Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Pe na Tonu Tulafono a Ieova na Avatu iā Isaraelu?

Pe na Tonu Tulafono a Ieova na Avatu iā Isaraelu?

I SE taimi ua tuanaʻi, na taliaina ai e le faamasinoga i se atunuu i sisifo moliaga sesē e faatatau i ni tamāloloa se toʻalua, na molia i le fasioti tagata ma faasalaina i le oti. Mulimuli ane, na iloa ai e sesē faamaoniga na faavae aʻe ai o la moliaga ma na mafai e lōia ona faasaʻolotoina le isi mai i le oti. Peitaʻi, e leʻi mafai e se lōia atamai ona toe faasaʻolotoina mai le isi ona ua fasiotia.

E mautinoa e tutupu tulaga faapena i faamasinoga a so o se atunuu, ae ua apoapoaʻi mai le Tusi Paia: “O le faamasinogatonu, ia e saʻilia le faamasinogatonu.” (Teuteronome 16:20) E lē mafesiligia aogā e maua e tagata pe a faia e faamasino le faamasinoga tonu. Na avatu e Ieova iā Isaraelu se tulafono lē faaituʻau i le auala e faia ai faamasinoga. Seʻi o tatou iloiloina lenā Tulafono ma iloa ai pe “e tonu ona [Atua] ala uma.”​—Teuteronome 32:4.

O FAAMASINO E “ATAMAMAI, E FAAUTAUTA MA AGAVAA”

Pe afai e amiotonu ma lē fai mea piʻopiʻo faamasino, o le a maua e tagata le fiafia. O le tulaga lenā sa finagalo i ai le Atua i faamasino Isaraelu, lea na faailoa atu e ala i le tulafono. Ina ua faatoʻā taunuu i le vaomatua sa faatonuina Mose e filifili ni “tane agavaa e matataʻu i le Atua, o ni tane e maufaatuatuaina, e lē fiafia i le mauaina o tupe i faiga lē tonu” ina ia avea o ni faamasino. (Esoto 18:21, 22) I le 40 tausaga mulimuli ane, na toe faamatilatila atu ai foʻi e Mose le manaʻoga lava lenā mo ni “tane atamamai, e faautauta ma agavaa” e faamasino i tagata.​—Teuteronome 1:13-17.

I senituri mulimuli ane, na faatonuina ai e le tupu o Iosefatu * faamasino i Iuta e faapea: “Vaai lelei i mea o loo outou faia, auā e tou te lē o faamasino mo se tagata, a o Ieova; o loo faatasi o ia ma outou i mataupu tau faamasinoga. O lenei, ia oo iā te outou le mataʻu iā Ieova. Ia outou gaoioi ma le faaeteete, auā e leai se amiolētonu iā Ieova lo tatou Atua, po o se faailoga tagata, po o ni faiga faaalatua.” (2 Nofoaiga a Tupu 19:6, 7) Na faamanatu atu e le tupu i faamasino, afai e aafia le faaiʻuga ona o le faailogatagata ma le matapeʻapeʻa, o le a faasalaina e le Atua lenā faamasino.

O le faatatauina e faamasino o Isaraelu o na tapulaa maualuluga, na malupuipuia ma saogalemu ai le nuu. Peitaʻi, sa saunia mai i le Tulafono a le Atua nisi o taʻiala e fesoasoani i faamasino, ina ia faia ai ni faaiʻuga tonu e oo lava i mataupu faigatā. O ā nisi o na taʻiala?

TAʻIALA E FAIA AI SE FAAIʻUGA TONU

E ui lava o faamasino na filifilia e atamamai ma agavaa, peitaʻi e lē avea lenā ma māfuaaga e latou te faia ai ni faaiʻuga i lo latou lava atamai po o le poto masani. Na saunia mai e Ieova taʻiala e lima taʻitaʻiina ai a latou faaiʻuga ina ia faia le faaiʻuga saʻo. O nisi nei o taʻiala na avatu i faamasino o Isaraelu.

Fai se saʻiliʻiliga māeʻaeʻa. Na faatonu e le Atua faamasino Isaraelu e ala atu iā Mose e faapea: “Pe a outou faalogo i se mataupu i o outou uso, ia outou faamasino ma le amiotonu.” (Teuteronome 1:16) E faatoʻā mafai ona faia e faamasino se faaiʻuga pe a maua uma mai faamatalaga o se mataupu. O le māfuaaga lea na faatonuina ai i latou na taulimaina faamasinoga: “E ao ona e saʻili ma suʻesuʻe ma iloiloina māeʻaeʻa.” O lea, e tatau ona faamautinoa e faamasino e “moni le tala” i se soligatulafono a o leʻi faia se faaiʻuga.​—Teuteronome 13:14; 17:4.

Faalogo i tala a molimau. E tāua tele le iai o ni molimau i se suʻesuʻega. Na faaalia manino mai i le Tulafono a le Atua: “Aua neʻi tulaʻi atu se molimau e toʻatasi e molimau i so o se sesē po o se agasala a se tagata, e tusa ai ma so o se agasala e na te faia. E faamaonia le mataupu i le molimau a le toʻalua po o le toʻatolu.” (Teuteronome 19:15) Na faatonuina foʻi e le Tulafono sē e avea ma molimau e faapea: “Aua e te faia ni faamatalaga pepelo. Aua e te auau faatasi ma sē e amioleaga e ala i le avea ma se molimau e faufauina mea leaga.”​—Esoto 23:1.

Ia faamaoni molimau. Sa faamanatu atu pea iā i latou na aafia i se mataupu le faasalaga o le faia o se pepelo: “E ao i faamasino ona saʻiliʻili māeʻaeʻa, pe afai e pepelo le molimau ma ua ia aumaia se moliaga pepelo e faatatau i lona uso, ia outou faia iā te ia e pei ona ia faufau e faia i lona uso, ia e aveesea le mea leaga mai i lou nuu.” (Teuteronome 19:18, 19) O lea, afai e iai se molimau pepelo i le faamasinoga e fuafua e faoa le tofi o le isi tagata, o lona faasalaga o le totogi atu lea i le tagata na ia molia o le aofaʻiga e tutusa ma le mea na ia faufau e faoa. Pe afai foʻi e fafau se pepelo ina ia fasiotia ai se tasi, e tatau ona faia iā te ia e tusa ma le mea na ia faufau i ai. O lenei taʻiala na matuā faamalosia ai le tautala i le mea moni.

Faamasino ma le tonu. Pe afai ua iai uma faamaoniga maumaututū, ona faia loa lea e faamasino o se faaiʻuga, ma o i inā e matilatila ai le vaega lea o le Tulafono a le Atua: “Aua tou te faia faamasinoga lē tonu. Aua e te faaʻauʻau atu i lē ua faatauvaa, ma aua e te faasili le tagata mauʻoa. E ao ona e faamasino ma le tonu lou tuaoi.” (Levitiko 19:15) O mataupu tau faamasinoga uma, e manaʻomia e le faamasino ona faia le faaiʻuga e fua i faamaoniga moni, ae e lē i le tulaga o le tagata po o lona tamaoaiga.

O nei taʻiala sa iai i le Tulafono a le Atua lea na tuuina atu iā Isaraelu, o loo aogā pea i faamasinoga i aso nei. Pe afai e lima taʻitaʻiina ai faamasinoga, o le a ʻalofia ai faamasinoga solofua po o le faasala o se tagata lē sala.

O le a ʻalofia faaiʻuga sesē e faasala ai le tagata lē sala, pe afai e lima taʻitaʻiina i le Tulafono a le Atua

O TAGATA NA MAUA AOGĀ MAI I LE FAAMASINOGATONU

Na fesiligia e Mose le nuu o Isaraelu: “Po o fea foʻi se nuu malosi ma matuā toʻatele ua iai ni tuutuuga amiotonu ma iʻuga o faamasinoga e pei o lenei tulafono uma ua ou folasia i o outou luma i le asō?” (Teuteronome 4:8) Na mātua olioli Isaraelu i aogā na maua mai i le Tulafono. I le pulega a le tupu o Solomona, o lē na tausia tulafono a Ieova mai i lona talavou, ʻna nonofo ai tagata ma le saogalemu,’ olioli i le filemu ma le manuia, na ʻaai ma feinu, ma olioli.’​—1 Tupu 4:20, 25.

Pagā lea, e leʻi umi ae fulitua le nuu o Isaraelu i le Atua. O lea, na faailoa atu e le Atua e ala i le perofeta o Ieremia e faapea: “Faauta! Ua latou teena le afioga a Ieova, ma o le ā foʻi se atamai o iā i latou?” (Ieremia 8:9) O le iʻuga, na avea Ierusalema ma “aai ua nofosala i le toto” ma ua tumu i “mea inosia uma.” Mulimuli ane, na faatafunaina ma lē toe ʻainā le aai mo le 70 tausaga.​—Esekielu 22:2; Ieremia 25:11.

Na soifua le perofeta o Isaia i taimi faigatā i le talafaasolopito o Isaraelu. O lea, ina ua ia toe tepa i tua, na uunaʻia o ia e faailoa mai le mea moni e faatatau iā Ieova le Atua ma Lana Tulafono: “Afai e te faamasino i le lalolagi, o le a aʻoaʻoina le amiotonu e ē o loo nonofo i le laueleele ua fua mai.”​—Isaia 26:9.

O lona olioli tele, na faagaeeina ai o ia e valoia mai le pulega a le Tupu Faa-Mesia o Iesu Keriso e faapea: “O le a lē faamasino e ia e tusa ma mea e vaai i ai ona mata, e lē aʻoaʻi atu foʻi e tusa ma mea e faalogo i ai ona taliga. E faamasino e ia ma le amiotonu ē ua faatauvaa, e aʻoaʻi atu foʻi e ia ma le amio saʻo ina ia maua aogā e tagata agamalu o i le lalolagi.” (Isaia 11:3, 4) Maʻeu se lumanaʻi matagofie e tulimataʻia e i latou o le a avea ma tagatānuu o le Malo o le Atua, lea o le a pule mai ai le Tupu Faa-Mesia!​—Mataio 6:10.

^ pala. 6 O le igoa o Iosefatu e uiga atu “o Ieova o le Faamasino.”