Vijana Huuliza . . .

Kwa nini kuna sheria nyingi sana?

“Sikufurahia kamwe saa ambazo wazazi walikuwa wameniwekea niwe nimerudi nyumbani! Niliudhika sana kwamba wengine waliruhusiwa kuchelewa kurudi nyumbani.”—Allen.

“Inakasirisha sana simu unazopigiwa zinapochunguzwa. Ninahisi kana kwamba ninatendewa kama mtoto!”—Elizabeth.

JE, UNAHISI kwamba umelemewa na sheria za nyumbani? Je, umewahi kutamani kuondoka nyumbani kisirisiri au kuwadanganya wazazi wako kuhusu mambo uliyofanya? Ikiwa ndivyo, basi unahisi kama kijana mmoja ambaye anasema wazazi wake humchunga kupita kiasi. Anasema hivi: ‘Wanahitaji kunipa nafasi ya kupumua!’

Nyakati nyingine zile zinazoitwa sheria za nyumbani, huwa mambo ambayo wazazi wako wanasema unaweza au huwezi kufanya. Huenda sheria hizo zikatia ndani matakwa kuhusu kazi za shule, kazi za nyumbani, na wakati wa kurudi nyumbani, kutia ndani vikwazo kuhusu kutumia simu, televisheni, au kompyuta. Huenda sheria hizo zikahusu mambo unayofanya nje ya nyumba kutia ndani jinsi unavyojiendesha shuleni, na marafiki unaochagua.

Mara nyingi vijana huvunja sheria za wazazi wao. Karibu asilimia 66 ya vijana waliohojiwa katika uchunguzi mmoja walisema wamewahi kuadhibiwa kwa kuvunja sheria za nyumbani, na hiyo ndiyo sababu ya kawaida ambayo hufanya vijana wengi waadhibiwe.

Hata hivyo, vijana wengi hukubali kwamba sheria fulani zinahitajika ili kuzuia mvurugo. Lakini ikiwa sheria za nyumbani zinahitajika, kwa nini baadhi yake huchukiza? Na ikiwa unahisi umebanwa sana na sheria za wazazi wako, unaweza kupataje kitulizo?

“Mimi Si Mtoto”!

“Ninaweza kuwasaidiaje wazazi wangu watambue mimi si mtoto na kwamba wanapaswa kuniacha nikue?” anauliza kijana anayeitwa Emily. Je, umewahi kuhisi hivyo? Kama Emily, huenda ukakasirishwa na sheria kwa sababu unahisi kwamba unatendewa kama kitoto kichanga. Bila shaka, huenda wazazi wako wakawa na maoni tofauti. Huenda wanahisi kwamba sheria zao ni muhimu ili kukulinda na kukutayarisha  kwa ajili ya madaraka utakayopata unapokuwa mtu mzima.

Hata ikiwa una uhuru wa kadiri fulani, labda unahisi kuwa sheria nyumbani hazijabadilishwa kupatana na ukuzi wako. Hilo linaweza kuumiza hasa ikiwa ndugu na dada zako wanaachiliwa sana. Kijana mmoja anayeitwa Marcy anasema hivi: “Nina miaka 17, nami hulazimishwa kurudi nyumbani mapema. Mimi huzuiwa kutoka nyumbani ninapofanya jambo lolote baya, lakini kaka yangu alipokuwa na umri kama wangu, hakuwekewa wakati wa kurudi nyumbani naye hakuwahi kuzuiwa asitoke nje ya nyumba.” Akikumbuka miaka yake ya ujana, Matthew alisema hivi kuhusu dada yake mdogo na binamu zake: “Wasichana hao hawangeadhibiwa hata ikiwa wangefanya jambo gani!”

Namna Gani Kusipokuwa na Sheria?

Inaeleweka kwamba unatamani kuishi bila kuwa chini ya mamlaka ya wazazi. Lakini je, maisha yatakuwa mazuri zaidi bila sheria zao? Huenda unajua vijana wa umri wako ambao wanaweza kurudi nyumbani wakati wowote wanaotaka, wanaweza kuvaa chochote wanachotaka, na wanaweza kwenda na marafiki wao wakati wowote na popote watakapo. Huenda wazazi wao wana shughuli nyingi sana hivi kwamba hawajui watoto wao wanafanya nini. Hiyo haijawahi kuwa njia nzuri ya kulea watoto. (Methali 29:15) Hakuna upendo ulimwenguni kwa sababu watu wengi wanajipenda wenyewe na wengi wao wamelelewa katika nyumba ambazo watu hawajizuii.—2 Timotheo 3:1-5.

Huenda siku moja utabadili maoni yako kuhusu kuishi bila sheria za nyumbani. Fikiria uchunguzi uliohusisha wasichana waliolelewa katika nyumba zenye sheria chache, kukiwa na usimamizi kidogo wa wazazi au hata bila usimamizi wowote. Wakikumbuka hali ilivyokuwa, hakuna yeyote kati yao aliyesema kwamba ukosefu wa nidhamu ni jambo zuri. Badala yake, waliona jambo hilo kuwa uthibitisho wa wazazi kutojali au kutokuwa na uwezo.

Badala ya kutamani maisha ya vijana ambao wanaruhusiwa kufanya wanavyotaka, jaribu kuona sheria za wazazi wako kuwa uthibitisho kwamba wanakupenda na kukujali. Wanapoweka mipaka yenye usawaziko wanamwiga Yehova Mungu, ambaye huwaambia hivi watu wake: “Nitakufanya uwe na ufahamu na kukufundisha katika njia unayopaswa kuiendea. Nitakupa shauri jicho langu likiwa linakutazama.”—Zaburi 32:8.

 Hata hivyo, huenda kwa sasa sheria zikaonekana kuwa nyingi na zenye kulemea. Ikiwa ndivyo, fikiria hatua fulani unazoweza kuchukua ili ufurahie maisha nyumbani.

Mawasiliano Yenye Matokeo

Ikiwa unataka kuwa na uhuru zaidi au ikiwa una uhuru wa kutosha lakini kuna matatizo yanayoambatana nao, ni muhimu kuwa na mawasiliano mazuri. Huenda wengine wakasema, ‘Nimejaribu kuzungumza na wazazi wangu lakini hakuna matokeo!’ Ikiwa unahisi hivyo, jiulize, ‘Je, ninaweza kuboresha njia yangu ya kuwasiliana?’ Mawasiliano ni muhimu ili kukusaidia (1) upate unachotaka au (2) uelewe vizuri zaidi kwa nini hauruhusiwi kufanya unachotaka. Kwa kweli, ukitaka kuonwa kuwa mtu mzima, ni muhimu ujue kuwasiliana kwa njia nzuri.

▪ Jifunze kudhibiti hisia zako. Biblia inasema: “Mtu mjinga huiachilia roho yake yote, lakini mwenye hekima huituliza mpaka mwisho.” (Methali 29:11) Mawasiliano mazuri si kulalamika tu. Ukifanya hivyo wazazi wako watakutia nidhamu tena! Kwa hiyo epuka kulialia, kununa, na tabia za kitoto. Kwa hiyo, ukihisi kwamba unataka kuufunga mlango kwa nguvu au kutembea-tembea kwa kishindo ndani ya nyumba wazazi wanapokuzuia usitoke nje, kumbuka kwamba tabia kama hiyo itafanya tu waweke sheria nyingine, si kukupa uhuru zaidi.

▪ Jaribu kuelewa maoni ya wazazi wako. Tracy, kijana Mkristo ambaye amelelewa katika familia yenye mzazi mmoja, ameona hilo kuwa jambo lenye faida. Anasema: “Mimi hujiuliza, ‘Mama anajaribu kutimiza nini kwa kuweka sheria?’ Anajaribu kunisaidia kuwa mtu bora.” (Methali 3:1, 2) Kuelewa hisia zao kunaweza kukusaidia kuwaelewa wazazi wako. Kwa mfano, huenda wakawa hawataki kukuruhusu uhudhurie kikusanyiko fulani. Badala ya kubishana, unaweza kuuliza, “Vipi ikiwa nitaandamana na rafiki mkomavu na mwenye kutumainika?” Huenda wazazi wako wasikubali sikuzote kile unachotaka, lakini ikiwa unaelewa mambo yanayowahangaisha, unaweza kutoa mapendekezo mazuri ambayo watayakubali.

▪ Wafanye wazazi wako wakuamini zaidi. Kuaminiwa na wazazi wako ni kama kuweka pesa katika akaunti ya benki. Unaweza kutoa tu kile ambacho tayari umeweka. Ukitoa zaidi ya ulichoweka utatozwa faini, na ukifanya hivyo mara kadhaa akaunti yako inaweza kufungwa. Kupata uhuru zaidi ni kama kutoa pesa benki; utaupata ikiwa tu umeweka rekodi nzuri ya kuwa na tabia yenye kuheshimika.

▪ Usitazamie mengi kupita kiasi. Wazazi wako wana daraka la kudhibiti kwa kadiri fulani matendo yako. Hivyo, Biblia huzungumza kuhusu “amri ya baba yako” na “sheria ya mama yako.” (Methali 6:20) Isitoshe, hupaswi kuhisi kwamba sheria za nyumbani zitaharibu maisha yako. Ukijitiisha kwa mamlaka ya wazazi wako, Yehova anaahidi kwamba mwishowe, mambo ‘yatakuendea vema’!—Waefeso 6:1-3.

MAMBO YA KUFIKIRIA

▪ Ni sheria gani ambazo wewe huona ni vigumu kutii?

▪ Ni mambo gani katika makala hii ambayo yatakusaidia kukabiliana na sheria za wazazi?

▪ Unaweza kufanya nini ili wazazi wako wakuamini zaidi?

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 11]

Sheria Inapovunjwa

Huenda umejikuta katika hali kama hii: Umefika nyumbani baada ya wakati ambao wazazi wanataka, hujafanya kazi zako, au umetumia wakati mwingi kuliko inavyoruhusika kwenye simu. Sasa unakabiliana na wazazi wako! Unaweza kuzuiaje hali isiwe mbaya zaidi?

▪ Sema ukweli. Huo si wakati wa kujifanya mjanja; sema kweli na utoe habari hususa. (Methali 28:13) Kutunga hadithi kunaweza kuwafanya wazazi waache kukuamini kabisa. Epuka kujitetea au kupunguza uzito wa jambo lililotendeka. Sikuzote kumbuka kwamba “jibu, linapokuwa la upole, hugeuza ghadhabu.”—Methali 15:1.

▪ Omba msamaha. Inafaa kuomba msamaha kwa sababu ya kuwafanya wazazi wawe na wasiwasi, kuwakatisha tamaa, au kuwafanyisha kazi ya ziada. Huenda kufanya hivyo kukapunguza adhabu uliyopaswa kupewa. (1 Samweli 25:24) Hata hivyo, unapaswa kuwa mnyoofu.

▪ Kubali matokeo. Huenda ukaitikia kwanza kwa kupinga adhabu uliyopewa, hasa ikionekana kuwa si ya haki. (Methali 20:3) Hata hivyo, ni ishara ya ukomavu kukubali daraka kwa ajili ya mambo uliyofanya. (Wagalatia 6:7) Jambo bora zaidi unaloweza kufanya ni kujitahidi kuaminiwa tena na wazazi wako.

[Picha katika ukurasa wa 12]

Jaribu kuelewa mahangaiko ya wazazi wako