PO ČEMU je Džozef Pristli toliko istaknut? Njegova otkrića i rukopisi su uticali na razumevanje uloge vlasti, prirode Boga, pa čak i vazduha koji udišemo.

Bilo da je pisao o nauci ili religiji, odbacivao je hipoteze i tradiciju, a tragao za činjenicama i istinom. Da vidimo kako.

Nakon što se 1765. sreo sa američkim državnikom i naučnikom Bendžaminom Frenklinom, Džozef Pristli, koji se do tada naukom bavio samo iz hobija, počeo je da vrši eksperimente sa elektricitetom. Naredne godine, njegovi saradnici su toliko bili impresionirani njegovim otkrićima da su ga izabrali za člana Kraljevskog društva u Londonu.

Nakon toga, Pristli je svoja interesovanja usmerio na hemiju. Za kratko vreme je otkrio nekoliko gasova, uključujući i amonijak i azot-suboksid (gas za smejanje). Čak je pomešao ugljen-dioksid s vodom i prvi napravio gaziranu vodu.

Godine 1774, dok je u južnoj Engleskoj vršio eksperimente, izolovao je izuzetan gas zbog kojeg  sveće jače gore. Kasnije je u jednu posudu u kojoj se nalazio miš sproveo nešto tog gasa. Miš je živeo duplo duže nego da je u posudi bio običan vazduh. I Pristli je udisao taj gas i rekao da mu je „neko vreme u grudima bilo lakše i prijatnije“.

Džozef Pristli je otkrio kiseonik. * Međutim, on je smatrao da je otkrio običan vazduh u kom nije bilo flogistona, navodne supstance za koju se mislilo da sprečava sagorevanje. Iako je Pristlijev zaključak bio pogrešan, mnogi ovo otkriće smatraju „krunom njegovog stvaralačkog rada“.

Pristli je smatrao da baš kao što teorije koje nisu potkrepljene dokazima zamagljuju naučnu istinu, tako i tradicija i dogma zamagljuju versku istinu. Međutim, tokom svog dugogodišnjeg istraživanja Biblije, ipak je prihvatio neke ideje koje se sukobljavaju sa onim što stoji u njoj. Na primer, neko vreme nije verovao da je Bibliju čudom nadahnuo Bog. Takođe se nije slagao s biblijskim učenjem o Isusovom predljudskom postojanju.

S druge strane, razotkrivao je lažna verska učenja, koja su glavne religije zastupale tada, a zastupaju ih i danas. Pisao je da je istina koju su naučavali Isus i njegovi sledbenici iskvarena lažima poput Trojstva i besmrtnosti duše, a isto tako i običajima poput obožavanja kipova i slika.

Zbog svojih teoloških ideja i podrške revoluciji u Americi i Francuskoj navukao je gnev svojih sunarodnika. Godine 1791, rulja je uništila njegov dom i laboratoriju i Pristli je na kraju morao pobeći u Sjedinjene Države. Iako je zapamćen prvenstveno po svojim naučnim otkrićima, izučavanje teologije je smatrao „plemenitijim i važnijim od svih svojih drugih nastojanja“.