Faamaonia le Atamai o le Atua i le Natura o Mea

“O lē aʻoaʻo mai iā te i tatou e sili i manu e tataa, ma na faapopotoina i tatou e sili i manu felelei.”—IOPU 35:11.

E MATAʻINA tomai o loo iai i manulele. O a latou gaoioiga e fai pe a felelei, e mātauina ma le totoʻa e i latou e fuafuaina ma fausia vaalele. O nisi ituaiga manulele e felelei i le faitau afe o maila i le vasa laolao e aunoa ma se mea e faatonutonu ai, ma taunuu tonu lava i nofoaga na agaʻi i ai.

O se isi tomai mataʻina o manulele—lea e faamaonia atili ai le atamai o Lē na foafoaina i latou—o le tomai lea e latou te fesootaʻi ai e ala i leo ma pesega. Seʻi manatu i nisi o faaaʻoaʻoga.

Pe a Fesootaʻi Manulele

O nisi ituaiga manulele, e amata lava ona fesootaʻi a o leʻi fofoa. O se faaaʻoaʻoga, e tuu e se manulele fafine e taʻu o le salu, ni fua e oo atu i le valu, e tusa lea e tasi le fua e tuu i le aso. Pe afai e tutusa uma le tulaga o nei fua taʻitasi, e tatau la ona fofoa fua nei i totonu o aso e valu. O le a fesagaʻi la le tinā ma se galuega faigatā o le tausia lelei o le toloaʻi lea na fofoa i totonu o le vaiaso e tasi, ae i le taimi e tasi o loo taumafai pea e faamāfanafana le fua e tasi lea e leʻi fofoa. Nai lo le faia faapea, e mafai ona fofoa uma nei fua e valu i totonu o le ono itula. E faapefea ona tupu lenā mea? Ua faapea mai tagata suʻesuʻe, o se tasi o māfuaaga autū, ona e fesootaʻi le isi tamaʻi manulele i le isi tamaʻi manulele mai i totonu o atigi a o leʻi fofoa, ma faapogaia ai le fofoa mai toetoe lava i le taimi e tasi.

Pe a oo ina matutua manulele, e masani lava o le manulele poʻa e na te lagiina pese. E faapitoa lava ona ia faia faapea i le vaitaimi e suʻe ai sana paaga, ina ia faailoga ai le vaipanoa o loo ia nofo ai pe faatosina mai ai se manu fafine. E tofu uma manulele o le faitau afe o ituaiga o manulele ma  lana lava gagana, ma e fesoasoani lea i manulele fafine e mātaulia ai manu poʻa i lo latou lava ituaiga.

E tele lava ina pepese manulele i le taeao pō ma le afiafi pō, ma e faia ona o se māfuaaga tatau. O taimi na e tau lē savili ai ma e tau leai ai se pisa. Ua iloa e tagata suʻesuʻe e faapea, e silia i le 20 taimi e sili atu ai ona matagofie pesega a manulele i le taeao pō ma le afiafi pō, nai lo o a latou pesega i le tutonu o le lā.

E ui lava o manulele poʻa e masani ona lagiina pese i le tele o taimi, ae e faia uma aʻe e manulele poʻa ma manulele fafine ni ituaiga leo eseese, po o na o sina leo īī, lea e eseese o latou uiga. O se faaaʻoaʻoga, e iva ituaiga leo eseese e faaaogā e manulele e taʻu o le Chaffinches. E tasi le ituaiga leo e latou te faia ina ia lapataʻi atu ai i se osofaʻiga mai le ea—e pei o se manulele o loo feleleaʻi e suʻe sana meaʻai—ae e ese foʻi le leo e latou te faia ina ia lapataʻi atu ai i se osofaʻiga e tupu mai i le eleele.

Se Meaalofa e Sili Atu

E mataʻina le tomai na tuu e Ieova i manulele. Ae a oo loa i tomai tau i fesootaʻiga, ona sili atu ai lea ona matilatila le tagata. Ua faapea mai le Iopu 35:11, na faia e le Atua tagata ma ‘⁠faapopotoina e sili i manu felelei.’ Ae e na o le tagata e iai le tomai e fefaasoaaʻi ai ni faafitauli faigatā po o ni manatu lavelave, e ala i leo lea e maua mai i alāleo po o le faia o tāga.

E ese mai i isi meaola, e ono fananau mai pepe ma o latou tomai e aʻoaʻoina ai gagana eseese. Ua taʻua i le tusi, American Scientist: “E mafai e pepe meamea ona aʻoaʻo se gagana, e tusa lava pe e lē tautala tuusaʻo i ai o latou mātua; e ono mafai foʻi e nisi tamaiti logonoa ona faia a latou lava gagana e faaaogā ai tāga, pe afai e lē o aʻoaʻoina i latou i o latou aiga e talanoa e ala i tāga.”

O le mea moni, o se meaalofa matagofie mai le Atua, le tomai e mafai ona fesootaʻi ai o tatou manatu ma faalogona, e ala i talanoaga po o tāga. Peitaʻi, e iai se isi meaalofa e sili atu ona tāua ua maua e tagata, o le tomai lea e fesootaʻi ai ma le Atua e ala i le tatalo. O le mea moni, ua valaaulia i tatou e le Atua e talanoa atu iā te ia. O loo faapea mai le Afioga a le Atua, le Tusi Paia, “Aua neʻi popole i se mea, ae ia faailoa atu o outou manaʻoga i mea uma lava i le Atua, i le tatalo ma le faatoga, atoa ma le faafetai.”—Filipi 4:6.

Pe a tatou fesagaʻi ma filifiliga faigatā, e finagalo Ieova ia tatou faaaogā faamatalaga na ia faamauina i le Tusi Paia. O le a ia fesoasoani mai foʻi iā i tatou, e aʻoaʻo pe faapefea ona faatatau fautuaga tatou te maua mai le Tusi Paia. Ua faapea mai le tusitala o le Tusi Paia o Iakopo, “Pe afai ua leai se poto i se tasi o outou, inā ōle atu pea ia i le Atua, auā o ia na te foaʻi tele mai ma le lē toe taʻua, ma o le a foaʻiina atu iā te ia.”—Iakopo 1:5.

E Faapefea Ona Aafia ai Oe?

O le ā se aafiaga iā te oe pe a e faalogo atu i se pese mālie a se manulele, po o se tamaitiiti o loo tau taʻu mai ana uluaʻi upu? Po o e mātauina ai le atamai o le Atua i mea na ia foafoaina?

Ina ua uma ona manatunatu i le auala na faia ai o ia, sa uunaʻia le faisalamo e faapea atu i le Atua: “Ou te vivii atu iā te oe, auā na faia aʻu e ala ai ona mataʻutia ma ofo tele ai; o mea na e faia, o mea mamana ia; ua ou matuā iloa e aʻu nei mea.” (Salamo 139:14) A o e iloiloina ma talisapaia le faamaonia o le atamai o le Atua e ala i le foafoaga, e mautinoa o le a tuputupu aʻe lou faatuatua i le tomai o le Atua, e na te saunia ai taʻiala maufaatuatuaina mo oe.

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 5]

O le tomai e fesootaʻi ai o se meaalofa mai le Atua

[Ē Ana le Ata i le itulau 4]

© Dayton Wild/Visuals Unlimited