1. Tutazungumzia kusanyiko gani la watumishi wa Mungu, na ni maswali gani yanayozuka?

“SIMAMENI, mbarikini Yehova Mungu wenu milele na milele.” Watumishi wa kale wa Mungu waliposikia maneno hayo yenye kuchochea, walikusanyika na kutoa mojawapo ya sala ndefu zaidi zilizoandikwa katika Biblia. (Neh. 9:4, 5) Walikusanyika Yerusalemu mwaka wa 455 K.W.K., siku ya 24 ya mwezi wa Tishri, mwezi wa saba wa Kiyahudi. Tunapochunguza mambo yaliyotukia siku hiyo ya pekee, jiulize hivi: ‘Ni mazoea gani mazuri yaliyofanikisha pindi hiyo? Ni mambo gani mengine tunayojifunza kutokana na sala hiyo iliyotayarishwa vizuri?’—Zab. 141:2.

2. Waisraeli walituwekea mfano gani mzuri walipohudhuria kusanyiko baada ya kujenga upya kuta za Yerusalemu?

² Mwezi mmoja kabla ya kusanyiko hilo, Wayahudi walikuwa wamemaliza kujenga upya kuta za Yerusalemu. (Neh. 6:15) Watumishi hao wa Mungu walifanya kazi hiyo kwa siku 52 tu, kisha wakaanza kukazia fikira mahitaji yao ya kiroho. Basi siku ya kwanza ya mwezi wa Tishri, walikusanyika katika kiwanja cha watu wote ili kumsikiliza Ezra na Walawi wengine wakisoma Sheria ya Mungu kwa sauti na kuifafanua. Familia nzima-nzima, kutia ndani “wote wenye akili ya kutosha kuweza kusikiliza,” walisimama na kusikiliza “kuanzia mapambazuko mpaka katikati ya mchana.” Wanatuwekea mfano mzuri sisi tunaohudhuria mikutano katika Majumba ya Ufalme yenye starehe! Je, nyakati nyingine akili yako inatangatanga unapohudhuria mikutano? Kama ndivyo ilivyo, fikiria tena mfano wa Waisraeli hao wa kale waliosikiliza na kuguswa moyo na mambo  waliyosikia hivi kwamba wakalia kwa sababu ya kutotii Sheria ya Mungu.—Neh. 8:1-9.

3. Waisraeli walitii agizo gani?

³ Hata hivyo, haukuwa wakati wa kuungama dhambi hadharani. Ilikuwa siku ya sherehe na ya kumwabudu Yehova kwa furaha. (Hes. 29:1) Basi, Nehemia akawaambia watu hivi: “Nendeni, mle vitu vinono na kunywa vitu vitamu, nanyi mkampelekee mafungu ya vitu yule ambaye hakutayarishiwa kitu; kwa maana leo ni siku takatifu kwa Bwana wetu, wala msiwe na uchungu, kwa maana shangwe ya Yehova ndiyo ngome yenu.” Inafurahisha kwamba Waisraeli walitii na siku hiyo ikawa ya “kushangilia sana.”—Neh. 8:10-12.

4. Vichwa vya familia katika Israeli walifanya nini, nao waligundua jambo gani muhimu lililopaswa kufanywa kwenye Sherehe ya Vibanda?

⁴ Siku iliyofuata, vichwa vya familia walikusanyika pamoja ili kuzungumzia jinsi ambavyo taifa hilo lingefuata kwa ukamili zaidi Sheria ya Mungu. Walipochunguza Maandiko waligundua kwamba Sherehe ya Vibanda pamoja na kusanyiko kuu lilipaswa kufanywa katika mwezi wa saba wa Tishri, tarehe 15 hadi 22, hivyo wakaanza kufanya matayarisho. Ilikuwa Sherehe ya Vibanda yenye mafanikio zaidi baada ya ile iliyofanywa katika siku za Yoshua, nayo iliwaletea watu “shangwe kubwa sana.” Kulikuwa na jambo fulani muhimu kwenye sherehe hiyo. Sheria ya Mungu ilisomwa mbele ya watu wote, “siku baada ya siku, tangu siku ya kwanza mpaka siku ya mwisho.”—Neh. 8:13-18.

5. Watu wa Mungu walifanya nini kabla ya Walawi kusali kwa ajili yao mbele za Yehova?

⁵ Baada ya siku mbili, Waisraeli walihitaji kuungama hadharani kwa sababu ya kutotii Sheria ya Mungu. Haikuwa siku ya karamu. Badala yake, watu wa Mungu walifunga na kuomboleza kwa kuvaa nguo za magunia. Sheria ya Mungu ilisomwa tena asubuhi mbele ya watu kwa muda wa saa tatu hivi. Wakati wa alasiri, “walikuwa wakiungama na kumwinamia Yehova Mungu wao.” Kisha Walawi wakatoa sala yao iliyotayarishwa vizuri kwa niaba ya watu. —Neh. 9:1-4.

6. Ni nini kilichowasaidia Walawi kutoa sala yenye maana, na hilo linatufunza nini?

⁶ Bila shaka, kusoma kwa ukawaida Sheria ya Mungu kuliwasaidia Walawi kutayarisha sala hiyo yenye maana. Mistari kumi ya kwanza inakazia hasa kazi na sifa za Yehova. Sehemu ya mwisho ya sala hiyo inakazia tena na tena ‘rehema nyingi’ za Mungu. Inasema waziwazi kwamba Waisraeli hawakustahili kuonyeshwa rehema. (Neh. 9:19, 27, 28, 31) Kabla ya kutumia  muda mwingi kusali, tunapaswa kutafakari kuhusu Neno la Mungu kila siku na kumruhusu Yehova azungumze nasi kama Walawi. Tukifanya hivyo tutatoa sala nzuri na zenye maana.—Zab. 1:1, 2.

7. Walawi walimwomba Mungu nini, na tunajifunza nini?

⁷ Katika sala hiyo, wanaomba jambo moja tu kwa unyenyekevu. Ombi lao liko katika sehemu ya mwisho ya mstari wa 32 unaosema hivi: “Sasa, Ee Mungu wetu, Mungu mkuu, mwenye nguvu na mwenye kuogopesha, anayeshika agano na fadhili zenye upendo, usiache magumu yote ambayo yametupata sisi, wafalme wetu, wakuu wetu na makuhani wetu na manabii wetu na mababu zetu na watu wako wote tangu siku za wafalme wa Ashuru mpaka leo hii, yaonekane kuwa madogo mbele zako.” Hivyo, Walawi walituwekea mfano mzuri katika kumsifu na kumshukuru Yehova kabla ya kuomba mambo ya kibinafsi katika sala zetu.

8, 9. (a) Walawi walianzaje sala yao kwa unyenyekevu? (b) Walawi wanataja vikundi gani viwili vya mbinguni ambavyo ni kama jeshi?

⁸ Ingawa Walawi waliitayarisha sala yao vizuri, kwa unyenyekevu walihisi kwamba hawawezi kumsifu Yehova kikamili kama anavyostahili. Walianza sala yao kwa kusihi hivi kwa unyenyekevu kuhusu watu wa Mungu: “Na walibariki jina lako tukufu, ambalo limeinuliwa juu ya baraka na sifa zote.”—Neh. 9:5.

⁹ Waliendelea kusali hivi: “Wewe peke yako ndiye Yehova; wewe mwenyewe umezifanya mbingu, hata mbingu za mbingu, na jeshi lao lote, dunia na vyote vilivyo juu yake, bahari na vyote vilivyomo; nawe unavihifadhi vyote hai; na jeshi la mbinguni linakuinamia wewe.” (Neh. 9:6) Naam, Yehova Mungu aliumba ulimwengu mzima kutia ndani makundi mengi sana ya nyota. Aliumba pia kila kitu katika dunia yetu maridadi ili kuendeleza uhai wa viumbe mbalimbali kwa njia yenye kustaajabisha. Viumbe hao huzaana kulingana na aina zake. Malaika watakatifu wa Mungu, wanaoitwa pia ‘jeshi la mbinguni,’ walishuhudia kazi hiyo yote ya uumbaji. (1 Fal. 22:19; Ayu. 38:4, 7) Isitoshe, kwa unyenyekevu malaika hufanya mapenzi ya Mungu kwa kuhudumia wanadamu watenda-dhambi “watakaorithi wokovu.” (Ebr. 1:14) Kwa kweli, malaika wanatuwekea mfano mzuri tunapomtumikia Yehova kwa umoja kama jeshi lililozoezwa vizuri!—1 Kor. 14:33, 40.

10. Tunajifunza nini tunapochunguza jinsi Mungu alivyoshughulika na Abrahamu?

¹⁰ Kisha, Walawi wakaeleza jinsi Mungu alivyoshughulika na Abramu, aliyekuwa na umri wa miaka 99. Abramu hakuwa na mtoto kwa sababu Sarai,  mke wake alikuwa tasa. Wakati huo Yehova alibadili jina la Abramu kuwa Abrahamu, linalomaanisha “baba ya umati.” (Mwa. 17:1-6, 15, 16) Pia, Mungu alimwahidi Abrahamu kwamba uzao wake ungerithi nchi ya Kanaani. Mara nyingi wanadamu husahau ahadi zao; lakini Yehova hawezi kusahau. Walawi walisali hivi: “Wewe ndiye Yehova Mungu wa kweli, uliyemchagua Abramu na kumleta kutoka Uru la Wakaldayo na kulifanya jina lake kuwa Abrahamu. Nawe ukaona moyo wake kuwa ni mwaminifu mbele zako; basi ukafanya lile agano pamoja na yeye ili umpe nchi ya Wakanaani, . . . kuupa uzao wake; nawe ukatimiza maneno yako, kwa maana wewe ni mwadilifu.” (Neh. 9:7, 8) Na tumwige Mungu wetu mwadilifu kwa kujitahidi kabisa sikuzote kutimiza ahadi zetu.—Mt. 5:37.

11, 12. Jina Yehova linamaanisha nini? Alionyeshaje maana ya jina lake aliposhughulika na wazao wa Abrahamu?

¹¹ Jina Yehova linamaanisha “Yeye Husababisha Kuwa,” na linaonyesha kwamba Mungu hutimiza ahadi zake hatua kwa hatua. Mungu alionyesha hivyo waziwazi aliposhughulika na wazao wa Abrahamu walipokuwa watumwa nchini Misri. Wakati huo, ilionekana kwamba taifa hilo halingeweza kuwekwa huru kutoka utumwani na kuingia katika Nchi ya Ahadi. Hata hivyo, Mungu alitimiza ahadi yake hatua kwa hatua, na hivyo akathibitisha kwamba anastahili jina lake kuu na la pekee, Yehova.

¹² Sala hiyo iliyoandikwa na Nehemia inasema hivi kumhusu Yehova: “Ukaona mateso ya mababu zetu huko Misri, nawe ukasikia kilio chao kwenye Bahari Nyekundu. Ndipo ukatoa ishara na miujiza juu ya Farao na watumishi wake wote na watu wote wa nchi yake, kwa maana ulijua kwamba walitenda kwa kimbelembele juu yao; nawe ukajifanyia jina kama ilivyo leo hii. Nawe ukapasua bahari mbele yao, nao wakavuka katikati ya bahari juu ya nchi kavu; na wale waliokuwa wakiwafuatilia ukawatupa ndani ya vilindi vya bahari kama jiwe katika maji yenye nguvu.” Sala hiyo inaonyesha mambo mengine ambayo Yehova aliwafanyia watu wake: “Nawe ukatiisha mbele yao wakaaji wa nchi hiyo, Wakanaani . . . Nao wakaanza kuteka majiji yenye ngome na udongo mnono na kumiliki nyumba zilizojaa vitu vyote vyema, matangi yaliyochimbwa chini, mashamba ya mizabibu na ya mizeituni na miti ya vyakula kwa wingi, nao wakaanza kula na kushiba na kunenepa na kufanikiwa katika wema wako mkubwa.”—Neh. 9:9-11, 24, 25.

13. Yehova aliwaandaliaje Waisraeli mahitaji ya kiroho, lakini walitendaje?

¹³ Mungu alichukua hatua nyingine nyingi ili kutimiza kusudi lake. Kwa mfano, baada tu ya Waisraeli kutoka Misri, Yehova aliwaandalia mahitaji ya kiroho. Walawi walisali hivi: ‘Mungu alishuka chini kwenye Mlima Sinai na kusema nao kutoka mbinguni na kuwapa maamuzi ya hukumu yaliyo manyoofu na sheria za kweli, masharti na amri nzuri.’ (Neh. 9:13) Yehova alijaribu kuwafundisha watu wake ili wastahili kuitwa kwa jina lake takatifu wakiwa warithi wa Nchi ya Ahadi, lakini walipuuza mambo mazuri waliyojifunza.—Soma Nehemia 9:16-18.

14, 15. (a) Yehova aliwaonyeshaje rehema watu wake wenye dhambi? (b) Tunajifunza nini tunapofikiria jinsi Mungu alivyoshughulika na taifa lake la pekee?

¹⁴ Sala ya Walawi inataja dhambi mbili hususa walizotenda Waisraeli baada ya kuahidi kwenye Mlima Sinai kwamba wangetii Sheria ya Mungu. Hivyo, Mungu alikuwa  na sababu ya kuwaacha wafe. Lakini Walawi wanamsifu hivi Yehova katika sala yao: “Katika rehema zako nyingi hukuwaacha nyikani. . . . Kwa miaka 40 ukawapa chakula . . . Hawakukosa chochote. Mavazi yao hayakuchakaa, wala miguu yao haikuvimba.” (Neh. 9:19, 21) Leo, Yehova hutupatia kila kitu tunachohitaji ili tumtumikie kwa uaminifu. Tusiwe kamwe kama maelfu ya Waisraeli waliokufa nyikani kwa sababu ya kutotii na kukosa imani. Kwa kweli, mambo hayo “yaliandikwa ili kuwa onyo kwetu sisi ambao tumefikiwa na miisho ya mifumo ya mambo.”—1 Kor. 10:1-11.

¹⁵ Inahuzunisha kwamba baada ya kurithi Nchi ya Ahadi, Waisraeli walifuata ibada ya miungu ya Wakanaani iliyohusisha mauaji na anasa. Kwa hiyo, Yehova aliacha taifa lake la pekee likandamizwe na mataifa jirani. Walipotubu, Yehova aliwasamehe kwa rehema na kuwaokoa kutoka kwa adui zao. Alifanya hivyo “tena na tena.” (Soma Nehemia 9:26-28, 31.) Walawi waliungama hivi: “Uliwavumilia kwa miaka mingi nawe ukaendelea kutoa ushahidi juu yao kwa roho yako kupitia manabii wako, wala hawakutega sikio. Mwishowe ukawatia mikononi mwa watu wa nchi hizo.”—Neh. 9:30.

16, 17. (a) Waisraeli walipotoka uhamishoni walitendaje kwa njia tofauti na mababu zao waliorithi Nchi ya Ahadi? (b) Kwa nini Waisraeli waliungama, nao waliahidi kufanya nini?

¹⁶ Waisraeli walianza tena kuasi waliporudi kutoka uhamishoni. Ikawaje? Walawi waliendelea kusali hivi: “Tazama! Sisi leo ni watumwa; na tazama! sisi ni watumwa juu ya nchi ambayo uliwapa mababu zetu, ili wale matunda yake na vitu vyake vyema, na mazao yake yamejaa kwa ajili ya wafalme ambao umeweka juu yetu kwa sababu ya dhambi zetu, . . . nasi tumo katika taabu kubwa.”—Neh. 9:36, 37.

¹⁷ Je, Walawi walimaanisha kwamba Mungu aliwatendea isivyo haki kwa kuacha wateseke? Hapana! Waliungama hivi: ‘Wewe ni mwadilifu kuhusu mambo yote ambayo yametupata, kwa maana umetenda kwa uaminifu, lakini sisi ndio tumetenda kwa uovu.’ (Neh. 9:33) Kisha, wanamalizia sala yao isiyo ya kichoyo kwa kuahidi kwamba taifa la Israeli litaanza kutii Sheria ya Mungu. (Soma Nehemia 9:38; 10:29) Baadaye waliandika ahadi hiyo na kuitia mihuri 84 ya viongozi Wayahudi.—Neh. 10:1-27.

18, 19. (a) Tunahitaji nini ili tuokoke na kuingia katika ulimwengu mpya ulioahidiwa na Mungu? (b) Tunapaswa kuendelea kusali kuhusu nini, na kwa nini?

¹⁸ Tunahitaji kutiwa nidhamu na Yehova ili tustahili kuokoka na kuingia katika ulimwengu mpya wenye uadilifu. Mtume Paulo aliuliza hivi: “Ni mwana gani ambaye baba hamtii nidhamu?” (Ebr. 12:7) Tunaonyesha kwamba tunakubali kuongozwa na Mungu kwa kuvumilia kwa uaminifu tunapomtumikia na kukubali kurekebishwa na roho yake. Na tukitenda dhambi nzito, tunaweza kuwa na hakika kwamba Yehova atatusamehe tukitubu kikweli na kukubali nidhamu kwa unyenyekevu.

¹⁹ Hivi karibuni, Yehova atajifanyia jina kuu zaidi kuliko alilojifanyia alipowakomboa Waisraeli kutoka Misri. (Eze. 38:23) Wakristo wote wanaomwabudu Yehova kwa uaminifu na kuvumilia, watarithi ulimwengu mpya wenye uadilifu ulioahidiwa na Mungu kama watumishi wake wa kale walivyorithi Nchi ya Ahadi. (2 Pet. 3:13) Tuendelee kusali jina tukufu la Mungu litakaswe tunapongojea atimize ahadi hizo nzuri. Makala ifuatayo itazungumzia sala nyingine ambayo tunapaswa kutenda kupatana nayo ili Mungu atubariki sasa na milele.