Skip to content

Skip to table of contents

‘Oku Ma‘u ‘e he ‘Otuá ha Kautaha?

‘Oku Ma‘u ‘e he ‘Otuá ha Kautaha?

‘Oku Ma‘u ‘e he ‘Otuá ha Kautaha?

KO E māú ‘oku hā mahino ia he feitu‘u kotoa pē ‘i he fakatupu ‘a e ‘Otuá. Ko e fakatātaá, ko ha ki‘i sela ‘īsite “fihi,” ko ha me‘a fakaofo ia ‘o e fokotu‘utu‘u maau. ‘I he fakafuofuá ‘okú ne ma‘u e kongokonga lahi tatau mo ia ‘i ha vakapuna seti Boeing 777. Neongo ia, ko e kongokongá kotoa ‘oku ‘i ai honau feitu‘u pau pea fe‘ungamālie ‘i ha tu‘u‘anga ‘oku maikoloni pē ‘e nima * hono fuatakaí. ‘I he ‘ikai hangē ko e ngaahi vakapuna setí, ko e fanga ki‘i sela ‘īsité ‘oku lava ke nau toe fakatupu pē kinautolu. Ko ha me‘a fakaofo mo‘oni ē ‘o e maau mo e fokotu‘utu‘u maau!—1 Kolinito 14:33.

Ko e fokotu‘utu‘u māú ‘oku hā ia ‘o ‘ikai ‘i he fakatupu fakamatelié pē. ‘Oku fakahaa‘i ‘e he Tohi Tapú ko e nofo‘anga laumālié foki ‘oku fokotu‘utu‘u maau ia he tu‘unga mā‘olunga, ‘o fakatatau ki he taumu‘a ‘a e Tokotaha-Fakatupú. ‘I ha vīsone, na‘e mamata ai ‘a e palōfita ko Tanielá ki ha fu‘u kautaha tokolahi fau ‘o e me‘amo‘ui fakae‘āngelo ‘i he loto‘ā fakahēvani ‘o e ‘Otuá: “Ko e toko‘i afe laui afe na‘e fakafe‘ao kiate ia, pea ko e toko‘i mano laui mano na‘e tu‘u ‘i hono ‘ao.” (Taniela 7:9, 10) Sioloto atu ki he fokotu‘utu‘u maau kuo pau ne hoko koe‘uhí ki he fu‘u tokolahi kāfakafa ko eni ‘o e kau ‘āngeló—ko e toko teau miliona tupu—ke nau tali pea fai ‘a e fekau ‘a e ‘Otuá ma‘a ‘ene kau sevāniti ‘i heni ‘i he māmaní!—Sāme 91:11.

Neongo ko e Tokotaha-Fakatupú, ‘a Sihova ko e ‘Otuá, ‘a e Tokotaha Faifokotu‘utu‘u Aoniú, ‘oku ‘ikai te ne anga-momoko pe hehema ke fiepule. ‘I hono kehé, ko ha ‘Otua loto-māfana ia mo fiefia ‘a ia ‘oku tokanga ki he lelei ‘a e kotoa ‘o ‘ene fakatupú. (1 Timote 1:11; 1 Pita 5:7) ‘Oku hā mahino eni mei he anga ‘ene fakafeangai ki he pule‘anga ‘o ‘Isileli he kuonga mu‘á pea ki he kau Kalisitiane he ‘uluaki senitulí.

‘Isileli he Kuonga Mu‘á —Ko ha Pule‘anga Fokotu‘utu‘u Maau

Ne ngāue‘aki ‘e Sihova ko e ‘Otuá ‘a Mōsese ke ne fokotu‘utu‘u maau ‘a e kau ‘Isilelí ki he lotu mo‘oní. Fakakaukau angé ki ha fokotu‘utu‘u pē ki he ‘apitangá lolotonga ‘enau ‘āunofo ‘i he toafa ‘o Sainaí. Ko e ngaahi me‘á ‘oku pau ne mei ta‘emaau kapau na‘e faka‘atā ‘a e fāmili kotoa pē ke nau fokotu‘u honau tēnití ‘i ha feitu‘u pē ne nau loto ki ai. Na‘e ‘oange ‘e Sihova ki he pule‘angá ‘a e fakahinohino pau ki he feitu‘u na‘e fiema‘u ke fokotu‘u ai e ‘apitanga ‘o e matakali taki taha. (Nomipa 2:1-34) Ne toe ‘i he Lao ‘a Mōsesé ‘a e tu‘utu‘uni pau ki he mo‘ui leleí mo e haisiní—ko e fakatātaá, ‘i he me‘a fekau‘aki mo e ‘alu ki tua‘aá.—Teutalonome 23:12, 13.

‘I he taimi ne hū ai ‘a e kau ‘Isilelí ki he Fonua ‘o e Tala‘ofá, ko ha pule‘anga ia ne fokotu‘utu‘u maau ‘i ha tu‘unga mā‘olunga he founga lahi. Na‘e vahevahe ‘a e pule‘angá ki he matakali ‘e 12, ‘o vahe‘i ki he matakali taki taha honau konga kelekele. Ko e Lao ne ‘oange ‘e Sihova ki he pule‘angá fakafou ‘ia Mōsesé na‘e kāpui ai e tafa‘aki kotoa pē ‘o e mo‘ui ‘a e kakaí—‘a e lotú, malí, fāmilí, akó, pisinisi, me‘akai, ngoué, tokanga‘i ‘o e fanga monumanú, mo e hā fua. * Neongo ko e lao ‘e ni‘ihi na‘e papau mo fakaikiiki, ko e laó kotoa ko ha fakahāhā ia ‘o e tokanga ‘a Sihova ki hono kakaí pea na‘e tokoni ia ke nau ma‘u ai ‘a e fiefia. ‘I he fai ki he fokotu‘utu‘u anga-‘ofa ko ení, na‘e ma‘u ai ‘e he kau ‘Isilelí ‘a e hōifua makehe ‘a Sihová.—Sāme 147:19, 20.

Lolotonga ‘oku mo‘oni ko Mōsesé na‘e hoko ko ha taki talēniti‘ia, ko e lavame‘á pe ta‘elavame‘á ne fakatu‘unga ia, ‘o ‘ikai ‘i he‘ene pōto‘i fakaetakí, ka ‘i he‘ene mateaki ki he fokotu‘utu‘u ‘a e ‘Otuá. Ko e fakatātaá, na‘e anga-fēfē hono fili ‘e Mōsese ‘a e hala ke fou ai he toafá? Na‘e ‘omai ‘e Sihova ‘a e tatakí fakafou ‘i ha pou ‘ao lolotonga ‘a e ‘ahó pea ‘i ha pou afi ‘i he po‘ulí. (Ekisoto 13:21, 22) Neongo ne ngāue‘aki ‘e he ‘Otuá ‘a e tangatá, ko Sihova tonu ia na‘á ne fokotu‘utu‘u maau mo tataki hono kakaí. Na‘e hoko e me‘a tatau ‘i he ‘uluaki senitulí.

Na‘e Fokotu‘utu‘u Maau ‘a e Mu‘aki Kau Kalisitiané

Ko ha ola ‘o e malanga faivelenga na‘e fai ‘e he kau ‘apositoló mo e kau ākongá, na‘e fokotu‘u ai e ngaahi fakataha‘anga Kalisitiane ‘i he konga lahi ‘o ‘Ēsia mo ‘Iulope ‘i he ‘uluaki senitulí. Neongo ko e ngaahi fakataha‘anga ko ení na‘e tu‘u movetevete takai, na‘e ‘ikai ko ha ngaahi kulupu mavahe mo fa‘ifa‘iteliha ia. ‘I hono kehé, na‘e fokotu‘utu‘u maau kinautolu, pea na‘a nau ma‘u ‘aonga mei he tataki anga-‘ofa ‘a e kau ‘apositoló. Ko e fakatātaá, na‘e vahe‘i ‘a Taitusi ‘e he ‘apositolo ko Paulá ki Kēliti ke ne “fokotu‘utu‘u ‘a e me‘a kotoa pē ‘i aí.” (Taitusi 1:5, The Jerusalem Bible) Pea na‘e tohi ‘a Paula ki he fakataha‘anga Kolinitoó ‘o pehē na‘e ma‘u ‘e he fanga tokoua ‘e ni‘ihi ‘a e “mafai ‘o e fokotu‘utu‘u maau,” pe ko e “kau faifokotu‘utu‘u.” (1 Kolinito 12:28, The New Testament in Modern Speech; The Bible in Contemporary Language) Ka ko hai na‘e tupu mei ai ‘a e maau peheé? Na‘e pehē ‘e Paula ko e “‘Otuá na‘á ne fakataha‘i,” pe “fokotu‘utu‘u maau,” ‘a e fakataha‘angá.—1 Kolinito 12:24; The Riverside New Testament.

Ko e kau ‘ovasia ne fakanofo ‘i he fakataha‘anga Kalisitiané na‘e ‘ikai ko e kau pule kinautolu ki he kaungātuí. ‘I hono kehé, ko e “kau tokoni” kinautolu ‘a ia na‘a nau muimui ‘i he tataki ‘a e laumālie ‘o e ‘Otuá, pea na‘e ‘amanekina ke nau hoko ko e “fa‘ifa‘itaki‘anga ki he fanga sipi.” (2 Kolinito 2:2 [1:24, PM] 1 Pita 5:2, 3) Ko Sīsū Kalaisi ne toetu‘ú, ‘o ‘ikai ko ha tangata pē pe ko ha kulupu ‘o ha kau tangata ta‘ehaohaoa, ‘oku ngāue ko e “‘ulu ‘o e Siasi.”—Efeso 5:23.

‘I he taimi na‘e kamata ai e fakataha‘anga ‘i Kolinitoó ke fai ‘a e ngaahi me‘á ‘i ha founga ‘a ia na‘e kehe lahi mei he founga ‘o hono fai ‘a e ngaahi me‘á ‘e he ngaahi fakataha‘anga kehé, na‘e tohi ‘e Paula: “‘Io, ko kimoutolu koā na‘e fou mei ai ‘a e folofola ‘a e ‘Otua, pe ko kimoutolu pe kuo ne a‘u ki ai, ‘o?” (1 Kolinito 14:36) Na‘e ngāue‘aki ‘e Paula ‘a e fehu‘i tali loto ko ení ke fakatonutonu‘aki ‘enau fakakaukaú pea ke tokoni‘i kinautolu ke nau mahino‘i na‘e ‘ikai fiema‘u ke nau ngāue fa‘ifa‘iteliha. Na‘e tupulaki mo lakalakaimonū e ngaahi fakataha‘angá ‘i he taimi ne nau muimui ai ki he tataki ‘a e kau ‘apositoló.—Ngāue 16:4, 5.

Ko ha Fakahāhā ‘o e ‘Ofa ‘a e ‘Otuá

Fēfē ‘a e ‘ahó ni? ‘Oku toumoua nai e ni‘ihi ke kau ki ha kautaha fakalotu. Kae kehe, ‘oku fakahaa‘i ‘i he fakamo‘oni Fakatohitapú kuo ngāue‘aki ma‘u pē ‘e he ‘Otuá ‘ene kautahá ‘i he‘ene fakahoko ‘ene taumu‘á. Na‘á ne fokotu‘utu‘u maau ‘ene kau lotú ‘i ‘Isileli ‘o e kuonga mu‘á, pea na‘á ne fokotu‘utu‘u maau ‘a e mu‘aki kau Kalisitiané he‘enau lotú.

Ko ia ai, ‘ikai ‘oku ‘uhinga lelei ke faka‘osi‘aki ‘oku kei tataki pē ‘e Sihova ko e ‘Otuá hono kakaí, hangē ko ia na‘á ne fai he kuohilí? ‘Io, ko hono ‘ai ke fokotu‘utu‘u maau ‘ene kau lotú mo fā‘ūtahá ko ha fakahāhā ia ‘ene tokanga ‘ofa kia kinautolu. ‘I he ‘ahó ni, ‘oku ngāue‘aki ai ‘e Sihova ‘a ‘ene kautahá ‘i hono fakahoko ‘a ‘ene taumu‘a ki he fa‘ahinga ‘o e tangatá. ‘Oku lava fēfē ke ‘ilo‘i ‘a ‘ene kautahá? Vakai angé ki he tefito‘i mo‘oni hono hokó.

‘Oku fokotu‘utu‘u maau ‘a e kau Kalisitiane mo‘oní ke nau fakahoko ha ngāue. (Mātiu 24:14; 1 Timote 2:3, 4) Na‘e fekau‘i ‘e Sīsū hono kau muimuí ke nau malanga‘i e ongoongo lelei ‘o e Pule‘angá ki he fonua kotoa pē, ko ha ngāue ‘a ia na‘e mei ta‘emalava kapau ne ‘ikai ha kautaha fakavaha‘apule‘anga. Ke fakatātaa‘i, te ke lavangofua ke fafanga ha toko taha ‘iate koe pē, ka ‘o kapau ‘e fiema‘u ke ke fafanga ha fu‘u laui afe, na‘a mo ha laui miliona, te ke fiema‘u ha kulupu ‘o e kakai kuo fokotu‘utu‘u maau ‘a ia ko ‘enau ngāué ‘oku fāitaha. ‘I hono fakahoko ‘a e fekau kuo tuku kia kinautolú, ko e kau Kalisitiane mo‘oní ‘oku nau ngāue “uouangataha,” pe “fāitaha ‘i he ngāue ‘a e [‘Otuá].” (Sefanaia 3:9; Byington) ‘E malava ha ngāue ‘i ha pule‘anga kehekehe, lea kehekehe, matakali kehekehe ‘o ta‘ekau ai ha kautaha fā‘ūtaha, mo feongoongoi? ‘Oku hā mahino ‘a e talí.

Ko e kau Kalisitiane mo‘oní ‘oku fokotu‘utu‘u maau ke nau fepoupouaki mo fefakalototo‘a‘aki. Ko ha tokotaha kaka mo‘unga ‘oku lava ke ne fili ‘a e feitu‘u ‘okú ne loto ke kaka aí, pea ‘oku ‘ikai fiema‘u ke ne tokanga‘i ha kau kaka ‘oku si‘i ange ‘enau taukeí. Kae kehe, kapau ‘e hoko kiate ia ha fakatu‘utāmaki pe faingata‘a, te ne ‘i ha tu‘unga faingatāmaki mafatukituki, koe‘uhí he‘ikai ha taha ke ne tokoni‘i ia. Ko hono fakamavahe‘i kitá tonu ‘oku ta‘efakapotopoto mo‘oni. (Palovepi 18:1) Ke fakahoko ‘e he kau Kalisitiané ‘a e fekau ‘a Sīsuú, kuo pau ke nau fetokoni‘aki mo fepoupouaki. (Mātiu 28:19, 20) Ko e fakataha‘anga Kalisitiané ‘oku tokonaki mai ai ‘a e fakahinohino Fakatohitapu, ako, mo e fakalototo‘a ‘a ia ‘oku fiema‘u lahi ki he tokotaha kotoa ke hokohoko atu ai ‘o ‘ikai fo‘i. Ko fē ‘e ‘alu ki ai ha taha ke fakahinohino‘i ki he founga ‘a Sihová kapau na‘e ‘ikai ha ngaahi fakataha faka-Kalisitiane kuo fokotu‘utu‘u maau ki he fakahinohinó mo e lotú?—Hepelu 10:24, 25.

Ko e kau Kalisitiane mo‘oní ‘oku fokotu‘utu‘u maau ke nau ngāue ki he ‘Otuá ‘i he fā‘ūtaha. ‘I he fanongo ‘a e fanga sipi ‘a Sīsuú ki hono le‘ó, ‘oku nau hoko ai ko e “takanga pe taha” ‘i he malumalu ‘o ‘ene takí. (Sione 10:16) ‘Oku ‘ikai te nau movete holo he ha‘oha‘onga ‘o e ngaahi siasi mo e ngaahi kulupu fa‘ifa‘itelihá; pea ‘oku ‘ikai te nau māvahevahe ‘i he me‘a fakatokāteliné. ‘I hono kehé, ‘oku nau “lea taha.” (1 Kolinito 1:10) Ke nofo fā‘ūtaha, ‘oku fiema‘u kia kitautolu e maau, pea ko e māú ‘oku fiema‘u ki ai e fokotu‘utu‘u maau. Ko ha fetokoua‘aki fā‘ūtaha pē ‘e lava ke ma‘u ai e tāpuaki ‘a e ‘Otuá.—Sāme 133:1, 3.

Ko e ‘ofa mo‘oni ki he ‘Otuá mo e ‘ofa ki he mo‘oni Fakatohitapú kuo tohoaki‘i mai ai e laui miliona ki ha kautaha ‘oku nau a‘usia eni mo e tefito‘i mo‘oni Fakatohitapu kehe. ‘I he tu‘unga ko ha kulupu ‘o e kakai fokotu‘utu‘u maau mo fā‘ūtahá, ko e Kau Fakamo‘oni ‘a Sihova ‘i māmani lahí ‘oku nau feinga mālohi ke fai ‘a e finangalo ‘o e ‘Otuá. ‘Oku nau fakapapau‘i ‘a ‘ene palōmesi: “Te u fale‘aki kinautolu, te u ‘eve‘eva ‘iate kinautolu, pea te u nofo ko honau ‘Otua, pea te nau nofo ko hoku kakai.” (2 Kolinito 6:16) Ko e tāpuaki fakaofo ko ení ‘e lava ke ‘a‘au foki kapau ‘okú ke lotu ki he ‘Otua ko Sihová fakataha mo ‘ene kautahá.

[Fakamatala ‘i lalo]

^ pal. 2 Ko ha maikoloni, pe maikolomita, ko e vahe miliona ia ‘e taha ‘o ha mita.

^ pal. 7 Sio ki he Insight on the Scriptures, Voliume 2, peesi 214-220, ko e pulusi ‘e he Kau Fakamo‘oni ‘a Sihová.

[Fakatātā ‘i he peesi 23]

Ko e ‘apitanga ‘o e kau ‘Isilelí na‘e fokotu‘utu‘u maau

[Fakatātā ‘i he peesi 25]

Ke fakahoko ‘a e ngāue fakamalanga fakavaha‘apule‘angá ‘oku fiema‘u ki ai e fokotu‘utu‘u maau

Ngāue fakafaifekau fale-ki-he-fale

Tokoni ki he fakatamakí

Ngaahi ‘asemipilī

Langa ‘o e ngaahi feitu‘u fai‘anga lotu