A BEN de a yari 1970. Mi ben e didon na ini mi bedi na wan ati-oso na Valley Forge na ini Phoenixville, Amerkankondre. Wan man di ben e sorgu gi sikisma, ben e luku mi bloeddruk ala afuyuru. Mi ben de wan srudati fu 20 yari èn mi ben siki seryusu. A man di ben sorgu mi, ben owru wan tu yari moro mi èn a ben gersi leki a ben e broko en ede nanga mi. Fu di mi brudu ben tan saka, meki mi aksi en: „Yu si kaba fa wan sma e dede?” Di a yere disi, a skreki èn a piki mi: „Nôno.”

Na a ten dati, mi no ben denki taki mi ben o tan na libi. Ma fa a du kon taki mi ben de na ati-oso? We, meki mi fruteri yu pikinso fu mi libi.

Mi ben kon siki na a ten fu a feti na Vietnam. Drape mi ben abi a wroko fu sreka na oparâsi kamra gi den datra èn fu yepi den te den ben e du oparâsi. Mi ben wani tron wan datra di e du oparâsi fu di mi ben lobi yepi sikisma nanga sma di kisi mankeri. Mi doro na Vietnam na ini yuli 1969. A kondre disi faya srefisrefi èn a yuru fu Vietnam no de a srefi leki a di fu Amerkankondre. Dati meki den ben e gi mi wán wiki fu kon gwenti den sani disi, neleki fa den ben e du nanga ala nyun sma.

Na Mekong Delta, na ini Dong Tam yu ben abi wan ati-oso pe den ben e du oparâsi èn na drape den seni mi go wroko. Syatu baka di mi bigin wroko, furu helikopter bigin tyari srudati kon di ben lasi libi noso di ben kisi mankeri. Fu di mi ben lobi mi kondre èn mi ben lobi wroko, meki mi ben wani yepi wantewante. Fosi datra ben kan koti den srudati di ben kisi mankeri, yu ben abi sma di ben e sreka den. Baka dati den ben e tyari den go esi-esi na wan sortu container di ben abi airco èn di den ben e gebroiki leki oparâsi kamra. Fo sma ben de na ini den pikin kamra disi: A datra di ben musu du na oparâsi, a datra di ben e meki sma sribi fosi den du na oparâsi, nanga tu mansma di ben e sorgu gi sikisma. Den datra ben e du ala san den man fu yepi den srudati di kisi mankeri, fu den no dede. Son leisi mi ben e si taki bigi blaka saka ben de na ini den helikopter, ma den no ben puru den. Den taigi mi taki pisi fu den skin fu srudati ben de na ini den saka disi. Den srudati disi ben lasi den  libi na ini a feti fu di den ben sutu panya. Na so mi ben kon sabi san na feti.

Di mi ben yongu, mi ben kon sabi pikinso kaba san Yehovah Kotoigi e leri sma. Mi mama studeri Bijbel nanga den Kotoigi, ma noiti a teki dopu. Te den Kotoigi ben e studeri Bijbel nanga en, mi ben lobi de na a studie. Na a ten dati, mi ben koiri pasa wan Kownukondre zaal nanga mi kwekipapa. Di mi aksi en san na a presi disi, a piki mi: „Noiti yu musu bumui nanga den sma disi!” Mi ben lobi mi kwekipapa èn mi ben frutrow en. Dati meki mi du san a taigi mi. Na so a du kon taki mi no miti nanga den Kotoigi moro.

Di mi drai kon baka fu Vietnam, mi ben wani leri sabi Gado. Ma mi no ben man frigiti den ogri sani di mi si na a feti. Den sani disi hati mi srefisrefi èn den meki taki mi ben kon lasi ala firi. A ben gersi leki nowan sma ben man frustan trutru san ben e pasa na a feti. Mi sabi ete taki furu sma ben e waka na strati e bari taki den Amerkan srudati ben e kiri sma beibi. Den ben e taki disi fu di den ben yere na nyunsu taki furu pikin-nengre ben e dede na ini a feti.

Fu di mi ben wani leri sabi Gado, meki mi ben bigin go na difrenti kerki. Ala ten mi ben lobi Gado, ma toku nowan fu den sani di mi yere na den kerki ben naki mi ati. Te fu kaba, mi go na wan Kownukondre zaal fu Yehovah Kotoigi na Delray Beach, Florida. A ben de wan sonde na ini februari 1971.

Di mi go na inisei, a brada ben e hori a lasti pisi fu en lezing. Ma mi no gowe. Na presi fu dati, mi tan gi a Waktitoren-studie. Mi no sabi moro san den ben taki na a studie dati. Ma mi e memre ete fa pikin-nengre ben e suku den Bijbeltekst na ini a Bijbel fu den. A sani dati naki mi ati trutru! Sondro fu taki wan sani, mi ben e sidon e arki èn mi ben e luku san e pasa. Di mi ben e komoto na ini a Kownukondre zaal baka a konmakandra, wan brada fu sowan 80 yari kon na mi. A ben nen Jim Gardner. A sori mi a buku di nen De waarheid die tot eeuwig leven leidt, dan a aksi mi: „Yu wani a buku disi?” Baka dati a taigi mi taki a ben o kon na mi fodewroko mamanten fu bigin studeri Bijbel nanga mi.

A sonde dati mi ben musu wroko fu 11 yuru neti te go miti 7 yuru mamanten. Mi ben e wroko na a EHBO-afdeling fu wan ati-oso na Boca Raton, na ini Florida. A neti dati mi no ben abi furu wroko fu du. Dati meki mi ben man leisi a buku di a brada gi mi. Wan ati-oso zuster di ben e teki fesi drape kon na mi, dan a grabu a buku puru na mi anu. A luku a kafti, dan a bari: „Mi no denki yu o tron wan fu den.” Mi grabu a buku puru na en anu baka, dan mi taigi en: „Mi leisi afu fu a buku kaba èn mi denki mi o tron wan fu den.” Ne a gowe èn a neti dati mi ben man leisi a heri buku.

Fosi Brada Gardner bigin studeri nanga mi, mi aksi en: „So, dan san wi o studeri?” A piki mi: „A buku di mi gi yu.” Mi taigi en: „Ma mi leisi en  kaba.” Na wan switi fasi Brada Gardner taki: „Ok, ma kon meki wi luku a fosi kapitel.” Mi fruwondru taki furu sani ben de ete di mi no ben si. A meki mi suku wan lo Bijbeltekst na ini mi eigi Bijbel. Now fosi mi ben e leri sabi a tru Gado Yehovah. A mamanten dati, Brada Gardner di mi ben lobi kari Jim, studeri dri kapitel fu a Waarheid-buku nanga mi. Ibri fodewroko wi ben e studeri dri kapitel. Mi ben lobi den studie disi. A ben de wan grani gi mi fu kisi leri fu a salfu brada disi. Di a ben yongu, a ben sabi Charles T. Russell.

Baka wan tu wiki mi ben kan tron wan preikiman. Jim yepi mi nanga furu sani di ben hebi pikinso gi mi, soleki na oso-fu-oso preikiwroko (Tori 20:20). Fu di Jim ben e wroko makandra nanga mi, meki mi ben kon lobi a preikiwroko. Te now ete mi e si a wroko disi leki a moro bigi grani di mi kisi. Mi e prisiri taki mi kan wroko makandra nanga Gado.​—1 Kor. 3:9.

Kon meki mi fruteri yu wan sani fu misrefi. A abi fu du nanga a lobi di mi ben abi gi Yehovah sensi a bigin (Openb. 2:4). Na a lobi disi yepi mi fu frigiti den furu tesi di mi kisi, sosrefi den furu ogri di mi si na ini a feti.​—Yes. 65:17.

Mi kan memre wan spesrutu dei na ini 1971. Mi papa nanga mama ben gi mi primisi fu tan na ini wan oso fu den. Ma fu di mi papa no ben wani meki wan Kotoigi fu Yehovah tan na ini en oso, meki a yagi mi komoto drape. Na a ten dati mi no ben abi furu moni. Na ati-oso pe mi ben e wroko ben e pai mi ala tu wiki èn mi ben gebroiki ala a moni dati fu bai nyun krosi gi a preikiwroko fu di mi ben wani weri na wan fasi di fiti wan futuboi fu Yehovah. Mi ben abi moni na bangi, ma a bangi dati ben de te na noordsei fu a kondre, na  Michigan pe mi ben e gro kon bigi. Sobun, dati meki mi ben abi fu sribi na ini mi wagi wan tu dei. Te mi ben wani scheer mi barba èn wasi mi mofo, dan mi ben gebroiki den wasibaki na den presi pe wagi e go lai oli. Na den presi disi yu ben kan go na toilet tu.

Wan dei mi doro na a Kownukondre zaal wan tu yuru fosi den brada nanga sisa ben o kon drape gi a preikiwroko konmakandra. Mi ben komoto na wroko. Di mi ben e wakti den trawan na baka a zaal, den sani di mi si na Vietnam bigin kon na ini mi prakseri baka. Mi ben e smeri baka fa libisma ben e bron èn mi ben e si wan lo brudu fu sma. Mi ben kan yere èn si fa yongu man ben e aksi mi: „Yu denki taki mi o dede? Yu denki taki mi o dede?” Mi ben sabi taki den ben o dede, ma toku mi pruberi fu trowstu den so bun leki mi man. Ma mi no ben taigi den taki den ben o dede. Di ala den sani disi bigin kon na ini mi prakseri baka, mi no ben man hori misrefi moro.

Mi begi Gado, aladi mi ben e krei langalanga watra-ai (Ps. 56:8). Mi bigin prakseri na opobaka howpu. Ne mi kon frustan wan sani krin: Te Yehovah Gado o meki sma kon na libi baka, dan a o sorgu taki nowan fu den ogri sani di mi nanga tra sma si, o de moro, èn wi no o firi nowan pen moro. Gado o meki ala den yongu man di dede kon na libi baka èn den o kisi na okasi fu leri sabi en (Tori 24:15). A sani dati naki mi ati trutru èn mi ati kon furu nanga lobi gi Yehovah. Dati ben de wan spesrutu dei gi mi. Sensi a ten dati, mi du ala san mi man fu no frigiti a lobi di mi ben abi gi Yehovah sensi a bigin, spesrutu te mi e kisi tesi nanga problema.

Te feti de, sma e du bigi ogri. Mi srefi du den sani dati tu. Ma te mi e denki dipi fu den tu Bijbeltekst di mi lobi, dan dati e yepi furu. A fosi tekst na Openbaring 12:10, 11 pe skrifi taki wi kan wini Didibri nanga yepi fu a boskopu di wi e fruteri sma èn nanga yepi fu a brudu fu a Pikin Skapu. A tra tekst na Galasiasma 2:20. A tekst disi e sori taki Krestes Yesus dede „fu mi ede”. Fu di Yesus dede gi mi, meki Yehovah e luku mi èn a gi mi pardon fu den sani di mi du. Now di mi sabi den sani disi, mi kan abi wan krin konsensi. Mi ben e du ala san mi man fu yepi tra sma kon sabi den tru tori di abi fu du nanga wi sari-ati Gado Yehovah.​—Hebr. 9:14.

Te mi e prakseri mi libi baka, dan mi breiti srefisrefi taki Yehovah sorgu gi mi ala ten. Fu eksempre, a dei di Jim kon sabi taki mi ben e sribi na ini mi wagi, a seni mi go na wan lobi-ati sisa di ben e yuru kamra gi sma. Mi de seiker taki Yehovah gebroiki Jim nanga a sisa dati fu yepi mi feni wan moi presi fu tan. Yehovah na wan bun Gado trutru. A e sorgu gi den futuboi fu en di e tan gi yesi na en.

Na ini mei 1971, mi ben musu go seti wan tori na a presi Michigan na noordsei fu a kondre. Fosi mi gowe libi Gemeente Delray Beach na Florida, mi span a baki fu mi wagi nanga buku, dan mi teki pasi go na Michigan. Ma mi no ben doro fara ete, dan a baki fu mi wagi ben leigi kaba. Na ala presi mi ben e preiki a bun nyunsu fu a Kownukondre. Mi ben e stop na den strafu-oso fu prati traktaat. Mi ben e prati traktaat srefi na den presi na seipasi pe sma gwenti stop fu rostu èn fu go na toilet. Te na a dei fu tide, mi e aksi misrefi efu iniwan fu den pikin siri dati di mi prani kisi rutu.​—1 Kor. 3:6, 7.

Ma mi musu taki dati di mi leri sabi a tru anbegi, mi no ben e hori sma firi na prakseri te mi ben e taki nanga den, spesrutu te a ben de mi famiri. Fu di mi ben lobi Yehovah so tranga, meki mi ben e preiki gi den sondro fu frede èn sondro fu broko mi ede nanga fa den ben e denki. Mi lobi mi brada John nanga Ron, ma te mi ben e preiki gi den mi no ben  e hori den firi fu den na prakseri. Bakaten mi ben musu aksi den pardon fu a fasi fa mi ben e taki nanga den. Ma noiti mi tapu fu begi taki den ben o teki a tru bribi. Sensi a ten dati, Yehovah leri mi furu sani. Te mi e preiki gi sma èn mi e gi den leri, mi e hori a firi fu den na prakseri.​—Kol. 4:6.

Mi no e frigiti a lobi di mi ben abi gi Yehovah sensi a bigin, ma tra sma de tu di mi kon lobi. Wan fu den na mi wefi Susan. Mi ben sabi taki mi ben wani wan wefi di ben o yepi mi du a Kownukondre preikiwroko. Susan na wan uma di abi wan tranga bribi. Mi kan memre wan dei di mi go luku en. A ten dati wi ben abi mofo fu trow. Di mi doro, a ben sidon na tapu a balkon fu na oso fu en papa nanga mama. A ben e leisi A Waktitoren èn a ben abi en Bijbel na en. Aladi na artikel di a ben e leisi no ben de wan studie-artikel, toku a ben e suku ala den Bijbeltekst. A sani disi naki mi ati trutru. Mi denki na misrefi: ’Na uma disi lobi Gado trutru!’ Wi trow na ini december 1971. Mi breiti taki sensi a ten dati a tan na mi sei èn a horibaka gi mi. Mi sabi taki a lobi mi, ma a lobi Yehovah moro èn dati mi lobi fu en.

Mi nanga Susan kisi tu boi, Jesse nanga Paul. Di den gro kon bigi, Yehovah ben de nanga den (1 Sam. 3:19). Den meki muiti fu leri sabi Yehovah èn disi e prisiri wi ati. Den srefi tu no frigiti a lobi  di den ben abi gi Yehovah sensi a bigin èn dati meki den tan dini en. Den ala tu de na ini a furuten diniwroko moro leki 20 yari. Mi breiti tu nanga Stephanie nanga Racquel, den wefi fu den boi fu mi. Mi e si den uma disi leki mi eigi umapikin. Den boi fu mi trow nanga uma di lobi Yehovah Gado nanga den heri ati.​—Ef. 6:6.

Baka di mi teki dopu, mi dini 16 yari na Rhode Island pe mi feni furu bun mati. Mi sabi ete fa mi ben e wroko makandra nanga owruman di ben de wan bun eksempre gi mi. Mi de nanga tangi gi den furu kring-owruman di yepi mi. Na wan bigi grani fu wroko makandra nanga brada di no frigiti a lobi di den ben abi gi Yehovah sensi a bigin. Na ini 1987, wi froisi go na Noord Carolina pe moro preikiman ben de fanowdu. Drape wi feni tra bun mati baka. *

Na ini augustus 2002, mi nanga Susan kisi a kari fu go wroko na Patterson Betel, na Amerkankondre. Mi ben e wroko na a Dienstafdeling èn Susan ben e wroko na a wasserij. A ben lobi wroko drape. Na ini augustus 2005, mi kisi a grani fu tron wan memre fu a Tiri Skin. Mi ben abi a firi taki mi no ben warti fu kisi a grani dati. Mi wefi ben skreki pikinso di a kon frustan taki mi kisi moro frantwortu nanga moro wroko èn taki mi ben abi fu go na tra kondre tu. Noiti Susan ben lobi frei nanga opolani, ma toku wi abi fu frei furu. Susan e taki dati den sani di den wefi fu den tra memre fu a Tiri Skin taigi en, yepi en fu abi a fasti bosroiti fu horibaka gi mi someni leki a man. Na dati a du tu èn mi lobi en fu dati.

Mi kantoro lai nanga fowtow fu sma di mi lobi. Den fowtow e memre mi taki mi abi wan bun libi di e gi mi furu prisiri. Mi kisi furu moi blesi kaba fu di mi du ala san mi man fu no frigiti a lobi di mi ben abi gi Yehovah sensi a bigin.