MAMBO YENYE HISTORIA INATUFUNDISHA
Sheria Zenye Ziligawanya Makontinenti
WAKATI Christophe Colomb alirudia kisha safari yake ya kwanza ya Amerika katika mwaka wa 1493, mufalme wa Ureno (Portugal) na mufalme wa Hispania hawakuelewana juu ya nani alipaswa kusimamia biashara katika maeneo ya mupya yenye yalivumbuliwa, na nani alipaswa kutawala maeneo hayo. Inchi ya Hispania ilimuendea Papa Aleksanda wa Sita ili amalize ugomvi huo.
WAFALME NA MAPAPA WANAGAWANYA MAKONTINENTI
Inchi ya Hispania, Ureno, na mapapa walikuwa wamekwisha kuzungumuzia ni nani atatawala maeneo mapya yenye yalivumbuliwa. Katika mwaka wa 1455, Papa Nicholas wa Tano alipatia inchi ya Ureno haki pekee ya kuchunguza inchi na visiwa (îles) vyenye kuwa pembeni ya Bahari ya Atlantiki katika Afrika, na haki ya kuchukua kila kitu chenye walipata huko. Katika mwaka wa 1479, katika Mapatano ya Alcáçovas, Mufalme Afonso wa Tano wa Ureno na mutoto wake John walimuachia Mufalme Ferdinand wa Hispania na Isabella bibi yake mamlaka ya kutawala visiwa vya Canaries. Hispania nayo iliachia Ureno pekee haki ya kusimamia biashara katika Afrika na kutawala maeneo ya Açores, Cap Vert, na Madère. Kisha miaka mbili, Papa Sixte wa Ine alihakikisha tena mapatano hayo. Alionyesha kuwa inchi mupya yoyote yenye ingevumbuliwa upande wa kusini na wa mangaribi wa Visiwa vya Canaries ingekuwa ya Ureno.
Lakini John, mwenye aliitwa sasa John wa Pili, alisema kama inchi zote zenye Colomb alivumbua zilikuwa za Ureno. Watawala wa Hispania walikataa makubaliano hayo; kwa hiyo walimuomba papa mupya, Aleksanda wa Sita, awapatie haki ya kutawala maeneo yenye Colomb alivumbua na kuyafanya kuwa ya Kikristo.
Kupitia maandishi ya kalamu, papa Aleksanda wa Sita aligawanya makontinenti
Ili kujibu, Aleksanda alitunga sheria tatu. Sheria ya kwanza ilipatia Hispania pekee, “kwa mamlaka ya Mungu Mweza-yote,” haki ya kutawala sikuzote maeneo hayo mapya. Sheria ya pili iliweka mupaka kuanzia kaskazini kuenda kusini; mupaka huo ulikuwa kwenye umbali wa kilometre 560 mangaribi mwa Visiwa vya Cap Vert. Aleksanda alisema kuwa maeneo yote yaliyovumbuliwa, ao yenye yangevumbuliwa upande wa mangaribi wa mupaka huo, yalikuwa ya Hispania. Kupitia maandishi ya kalamu, papa aligawanya makontinenti! Sheria yake ya tatu ilionekana kuwa ilipanua utawala wa Hispania upande wa mashariki kufikia India. Bila shaka, jambo hilo lilimukasirisha sana Mufalme John wa Pili, kwa sababu raia fulani wa inchi yake walikuwa wametoka tu kuvumbua sehemu ya kusini ya Afrika, na hivyo kufanya utawala wa Ureno upanuke mupaka Bahari ya India.
MUPAKA MUPYA UNAWEKWA
John hakufurahia uamuzi wa Aleksanda, * kwa hiyo alizungumuza moja kwa moja na Ferdinand na Isabella. Muandikaji William Bernstein anasema hivi: “Watawala wa Hispania waliogopa sana Wareno wasio na huruma, na walikuwa na mambo mengi ya kufanya ili kutawala muzuri maeneo ya Amerika. Kwa hiyo, walifurahia sana kufanya nao makubaliano yenye kufaa.” Katika mwaka wa 1494, mapatano mengine yalifanywa katika muji wa Tordesillas, Hispania; yaliitwa kwa jina la muji huo.
Katika Mapatano ya Tordesillas, mupaka wa kutoka kaskazini kuenda kusini wenye Papa Aleksanda aliweka haukuondolewa lakini ulisogezwa kilometre 1 480 mbali zaidi upande wa mangaribi. Ilionekana kuwa Afrika na Asia yote sasa “vilikuwa vya” Ureno, na Amerika yote “ilikuwa ya” Hispania. Hata hivyo, wakati mupaka huo ulisogezwa upande wa mangaribi, inchi inayoitwa leo Brazili yenye ilikuwa haijavumbuliwa iliingia katika eneo la Ureno.
Sheria zenye ziliruhusu inchi ya Hispania na Ureno kutawala na kulinda inchi mupya zilizovumbuliwa zilitumiwa ili kumwanga damu nyingi. Sheria hizo hazikuheshimu haki za wakaaji wa maeneo hayo, zilifanya watawaliwe mubaya na hata kutumikishwa kwa faida ya watu wengine. Zilitokeza pia vita kwa miaka mingi kati ya mataifa yenye kupigania mamlaka na uhuru wa kusafiri juu ya bahari.
^ fu. 9 Ili kupata habari zingine juu ya papa huyo mubaya sana, soma habari “Aleksanda wa Sita Papa Asiyesahauliwa na Roma” katika Munara wa Mulinzi wa tarehe 15 Mwezi wa 6, 2003, ukurasa wa 26-29.