O Auala e Fiafia ai le Aiga

Le Faasoaina o Tupe

Ua faapea mai le tane: “Ou te manatu e faaalu e laʻu avā o Laura * tupe i mea e lē tatau, o ni mea ou te manatu e ma te lē manaʻomia. Ma e lē mafai ona ia sefeina tupe! Ua tulaʻi mai ai faafitauli pe a ma manaʻomia vave se tupe. E masani ona ou faapea ifo, e maua loa e laʻu avā se tupe, e uma lava ona ia faaaogāina.”

Ua faapea mai le avā: “Atonu e lē tele se tupe ou te sefeina, ae e lē o iloa e laʻu tane le taugatā o le olaga, e pei o meaʻai, meafale, tupe faaalu a le aiga, ma o aʻu lea e tele ina nofo i le fale. A ou iloa lava le mea e manaʻomia, ou te faatauina, e tusa lava pe ma te ‘pisa’ ai.”

E ONO avea tupe ma mataupu e faigatā ona talanoa lelei i ai se ulugalii. O le māfuaaga autū lenā e masani ona pisa ai ulugalii faaipoipo.

O ulugalii e leai se vaaiga paleni i tupe, e ono aafia i mafatiaga, fefinauaʻiga, ma faaleagaina ai o latou faalogona ma le itu faaleagaga. (1 Timoteo 6:9, 10) O mātua e lē fuafua lelei i mea tau tupe, e ono uunaʻia e faigaluega ovataimi ma lē amanaʻia ai faalogona ma le tulaga faaleagaga o le fanau, faapea ma i laʻua. Ua la faia ai foʻi se faaaʻoaʻoga lē lelei i le vaaiga a le fanau e faatatau i tupe.

Ua faapea mai le Tusi Paia: “Ua fai tupe ma puipuiga.” (Failauga 7:12, NW) E mafai e tupe ona puipuia lau faaipoipoga ma lou aiga, pe afai e te iloa le auala e pulea ai tupe, ma le auala e talanoa ai i lau paaga e faatatau i tupe. * O le mea moni, o le talanoa e faatatau i tupe, e mafai ona faamalosia ai le faaipoipoga, ae lē o le pisa ai.

Aiseā la ua tele ai faafitauli i faaipoipoga ona o tupe? Ma o ā ni mea e mafai ona e faia ina ia avea ai a lua talanoaga i tupe e lē o se mea e pisa ai, ae o se mea e aogā?

O ā Luʻi?

O feeseeseaʻiga e faatatau i tupe, e lē māfua ona o tupe ae ona o le lē fefaatuatuaaʻi ma le popole. O se faaaʻoaʻoga, afai e manaʻo se tane e taʻu atu e lana avā mea uma o alu i ai tupe, e foliga mai e na te lē faatuatuaina lana avā e mafai ona ia faasoa lelei tupe a le aiga. Ae o se avā e faitio e lē lava tupe e sefe e lana tane, e taʻu mai ai, e popole o ia ina neʻi iai se mea e tupu e afāina ai le tulaga tau tupe o lona aiga.

E iai foʻi se isi luʻi ua fesagaʻi ma ulugalii, o le eseese lea o olaga na ola mai ai. Ua valu tausaga talu ona faaipoipo Mataio ma ua fai mai o ia, “O laʻu avā e sau mai i se aiga e faasoasoa lelei a latou tupe. E lē lagona e ia le popole e pei o aʻu. O loʻu tamā sa pulea e le ʻava malosi ma o se tagata e ulaula tele, ma e tele taimi e lē faigaluega ai. E masani ona lē maua mea e matou te manaʻomia, ma ou te lagona  ai le popole pe a fai se aitalafu. O nisi taimi, o le popole i tupe e ma te feeseeseaʻi ai ma laʻu avā.” Po o le ā lava le māfuaaga o le faafitauli, ae o le ā se mea e mafai ona e faia ina ia lē avea ai tupe ma faafitauli i lau faaipoipoga, a ia aogā?

O Auala e Fā e Taulau Ai

O le Tusi Paia e lē o se tusi o faamatala mai ai le auala e faasoa ai tupe. Peitaʻi, o loo iai fautuaga aogā e mafai ona fesoasoani i se ulugalii ina ia ʻalofia ai faafitauli tau tupe. Aiseā e lē iloilo ai fautuaga a le Tusi Paia ma faatatau manatu o loo taʻua i lalo?

1. Ia talanoa i tupe e aunoa ma le ita.

“O ē filifili, e popoto i latou.” (Faataoto 13:10) Pe a fua i le olaga na e ola aʻe ai, atonu e lē faigofie ona e talanoa atu i isi e uiga i tupe, aemaise lava i lou toʻalua. E ui i lea, e atamai le talanoaina o lenei mataupu tāua. O se faataʻitaʻiga, aiseā e lē faamatala atu ai i lou toʻalua le auala o e iloa ua taaʻina ai oe, ona o le vaaiga a ou mātua e faatatau i tupe? E lē gata i lea, ia taumafai e malamalama pe faapefea ona taaʻina uiga o lou toʻalua e faatatau i tupe, ona o le auala na ola aʻe ai.

Aua le faatali seʻi tupu se faafitauli ona faatoʻā talanoa lea i tupe. Na fesili se tasi tusitala o le Tusi Paia e faapea: “E feoaʻi faatasi ea se toʻalua, pe a lē loto gatasi i laʻua?” (Amosa 3:3) E faapefea ona faatatauina lenei taʻiala? Pe afai e faaavanoa se taimi e lua te talanoa ai e uiga i tupe, o le a faaitiitia ai feeseeseaʻiga e ono tulaʻi mai ona o le lē femalamalamaaʻi.

FAATAʻITAʻI LENEI MEA: Filifili se taimi talafeagai e talanoa ai e faatatau i tupe a le aiga. Atonu e mafai ona lua talanoa i le aso muamua o masina taʻitasi, po o se aso i vaiaso taʻitasi. Ia faapuupuu le talanoaga, pe 15 minute pe itiiti ifo foʻi. Filifili se taimi e te lua avanoa uma ai. Ia malilie e aua le talanoa i tupe i taimi e aai faatasi ai ma mālōlō ma le fanau.

2. Ia malilie faatasi i le auala e vaai ai i tupe maua a le aiga.

“Ia tausolomua ona faaaloalo le tasi i le isi.” (Roma 12:10) Pe afai e na o oe e faigaluega, e te faaalia le faaaloalo i lau paaga e ala i le manatu i au tupe maua, e lē o ni tupe na o oe, a o tupe a le aiga.—1 Timoteo 5:8.

Pe afai e faigaluega uma oulua ma lou toʻalua, o le a faaalia le lua feavataʻi i le faailoa atu o lua tupe maua ma pili tetele e ao ona totogi. Pe afai e te lē taʻuina na mea i lou toʻalua, atonu o le a mou atu ai le fefaatuatuaaʻi ma faaleaga ai le lua mafutaga. E lē tau faailoaina atu i lau paaga sene uma e te faaalu. Peitaʻi, o lo oulua talanoa faatasi i faatauga tetele e tatau ona faaalu ai tupe, e faamaonia ai e tāua iā te oe manatu o lou toʻalua.

FAATAʻITAʻI LENEI MEA: Ia malilie faatasi i le aofaʻiga o le tupe e mafai ona faaaogā, e aunoa ma le tau fesili atu i lau paaga. A ia felogogaʻi pea ma lau paaga pe afai e sili atu se tupe o e fia faaaogāina.

3. Ia tusi i lalo mea e faaaogā i ai tupe.

“Pe afai e fuafua lelei ma galue mamafa, o le a tele mea e maua.” (Faataoto 21:5, Contemporary English Version) O se tasi auala e fuafua lelei ai mo le lumanaʻi ma ʻalofia ai le faamaʻimauina o tupe sa e galue mamafa ai, o le tusi lea i lalo o mea e faaalu ai tupe a le aiga. Ua fai mai Nina, o lē ua lima tausaga talu ona faaipoipo: “O lou toe siaki o au faamaumauga o tupe maua ma tupe faaalu, e matuā faateʻia ai oe. Ona e faigatā ona e finau i mea moni ua e vaai atu i ai.”

E iai auala faigofie e faasoasoa ai au tupe. Ua fai mai Darren, o lē ua 26 tausaga talu ona faaipoipo ma e toʻalua lana fanau tama: “I le taimi muamua, sa masani ona matou faaaogā teutusi e faasoasoa ai tupe faaalu. E tuu tupe mo le vaiaso i totonu o teutusi eseese. O se faaaʻoaʻoga, e tuu i teutusi tupe mo a matou meaʻai, o faafiafiaga, faapea le ʻotiina o o matou ulu. Afai e lē lava tupe i le isi teutusi,  ona faaaogā lea o tupe mai i le isi teutusi, ae ia faamautinoa e vave ona toe totogi tupe o lenā teutusi.” Pe afai e seāseā ona faaaogā tupe e totogi ai au pili ae e totogi e ala i masini po o pepa e tala ai tupe i masini, e tāua tele le tusi i lalo o au tupe faaalu ma ia teu faamaumauga.

FAATAʻITAʻI LENEI MEA: Tusi i lalo tupe e masani ona totogi. Ia filifili pe fia le tupe e ao ona teu. Ona tusi lea i lalo o isi mea e fesuisuiaʻi le tau, e iai meaʻai, eletise, ma le telefoni. Ia faamaumau mea o loo faaalu i ai a outou tupe mo ni nai masina. Pe afai e manaʻomia, ia fetuunaʻi le auala e tou te ola ai ina ia aua neʻi faia ni aitalafu.

4. Ia filifili po o ā mea e totogi e le tagata.

“E sili ona lelei le toʻalua i lo o le toʻatasi, auā e tele mea e mafai pe a galulue faatasi.” (Failauga 4:9, 10, New Century Version) I nisi aiga, o le tane e vaaia mea tau tupe. Ae o isi aiga, e sili atu ona agavaa le avā. (Faataoto 31:10-28) Peitaʻi, o le tele o ulugalii ua filifili e la te tauave faatasi lenei tiute tauave. Ua faapea mai Mario, o lē ua 21 tausaga talu ona faaipoipo, “E totogi e laʻu avā pili ma fai faatauga lāiti. A o aʻu e totogia lafoga, konekarate, ma totogi le fale. E ma te fetalanoaaʻi ma galulue faatasi.” Po o le ā lava le auala e faasoa ai a lua tupe, o le mea e tāua o le galulue faatasi.

FAATAʻITAʻI LENEI MEA: Ia fuafua i mea e lelei ai le tagata, ma ia filifili po o ā tiute e fai e le tagata. Ia toe iloilo lea fuafuaga pe a uma ni masina se lua. Ia malilie e toe fai ni fetuunaʻiga. Ina ia e malamalama i le galuega o loo faia e lou toʻalua, e pei o le totogiina o pili ma le faia o faatauga, atonu e lelei pe a fesuiaʻi i nisi taimi a oulua tiutefai.

Le Mea e Faaalia pe a Talanoa i Tupe

E lē tatau ona galo le alofa pe a talanoa i tupe. Ua lima tausaga talu ona faaipoipo Lea, ma ua ia iloa le moni o lea mea. Ua ia faapea mai: “Ua ma iloaina ma laʻu tane le auala e talanoa lelei ai i tupe e aunoa ma se mea e natia. O le iʻuga, ua tupu atili ai lo ma fealofani ma galulue faatasi ai.”

Pe a talanoa ulugalii i le auala e mananaʻo e faaalu ai tupe, e tusa ua la talanoa i mea o la faamoemoe ma faanaunau i ai ma faamausalī atili ai le la faaipoipoga. Pe a la talanoa a o leʻi faaalu se tupe tele i se faatauga, e faaalia ai le faaaloalo i manatu ma faalogona o isi. Pe afai e tuu i le isi le saʻolotoga e faaaogā ai tupe e tusa o mea ua uma ona talanoaina, ua faaalia ai le maufaatuatuaina e le tasi o le isi. O na uiga e aogā i se ulugalii e atiaʻe ai se faiā māfana ma alofa moni. E sili ona tāua lenā faiā nai lo o tupe, o lea la, e lē tatau lava ona tauaʻimisa i tupe.

[Faaopoopoga i lalo]

[Pusa i le itulau 12]

IA FESILI IFO IĀ TE OE LAVA . . .

▪ O fea le taimi mulimuli na ma talanoa lelei ai ma loʻu toʻalua e uiga i tupe?

▪ O le ā saʻu tala e fai atu ma le mea ou te faia, e faaalia ai loʻu talisapaia o le fesoasoani a loʻu toʻalua i le tulaga tau tupe o le aiga?

[Ata i le itulau 12]

O lē fea e sili ona tāua iā te oe—o tupe po o lau faaipoipoga?