1. O le ā le faanaunauga masani e iai iā i tatou uma lava?

O Ā NI ou faalogona ae galo i se tasi e te iloa ma faaaloalo i ai lou igoa pe lē mātauina foʻi oe? E mautinoa e te faanoanoa. Aiseā? Talu ai o i tatou uma lava e iai le faanaunauga masani ina ia amanaʻia i tatou e isi. E lē gata e tatou te mananaʻo e mātau i tatou e isi, ae e sili atu i lenā ia latou amanaʻia i tatou ma mea ua tatou ausia.​—Nu. 11:16; Iopu 31:6.

2, 3. E faapefea ona faasesēina lo tatou faanaunauga ina ia amanaʻia i tatou e isi? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

² Peitaʻi, e pei lava o le tele o isi faanaunauga masani, e mafai e lo tatou tulaga lē lelei atoatoa ona faasesēina ai lo tatou faanaunauga ina ia amanaʻia i tatou e isi. E mafai ona uunaʻia ai i tatou ina ia manaʻonaʻo i le viiga mai i tagata. E faatupu e le lalolagi a Satani faanaunauga o le fia taʻutaʻua, ma tatou lē avatu ai le viiga ma le tapuaʻiga i lē e tatau i ai, o Ieova le Atua lo tatou Tamā i le lagi.​—Faaa. 4:11.

³ I taimi o Iesu, na mananaʻo ai nisi o taʻitaʻi lotu ina ia matuā amanaʻia i latou e tagata. Na lapataʻia e Iesu ona soo  e faapea: “Ia faaeteete i le ʻautusiupu o ē e mananaʻo e feoaʻi solo ma o latou ofu talaloa, ma ia faafeiloaʻi aloaʻia i latou i nofoaga faitele, ua latou fiafia i nofoa pito i luma [po o nofoa e sili ona lelei] i sunako, ma nofoaga sili i faigaʻai.” Na ia toe faapea atu: “E sili atu ona mamafa lo latou faasalaga.” (Luka 20:46, 47) I se faaeseesega, na viiviia e Iesu se fafine mativa ua oti lana tane o lē na faia se foaʻi itiiti ae e foliga mai e leʻi amanaʻia e isi. (Luka 21:1-4) Na matuā ese le silafaga a Iesu mai i le vaaiga a tagata. O le a fesoasoani lenei mataupu iā i tatou ina ia maua ai le vaaiga saʻo, o le saʻili lea ina ia amanaʻia i tatou e Ieova le Atua.

4. O le ā le mea e sili ona tāua a o tatou saʻili ina ia amanaʻia a tatou taumafaiga, ma aiseā?

⁴ O le ā le mea e sili ona tāua a o tatou saʻili ina ia amanaʻia a tatou taumafaiga? E lē o le saʻili ina ia amanaʻia i tatou e pei ona saʻilia e tagata i aʻoaʻoga, galuega, ma faafiafiaga a lenei lalolagi. Nai lo o lea, o loo faamatalaina e Paulo e faapea: “A o lenei ua outou iloa le Atua, ae o le mea tāua, ua iloa outou e le Atua, e faapefea la ona outou toe liliu atu i mea muamua e faatauvaa ma lē aogā, ma mananaʻo e toe fai outou ma pologa i na mea?” (Kala. 4:9) Maʻeu se faaeaga matagofie o le mafai ona ʻiloa o i tatou e le Atua,’ o le Pule Silisili Ese i le aoao o mea! E finagalo o ia ina ia iai sa tatou faiā māfana ma ia. E pei ona taʻua e se faitofā, “ua tatou maua lona finagalo malie.” Pe a amanaʻia i tatou e Ieova o ni ana uō, ua tatou ausia la le fuafuaga na ia foafoaina ai i tatou.​—Fai. 12:13, 14.

5. O ā ni gaoioiga e tatou te faia ina ia iloa ai i tatou e Ieova?

⁵ O le faamanuiaga lenā na maua e Mose. Ina ua ia ʻaiʻoi atu iā Ieova e faailoa atili mai ona ala, na tali mai Ieova: “O lenei foʻi mea ua e talanoa mai ai, ou te faia lava, auā ua fiafia loʻu loto iā te oe ma ua ou iloa oe i lou igoa.” (Eso. 33:12-17) E tatou te maua foʻi faamanuiaga matagofie, pe a iloa lelei i tatou e Ieova. O ā la ni gaoioiga e tatou te faia ina ia iloa ai i tatou e Ieova? E tatau ona tatou alolofa iā te ia, ma tuuina atu o tatou ola iā te ia.​—Faitau le 1 Korinito 8:3.

6, 7. O ā ni mea e ono mafai ona faaleagaina ai la tatou faiā ma Ieova?

⁶ Peitaʻi, e manaʻomia ona faatumauina la tatou faiā tautele ma lo tatou Tamā i le lagi. E pei o Kerisiano i Kalatia o ē na tusi atu i ai Paulo, e manaʻomia foʻi ona ʻalofia le faapologaina o i tatou “i mea muamua e faatauvaa ma lē aogā” o lenei lalolagi, e aofia ai le saʻilia o ni tulaga aloaʻia i le lalolagi. (Kala. 4:9) O na Kerisiano i le uluaʻi senituri na iloa i latou e le Atua. Ae na taʻua e Paulo o Kerisiano lava na sa “toe liliu atu” i mea e leai se aogā. E peiseaʻī na faapea atu Paulo iā i latou: “Aiseā ua outou toe foʻi ai i mea e lē aogā na outou tuua, ae ua outou maua se faiā lelei ma le Atua?”

⁷ Pe e mafai ona tupu lenā mea iā i tatou? Ioe e mafai. Ina ua faatoʻā tatou iloa e faatatau iā Ieova, na pei i tatou o Paulo, atonu na tatou tuua ni tulaga aloaʻia i le lalolagi a Satani. (Faitau le Filipi 3:7, 8.) Atonu na tatou tuua ni avanoa e maua ai ni aʻoaʻoga maualuluga, siitia ai le tulaga i le galuega, faapea ni avanoa e saʻilia ai le tele o tupe i faiga faapisinisi. Sa ono mafai foʻi ona taʻutaʻua i tatou pe maua le tele o tupe, ona o a tatou taleni tau musika po o taaloga. Peitaʻi na tatou teena uma na mea. (Epe. 11:24-27)  O se gaoioiga lē atamai pe a tatou toe mafaufau i na faaiʻuga lelei o ni avanoa ua maʻimau! O na ituaiga o mafaufauga e ono taʻitaʻia atu ai i tatou e toe saʻili mea ua uma ona fai la tatou faaiʻuga, o mea “e faatauvaa ma lē aogā” o lenei lalolagi.

8. O le ā e fesoasoani iā i tatou e maumauaʻi ai i la tatou faaiʻuga ina ia amanaʻia i tatou e Ieova?

⁸ O le ā e fesoasoani iā i tatou e maumauaʻi ai i la tatou faaiʻuga ina ia amanaʻia i tatou e Ieova ae e lē o le lalolagi? E ala i le manatua o ni manatu tāua se lua. Muamua, e amanaʻia e Ieova i taimi uma ē e auauna iā te ia ma le faamaoni. (Faitau le Eperu 6:10; 11:6) E na te matuā talisapaia ana auauna taʻitoʻatasi, ma o se “amiolētonu” i lana silasila lona lē manatu mamafa iā i latou e faamaoni iā te ia. E “silafia e Ieova ona lava tagata” i taimi uma. (2 Timo. 2:19) E na te ʻsilafia le ala o ē e amiotonu,’ ma le auala e laveaʻi ai i latou mai i puapuaga.​—Sala. 1:6; 2 Pete. 2:9.

9. Aumai ni faaaʻoaʻoga o ni auala na faaalia ai e Ieova lona amanaʻia o ona tagata.

⁹ Na iai taimi na faaalia ai e Ieova lona amanaʻia o ona tagata i ni auala ofoofogia. (2 No. 20:20, 29) O se faaaʻoaʻoga, o le auala na ia faasaoina ai ona tagata i le Sami Ulaula, a o tuliloa atu i latou e ʻautau malolosi a Farao. (Eso. 14:21-30; Sala. 106:9-11) O le ofoofogia tele o lenā mea, na talatalanoa ai lava tagata e ui ua mavae le 40 tausaga. (Iosua 2:9-11) E matuā faalaeiauina i tatou pe a mafaufau i na auala sa faaalia ai e Ieova lona alofa ma lona mana, a o tatou faatalitalia le osofaʻiga a Koku o Makoku lea ua leva ona valoia mai. (Eseki. 38:8-12) O le a tatou matuā lotofaafetai i lenā taimi, ona sa tatou saʻili ina ia amanaʻia i tatou e lo tatou Atua ae e lē o le lalolagi.

10. O le ā le isi manatu e tatau ona tatou manatua e faatatau i le auala e amanaʻia ai i tatou e Ieova?

¹⁰ O le manatu tāua lona lua lenei e manaʻomia ona tatou manatua: E mafai ona amanaʻia i tatou e Ieova i ni auala e tatou te leʻi faatalitalia. O i latou o loo faia galuega lelei ina ia iloa mai ai i latou e tagata, e leai so latou taui mai iā Ieova. Aiseā? Talu ai e maua lo latou taui atoatoa i le taimi e viiviia ai i latou e tagata. (Faitau le Mataio 6:1-5.) Peitaʻi, na fetalai Iesu e ʻsilasila mai lona Tamā mai i le mea lilo’ iā i latou e lē o amanaʻia mo a latou galuega lelei o loo faia mo isi. E na te mātauina na galuega, ma e na te tauia i latou taʻitoʻatasi. Ae e iai taimi e tauia ai i tatou e Ieova i ni auala e tatou te leʻi faatalitalia. Seʻi o tatou iloiloina ni faaaʻoaʻoga.

11. O le ā le auala na amanaʻia ai e Ieova le tamaʻitaʻi taupou o Maria?

¹¹ Ina ua oo i le taimi e fanau mai ai le Alo o le Atua o se tagata, na filifilia e Ieova se taupou lotomaulalo e igoa iā Maria ina ia avea ma tinā o lenei tamaitiiti faapitoa. Sa nofo Maria i Nasareta, o se aai faatauvaa e mamao mai i Ierusalema ma lona malumalu matagofie. (Faitau le Luka 1:26-33.) Aiseā na filifilia ai Maria mo lenei faaeaga? Na faapea atu le agelu o Kaperielu iā te ia, “ua alofaina oe e le Atua.” Na iloa le malosi faaleagaga o Maria ina ua ia talanoa atu i lona tauaiga o Elisapeta i se taimi mulimuli ane. (Luka 1:46-55) Ioe, sa mātau e Ieova Maria ma lona faamaoni, ma filifilia ai o ia mo lenei faaeaga e na te leʻi faatalitalia.

12, 13. O le ā le auala na amanaʻia ai Iesu i le taimi na fanau mai ai, ma le taimi na ave ai o ia i le malumalu i le 40 aso mulimuli ane?

 ¹² Ina ua fanau mai Iesu, e leʻi faamamaluina e Ieova taʻitaʻi po o pule sa iai i Ierusalema ma Peteleema e ala i le faailoa i ai o le mea na tupu. Na faaali atu agelu i leoleo mamoe faatauvaa na vaavaaia lafu mamoe sa iai i le fanua i Peteleema. (Luka 2:8-14) Ina ua māeʻa lenā, ona ō ai lea o nei leoleo mamoe e asi le pepe faatoʻā fanau mai. (Luka 2:15-17) E mautinoa le matuā faafiafiaina o Maria ma Iosefa i lenei auala na faamamaluina ai Iesu. Seʻi mātau le eseese o le auala e gaoioi ai Ieova ma le Tiapolo. Ina ua aauina atu e Satani ē e saʻiliʻili i fetu e asiasi atu iā Iesu ma ona mātua, na matuā popole Ierusalema uma ona o le tala i le fanau mai o Iesu. (Mata. 2:3) Talu ai ua iloa e le toʻatele o tagata le fanau mai o Iesu, na iʻu ai i le fasiotia o le toʻatele o tamaiti e lē sala.​—Mata. 2:16.

¹³ Ina ua mavae le 40 aso talu ona fanau mai Iesu, sa tatau iā Maria ona ofoina atu se taulaga iā Ieova i le malumalu i Ierusalema, lea e pe tusa ma le ono maila (9 km) mai i Peteleema. (Luka 2:22-24) A o malaga faatasi atu Maria, Iosefa ma Iesu, atonu na tomānatu Maria po o le a faia e le ositaulaga i le malumalu se gaoioiga faapitoa e amanaʻia ai le matafaioi a Iesu i le lumanaʻi. Na amanaʻia Iesu, ae i se auala atonu e leʻi faatalitalia e Maria. Na faaaogā e Ieova se tagata “amiotonu ma amioatua” e igoa iā Simeona, ma se perofeta fafine ua oti lana tane e igoa iā Ana e 84 ona tausaga, e faailoa atu o le a avea lenei tamaitiiti o le Mesia folafolaina po o le Keriso.​—Luka 2:25-38.

14. O ā faamanuiaga na maua e Maria mai iā Ieova?

¹⁴ Ae e faapefea Maria? Pe na faaauau ona amanaʻia o ia e Ieova i le auala na ia tausia ai ma le faamaoni Lona Alo? O le tulaga lenā. Na faamautinoa e le Atua e faamauina i le Tusi Paia gaoioiga ma faamatalaga a Maria. E foliga mai e leʻi mafai ona malaga faatasi Maria ma Iesu a o faagasolo le faiva a Iesu mo le tolu ma le ʻafa tausaga. Atonu ona ua maliu Iosefa i lea taimi, sa tatau la ona nofo Maria i Nasareta. E ui lava e na te leʻi mauaina le tele o faaeaga, ae sa iai o ia i le taimi na maliu ai Iesu. (Ioa. 19:26) Peitaʻi, i se taimi mulimuli ane na iai Maria i Ierusalema faatasi ma le ʻausoo ina ua lata i le Penetekoso, lea na liligi ifo ai le agaga paia. (Galu. 1:13, 14) E foliga mai na faauuina o ia faatasi ma isi soo na iai. Pe afai o le mea lenā na tupu, o lona uiga na ia maua le avanoa e faatasi ai ma Iesu i le lagi e oo i le faavavau. Maʻeu se faamanuiaga ofoofogia na maua e Maria ona o le auauna ma le faamaoni iā Ieova!

15. Na faapefea ona faailoa mai e Ieova lona amanaʻia o lona Atalii a o iai i le lalolagi?

¹⁵ E leʻi iai se faanaunauga o Iesu ina ia faamamaluina o ia e taʻitaʻi lotu po o taʻitaʻi o malo i ona aso. Ae e mautinoa le faalaeiauina o ia ina ua faailoa mai e Ieova Lona amanaʻia o ia, a o fetalai tuusaʻo mai Ieova iā te ia mai i le lagi i ni taimi eseese se tolu. Ina ua uma ona papatiso Iesu i le vaitafe o Ioritana, na fetalai mai Ieova: “O loʻu Atalii pele lenā, o lē ua malie i ai loʻu loto.” (Mata. 3:17) E foliga mai, e na o Ioane le Papatiso le isi tagata na faalogo i le fetalaiga lenā a Ieova. Pe tusa o se tausaga a o leʻi maliu Iesu, na faalogo ai ona aposetolo e toʻatolu i le fetalaiga lenei a Ieova e uiga iā Iesu: “O loʻu Atalii pele lenā, o lē ua malie i ai loʻu loto; ia faalogo  iā te ia.” (Mata. 17:5) Mulimuli ane ina ua toe o ni nai aso maliu Iesu, na toe fetalai mai ai Ieova i lona Atalii.​—Ioa. 12:28.

16, 17. Na faapefea ona faamamaluina e Ieova Iesu i se auala e leʻi faatalitalia?

¹⁶ E ui lava na silafia e Iesu o le a maliu o ia i se auala e faalumaina ai, ma tuuaʻia sesē i le fai upuleaga i le Atua, ae na ia tatalo ina ia faia le finagalo o Ieova ae e lē o lona loto. (Mata. 26:39, 42) ʻNa tumau Iesu e ui ina faapuapuagatia i le laau ma e na te leʻi amanaʻia le mā,’ e leʻi manaʻo e amanaʻia o ia e le lalolagi ae ia amanaʻia o ia e lona Tamā. (Epe. 12:2) O le ā le auala na faia ai faapea e Ieova?

¹⁷ A o iai Iesu i le lalolagi, na ia faailoa mai lona faanaunauga ina ia toe maua le mamalu lea sa ia olioli ai a o faatasi ma lona Tamā i le lagi. (Ioa. 17:5) E leai se faamatalaga e taʻu mai ai sa faamoemoe Iesu i se isi mea e sili atu. E na te leʻi faatalitalia se taui faapitoa pe a toe foʻi i le lagi. O le ā la na faia e Ieova? Na ia faamamaluina Iesu i se auala e leʻi faatalitalia, e ala i le toe faatū mai o Iesu “i se tulaga e sili ona maualuga” ma tuuina atu iā te ia se tino agaga e lē mafai ona oti, * o se mea e leʻi tuuina atu lava i se tasi na muamua atu. (Fili. 2:9; 1 Timo. 6:16) Maʻeu se faamanuiaga ofoofogia na maua e Iesu ona o le auauna ma le faamaoni iā Ieova!

18. O le ā o le a fesoasoani iā i tatou e ʻalofia ai le taumafai ina ia talia i tatou e le lalolagi?

¹⁸ O le ā o le a fesoasoani iā i tatou e ʻalofia ai le taumafai ina ia talia i tatou e le lalolagi? Ia manatua, e amanaʻia e Ieova i taimi uma ana auauna faamaoni, ma e masani ona ia tauia i latou i ni auala e leʻi faatalitalia. E lē taumatea o le a tatou maua foʻi ni faamanuiaga i le lumanaʻi e tatou te leʻi faatalitalia. Ae mo lenei taimi, a o tatou onosaia tulaga faigatā i lenei lalolagi amioleaga, ia manatua o le a mavae atu lenei lalolagi faatasi ai ma so o se tulaga aloaʻia o loo iai. (1 Ioa. 2:17) ʻE lē amiolētonu lo tatou Tamā alofa o Ieova e na te lē faagalogalo ai la tatou galuega, ma le alofa ua tatou faaali i lona suafa.’ (Epe. 6:10) Ioe, o le a tauia i tatou e Ieova i ni auala atonu e tatou te leʻi mafaufau muamua i ai.