti création so akiri asara si mbi ye ti hinga ye mingi na ndo ti Nzapa. Mbi gi ti wara ambeti ti aTémoin ti Jéhovah gbani gbani ti diko. Tongaso, a tokua mbi na mbage ti mbeni mécanicien, so ayeke Témoin ti Jéhovah. Mbi tene tënë na lo, na lo mû na mbi ambeni mbeti ti dikongo ni. Me, mbi ye lani ti tene aTémoin amanda na mbi Bible ape. Mbi pensé mbi tene mbi oko mbi yeke manda ni senge.

So lani mbi to nda ti diko Bible, andâ mbi mû wali awe. Mbi bâ so a yeke nzoni mbi na sewa ti mbi kue la e diko Bible ni. E yeke manda Bible ni yenga oko oko nga e kue e yeke diko ni legeoko. So e yeke ti e aCatholique, fini ti e kue angoro gi na tere ti aprêtre nga na a-évêque. Me tënë so ayeke na Jean 14:6 agboto lê ti mbi, a tene: “Jésus atene na lo [na disciple ti lo Thomas]: ‘Mbi yeke lege ni, tâ tënë na fini. Zo kue so aga na Babâ ayeke ga gi na lege ti mbi.’” Na peko ti so mbi hasa yâ ti tënë ni so mbilimbili, mbi ga ti bâ so salut ti e alondo gi na Jéhovah na lege ti Jésus. Donc, lani so a handa e handango la a tene na e so salut ti e alondo na aprêtre.

Aversê use nga achangé bango ndo ti mbi na ndo ti Eglize Catholique nga na afango ye ti lo. Oko ni ayeke aProverbe 1:7, so atene: “Kpengo mbeto ti L’Éternel ayeke komansema ti hingango ye, me awabuba ake ndara, na ala ke wango tënë.” Nga use ni ayeke Jacques 1:5, so atene: “Tongana ndara amanke mbeni zo na popo ti ala, zia lo ngbâ ti hunda ni na Nzapa, teti Nzapa ayeke mû ye na azo kue na lo yeke suku ngbanga ni pëpe; na a yeke mû ni na lo.” Mbi yeke lani na kota nzara ti hinga ye nga ti wara ndara, me guengo na eglize amû na mbi aye ni so ape. A sara si mbi zia lege ni.

Na 1980, wali ti mbi ato nda ti manda Bible, lo na aTémoin. Na angoi so mbi yeke na yanga-da, mbi nga kue mbi yeke mû mbage na étude ni. A si na mbeni ngoi, mbi yeda ti tene a sara na mbi étude ti ti mbi. Me, e mû lani desizion hio ape ti mû batême ti ga aTémoin ti Jéhovah. Wali ti mbi amû ti lo batême na ngu 1994, na mbi mû ti mbi ni na ngu 1998.

NZONI YE SO MBI WARA NA PEKONI: Amolenge ti mbi osio kue (koli use, wali use) awara fango lege ti Jéhovah (aÉphésien 6:4). Ala ti koli ni ayeke sara kua ngangu ti mû maboko na aita ti ala aTémoin na lege ti yingo na yâ ti congrégation so ala yeke dä. Ala ti wali ni ayeke mû nga mbage mingi na fango tënë. Wali ti mbi nga kue ayeke mû angbonga mingi nze na nze ti manda Bible na azo, mbi nga kue mbi yeke sara kua na yâ ti congrégation ti mbi tongana ancien.

Na ngoi so mbi ga Témoin ti Jéhovah, lê ti mbi akiri azi na ndo ti ye so ayeke nzoni na sioni. Nga so mbi yeke juge, mbi yeke gi ti duti na bango ndo ti Jéhovah na ndo ti atënë nde nde  so azo ayeke ga na ni na mbi. Na tapande, mbi yeke gi ti bâ yâ ti atënë ni kue nzoni, mbi yeke gi ti fâ ngbanga ni na lege ni, nga tongana a lingbi ti tene a yapu yâ ti ngbanga ni, mbi yeke yapu ni.

Mbi fâ ngbanga na ndo ti mara ti azo nde nde, na tapande azo so asara sioni na amba ti ala azo, azo ti nzi, azo so alango na amolenge, azo so afâ azo nga ambeni so sioni ti ala ahon ndo ni. Atâa so kue, tongana mbi bâ na télé asarango ye ti azo so ayeke kiri tâ gi na gbe ni na angbâ gi ti gue gi guengo, a sara mbi nzoni oko ape. Me merci mingi na Jéhovah so mbi hinga ndani so aye ti sioni ayeke gue gi guengo na li ni so, nga so e yeke na beku so nyen na nyen aye ni so kue ayeke hunzi ande.

“Da ti kanga achangé mbi oko ape.”​—KEITH WOODS

NGU SO A DÜ LO NA NI: 1961

KODORO SO A DÜ LO DÄ: IRLANDE TI BANGA

MBAÏ TI LO: TERRORISTE

GIGI TI MBI ÂNDÖ: A dü mbi na 1961 na kota gbata ti Portadown, na Irlande ti Banga. Babâ na mama ti mbi ayeke aProtestant, nga mbi kono na yâ ti gbata so a yeke wara aCatholique na aProtestant dä. Mingi ti azo ni na tango ni kâ ayeke na mosoro mingi pëpe. Me ye so akanga lege na e ape ti mä tere nzoni.

Gigi ti mbi ti ândö ayeke mbeni ye ti pika kate na ndo ni ape. Na 1974, mbi bi tere ti mbi na yâ ti “Bira” so ayeke ti lo dä awe na popo ti aCatholique na aProtestant ti Irlande ti Banga. Aye akomanse ti ga sioni na yâ ti gbata ti e ni. Na tapande, na mbeni bï, babâ ti mbi, so ayeke lani Wayinda ti Usine ti lekengo atapis ti Ulster (so ayeke mbeni iri ti Irlande ti Banga nga la) ayeke na place ti kua ti lo. Lo yeke fa ye na ambeni maseka use so ala yeke ti ala aCatholique nga avoizin ti e direct. Me na oko bï ni so, mbeni zo aga abi bombe na yâ ti salon ti da ti amaseka use so, na afâ babâ ti ala, mama ti ala nga na ita ti ala.

Aye akiri aga gi ngangu ngangu, na bira alondo na popo ti aCatholique na aProtestant ti yâ ti gbata ti e. A-Catholique ayeke gbi da ti aProtestant, na aProtestant nga kue ayeke sara sioni na aCatholique, a sara si gi aProtestant la angbâ na yâ ti gbata ti e ni. A ninga ape, a gbu mbi a bi mbi na kanga ti ngu ota ndali ti so mbi nga kue mbi bi abombe na yâ ti da ti azo.

Na kanga kâ, mbi ga kota kamarade na mbeni zo ti kanga ni so ayeke Protestant tongana mbi. Lo bi tere ti lo mingi na yâ ti bira ni, nga azo ahinga lo mingi. E ga tongana aita, na mbi la mbi ga témoin ti mariage ti lo. Da ti kanga achangé mbi oko ape, même lo kue. Na peko ti so a zi e na kanga, e kiri gi na ndo ti bira ti e ni, me ti so a yeke ngangu mingi. A kiri a gbu lo na a bi lo na kanga. Na ngoi so lo de na kanga kâ, ambeni zo afâ lo.

Azo agi nga lani ti fâ mbi, tongaso mbeni lâ ala sungba oto ti mbi. Me aye so kue akiri akpengba li ti mbi, a sara si mbi kiri mbi mû bê ti mbi kue na tënë ti kodoro ti mbi ni.

 Na angoi ti wusuwusu so, mbi na ambeni zo e sigigi na mbeni limon na ndo ti “Bira” ni so. Limon ni amû yâ ti atélé ti Grande-Bretagne kue. Limon ni so aga na ambeni kpale na mbi. Na tapande, na mbeni bï tongana mbi kiri na yanga-da, andâ wali ti mbi aquitté ti lo mbi awe. Kete na pekoni, gi ndali ti oko limon so, a zi molenge ti mbi na tïtî mbi. Mbi duti mbi bâ lê ti mbi na tatara, mbi tene, “Nzapa, tongana mo yeke dä, zia mbi tongaso ape.”

Na samedi ni, mbi tingbi na mbeni kamarade ti mbi so aga Témoin ti Jéhovah. Iri ti lo ayeke Paul. Lo fa tënë ti Nzapa na mbi. Lango use na pekoni, Paul atokua mbeni Tour ti Ba Ndo na mbi. Na yâ ti Tour ti Ba Ndo ni, mbeni article ni afa peko ti tënë ti Jésus so ayeke na Jean 18:36, so lo tene: “Royaume ti mbi ayeke ti dunia so pëpe. Tongana royaume ti mbi ayeke fade ti dunia so, ka azo ti gbe ti mbi ayeke tiri si a zia mbi na maboko ti aJuif pëpe. Me bâ, royaume ti mbi ayeke ti dunia so pëpe.” Atënë so asara ye mingi na ndo ti mbi. Ge la si aye akomanse ti changé na yâ ti gigi ti mbi.

LEGE SO BIBLE ACHANGÉ FINI TI MBI: Mbi yeda ti tene Paul aga amanda Bible na mbi. Na pekoni, Bill, mbeni Témoin ni nde, la ague na étude ni juska na nda ni. Mbi son li ti Bill lani mingi teti mbi yeke hunda lo na gbâ ti atënë. Mbi iri nga ambeni pasteur na tere ti mbi ti fa na Bill so atënë ti lo ni ayeke na lege ni ape. Me tâ tënë so ayeke na yâ ti Bible la ahon e na ngangu.

Mbi dabe ti mbi na mbeni lango ni so mbi tene na Bill ti ga na yanga-da ti mbi ape ti sara étude ni ndali ti so a zia abarrière na yâ ti gbata ti e ni, na tongana lo ga na oto ti lo, a yeke mû ni ande ti gbi ni. So kue, Bill aga. Lo zia oto ti lo ni na yanga-da na lo ga na vélo. Tâ zo wa la ayeke pensé ti mû vélo ni so, zo wa? Mbeni lâ nga, mbi na Bill e yeke manda Bible na yanga-da. E ye ti bâ, lapolice la aga ti gbu mbi so. Na ngoi so ala yeke hon na mbi, Bill adë kongo na mbi, lo tene, “Zia bê ti mo kue na Jéhovah.” Aye so akpengba mbi mingi.

Na guengo ti mbi kpâ na bungbi ti aTémoin ti Jéhovah na Da ti Royaume ti ala, li ti ambeni Témoin ni adoit ti kpe. Mbi yeke lani na yongoro kuä ti li, mbi yü ye ti mê nga mbi yü mbeni bongo ti cuire so na bango mbi azo ahinga atene mbi yeke ti azo tongaso. Me bê ti mbi adö ti bâ tongana nyen la aTémoin ayamba mbi na nzoni bê, na a ndu bê ti mbi mingi.

Na ngoi so mbi ngbâ lani ti manda Bible, mbi ngbâ lakue na angbene kamarade ti mbi ni. Me aye so mbi yeke manda na yâ ti Bible ayeke lï yeke yeke na yâ ti bê ti mbi. Mbi ga ti bâ so tongana mbi ye ti sara na Jéhovah, a lingbi mbi changé bango ndo ti mbi nga na akamarade ti mbi. Sarango ni ayeke lani kete ye ape. Me tongana mbi yeke manda ye mingi na ndo ti Jéhovah na songo ti mbi na lo ayeke kpengba, mbi changé. Mbi fâ kuä ti li ti mbi, mbi zi ye ti mê so ayeke na mê ti mbi nga mbi vo mbeni complet ti veste. Ye so mbi yeke manda so ayeke leke nga bango ndo ti mbi na mbage ti amba ti mbi azo.

NZONI YE SO MBI WARA NA PEKONI: Gigi ti mbi ândö ayeke ti sara gi ye ti sioni na azo. Lê ti mbi agbu lê ti azo ti lapolice ti Irlande kue. Me fadeso aye ni ayeke ti lo nde. Na tapande, lani tongana mbi gue kpâ na mbeni kota bungbi so aTémoin ti Jéhovah asara na gbata ti Navan, na Irlande, a zia azo ti lapolice na tere ti mbi juska mbi kiri na yanga-da, na Irlande ti Banga. Me ti fadeso, gi mbi oko la mbi yeke gue na akota bungbi ni. Zo ti lapolice oko ayeke na tere ti mbi ape. Nga na fango tënë, gi mbi na Paul na Bill nga na amba ti mbi aTémoin ti congrégation ti mbi la e yeke fa tënë. A zia zo oko na tere ti mbi ape.

So gigi ti mbi achangé aga nzoni, gere ti mbi alï sese nzoni na yâ ti congrégation. Kâ mbi sara songo na mbeni Témoin so iri ti lo ayeke Louise, na e mû tere. Nga, molenge ti mbi so a zi lo lani na tïtî mbi, a kiri na lo na mbi.

Tongana mbi bi lê ti mbi na peko ti bâ gigi ti mbi, mbi regretté so mbi sara sioni na ambeni zo. Me mbi peut ti tene so Bible amû tâ lege na azo tongana mbi ti changé sioni tambela ti ala si a ga tâ nzoni mingi.

[Kete tënë na gbe ni]

[Foto na lembeti 12]

Na ngoi so mama ti mbi amä atene mbi yeke diko Bible, a son lo sioni