1, 2. Kumbi ndiyani yo wakutipaska njuŵi, ndipu nchifukwa wuli tikhumbika kuwonga kuti wakutipasa njuŵi?

 YEHOVA CHIUTA wakulenga ŵanthu ndi wanangwa wakusankha vakuchita. Chiuta wakutipasa njuŵi kuti yitiwovyengi kusankha pakati pa chamampha ndi chiheni. Asani tingayigwiriskiya ntchitu umampha yingatiwovya kuti tileki kuchita vinthu viheni. Mwaviyo, njuŵi yo Chiuta wakutipasa yilongo kuti watitiyanja. Kweniso yilongo kuti iyu wakhumba kuti ŵanthu wosi achitengi vinthu vamampha.

² Tosi te ndi njuŵi. (Ŵerengani Ŵaroma 2:14, 15.) Chinanga kuti ŵanthu anandi achita vinthu viheni vo Bayibolu likana, kweni anyaki achita vinthu vamampha ndipu atinkha vinthu viheni. Njuŵi yitovya so ŵanthu anandi kuti aleki kutaluliya kuchita vinthu viheni. Asani ŵanthu ŵengavi njuŵi, kumbi muwona kuti vinthu viheni vatingi vifikengi pani? Vinthu vatingi viŵengi viheni ukongwa kuluska mo viliri sonu. Mwaviyo, tiwonga ukongwa kuti Chiuta wakutipaska njuŵi!

3. Nchifukwa wuli njuŵi njakovya ukongwa?

 ³ Mwakupambana ndi ŵanthu anandi, ateŵeti aku Yehova akhumba kusambiza njuŵi yawu. Akhumba kuti vo njuŵi yawu yitiŵazomerezga kuchita vikoliyanengi ndi fundu za m’Bayibolu. Munthu yo we ndi njuŵi yo yasambizika umampha watovya ukongwa mumpingu. Titenere so kuja ndi chivwanu ndi chanju. Bayibolu lilongo kuti pe kukoliyana pakati pa njuŵi yamampha, chivwanu ndi chanju. Paulo wangulemba kuti: “Chilatu cho ndakupaskiya ulongozgi uwu nchakuti tije ndi chanju chakutuwa mu mtima utuŵa ndi mu njuŵi yamampha ndi mu chivwanu chambula chinyengu.” (1 Tim. 1:5) Asani tisambiza njuŵi yidu ndi kuchita vo yititikambiya, timuyanjengi ukongwa Yehova kweniso tijengi ndi chivwanu chakukho. Mo tigwiriskiya ntchitu njuŵi yidu vingalongo kuti te akukhwima mwauzimu pamwenga cha. Vingalongo so mo mtima widu uliri ndipuso asani tikhumbisiska kukondwesa Yehova pamwenga cha. Kukamba uneneska, njuŵi yidu yilongo mo tiliri.

4. Kumbi tingayisambiza wuli njuŵi yidu?

⁴ Kumbi tingayisambiza wuli njuŵi yidu? Tingayisambiza asani tiŵerenga Bayibolu kaŵikaŵi, tiŵanaŵaniyapu vo taŵerenga kweniso tichita vo tasambira. Ndipu techendayambi kuŵerenga Bayibolu tikhumbika dankha kuromba. Ivi vilongo kuti pe vinandi vo tikhumbika kuchita kuluska kusambira waka fundu ndi marangu. Kusambira Bayibolu kutenere kutiwovya kuti timuziŵi umampha Yehova, mijalidu yaki, vo watanja ndi vo watinkha. Asani tichita ivi, njuŵi yidu yitiwovyengi kusankha vinthu mwakukoliyana ndi fundu zaku Yehova.

5. Kumbi tikambiskanengenji m’nkhani iyi?

⁵ Kweni tingajifumba kuti: Kumbi njuŵi yo yasambizika umampha yingatiwovya wuli asani tikhumba kusankha vakuchita? Kumbi tingalongo wuli kuti tisuska cha vo Akhristu anyidu asankha mwakukoliyana ndi njuŵi yawu? Kumbi njuŵi yidu yingatiwovya wuli kuti tichitengi ntchitu zamampha? Sonu tiyeni tikambiskani vigaŵa vitatu vo njuŵi yidu yingatiwovya. Vigaŵa vaki ndi ivi: (1) chovyu cho tingalonde asani tatama, (2) vakusangaluska, ndi (3) uteŵeti.

6. Kumbi abali ndi azichi afumba mafumbu pa nkhani wuli?

⁶ Bayibolu lititikanizga vinthu viheni ndipuso likamba kuti titenere cha kuchita vinthu mwakujumphisa mwesu nge kurya ndi kumwa ukongwa. (Nthanthi 23:20; 2 Ŵakor. 7:1) Asani tigwiriskiya ntchitu fundu za m’Bayibolu, tivikiliyengi umoyu widu ku matenda. Mu vyaru vinandi mwe nthowa zinandi zakuchizgiya matenda, zinyaki zakuchipatala zinyaki zachiboyi. Maofesi nga nthambi ngalonde makalata kaŵikaŵi kutuwa kwa abali ndi azichi wo akhumba kuziŵa nthowa zakwenere. Anandi afumba kuti, “Kumbi mteŵeti waku Yehova wangasankha nthowa nizi?”

7. Kumbi tingasankha wuli vakuchita pa nkhani ya mukhwala?

⁷ Ofesi ya nthambi pamwenga ŵara mumpingu alivi mazaza ngakusankhiya m’bali pamwenga mzichi chovyu cho wangalonde asani watama, chinanga wangafumba. (Ŵag. 6:5) Kweni angamukambiya waka vo Yehova wakamba pa nkhani yo. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu angamukumbuska dangu la m’Bayibolu lakuti “mukanengi . . . ndopa.” (Mac. 15:29) Dangu ili likanizga Mkhristu kulonde ndopa pamwenga vigaŵa vikuluvikulu va ndopa. Asani Mkhristu waziŵa fundu iyi, yingamuwovya kusankha vakuchita pa tivigaŵa  timanatimana ta ndopa. a Kumbi pe so ulongozgi unyaki wa m’Bayibolu wo ungatiwovya pa nkhani iyi?

8. Kumbi lemba la Ŵafilipi 4:5 lingatiwovya wuli asani tisankha chovyu cha munkhwala?

⁸ Lemba la Nthanthi 14:15 likamba kuti: “Munthu yo waleka kuziŵa vinthu wagomezga chechosi, kweni wakuchenje waŵanaŵaniya mo watende.” Matenda nganyaki ngalivi munkhwala. Mwaviyo, titenere kutcheŵa ndi munkhwala wo ŵanthu atiwuwandisa waka kweni palivi ukaboni wakuti ungachiza nthenda yo titama. Paulo wangulemba kuti: “Ŵanthu wosi aziŵi kuti muŵanaŵana umampha.” (Ŵaf. 4:5) Kuŵanaŵana umampha kungatovya kuti tileki kumaliya nyengu yitali pa nkhani ya munkhwala m’malu mwakuchita vinthu vauzimu. Asani tiŵika ukongwa maŵanaŵanu pa nkhani ya munkhwala, tingayamba kuŵanaŵaniya vidu pe. (Ŵaf. 2:4) Vinthu vauzimu ndivu vakukhumbika ukongwa. Mwaviyo, tikhumbika kuŵanaŵana umampha pa nkhani ya munkhwala.​—Ŵerengani Ŵafilipi 1:10.

9. Kumbi lemba la Ŵaroma 14:13, 19 lingatiwovya wuli pa nkhani yakusankha munkhwala, nanga chimangu chidu chingakwaskika wuli?

⁹ Mkhristu yo waŵanaŵana umampha wachichizga anyaki cha kuti ayendiyengi maŵanaŵanu ngaki. M’charu chinyaki cha ku Europe, banja linyaki layesesanga kukambiya anyawu umampha wa munkhwala unyaki. Yiwu angunyengele abali anyaki kuti agwiriskiyengi ntchitu munkhwala uwu, kweni anyaki angukana. Pati pajumpha nyengu, vo banja ili lakambanga vinguchitika cha. Ivi vinguchitiska abali ndi azichi anandi akwiyi. Banja ili lenga ndi wanangwa wakusankha munkhwala wo akhumba, kweni kumbi chenga chazeru kutimbanyizga chimangu cha mpingu chifukwa cha munkhwala? Kwa nyengu yitali, Akhristu a ku Roma ŵenga ndi maŵanaŵanu ngakupambana pa nkhani ya vakurya vinyaki ndipuso kusunga mazuŵa. Kumbi Paulo wanguŵakambiyanji? Pa nkhani ya kusunga mazuŵa, wanguŵakambiya kuti: “Munyaki wawona kuti zuŵa linyaki liphara linyaki; munyaki wawona kuti mazuŵa ngosi ngayanana. Mwaviyo, munthu weyosi wasimikizgi mu mtima waki.” Munthu weyosi wakhumbikanga cha kuguŵisa munyaki.​—Ŵerengani Ŵaroma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Nchifukwa wuli tikhumbika cha kususka vo Akhristu anyidu asankha? (Wonani chithuzi cho che papeji 8.)

¹⁰ Asani tivwisa cha vo m’bali pamwenga mzichi wasankha pa nkhani yinyaki yo munthu wakhumbika kusankha yija, titenere cha kumuyeruzga pamwenga kumuchichizga kuti wasinthi. Panyaki wachita viyo chifukwa njuŵi yaki njakutomboloka ndipu yikhumbika kusambizika pamwenga waguŵa liŵi. (1 Ŵakor. 8:11, 12) Nyengu zinyaki isi  ndisi njuŵi yidu yikhumbika kusambizika kuti vo tiŵanaŵana viyananengi ndi fundu zaku Chiuta. Pa nkhani ya munkhwala, weyosi watenere kusankha yija.

11, 12. Asani tisankha vakusangaluska, kumbi ndi ulongozgi nuwu wa m’Bayibolu wo tikhumbika kuŵanaŵaniya?

¹¹ Yehova wakupanga ŵanthu ndi mtima wakwanja vakusangaluska. Solomoni wangulemba kuti “pe nyengu yakuseka” ndi “nyengu yakuvina.” (Wak. 3:4) Kweni ndi vakusangaluska vosi cha vo vingatovya. Ndipu tikhumbika so cha kuvichita nyengu yitali ndipuso kaŵikaŵi. Kumbi njuŵi yidu yingatiwovya wuli kuti tichitengi vakusangaluska vamampha vo vingatiwovya?

¹² Malemba ngakanizga “ntchitu za liŵavu.” Ntchitu izi zisazgapu “ureŵi, wuyu, chimasumasu, kusopa angoza, vamizimu, kutinkhana, ndewu, sanji, kukwiya, mphindanu, kugaŵikana, mpatuku, bina, kuloŵe, maphwandu nga viwawa, ndi vinyaki va viyo.” Paulo wangukamba kuti ŵanthu “wo achita ivi azamusere cha mu Ufumu waku Chiuta.” (Ŵag. 5:19-21) Mwaviyo, tingajifumba kuti: ‘Kumbi njuŵi yangu yitindiwovya kuti ndileki kuchita masaza ngaheni, ngakuphalizana, nga kwanja ukongwa charu changu pamwenga nga ndewu? Kumbi njuŵi yangu yitinditcheŵeska asani ndikhumba kuwonere filimu yo yilongo vithuzi vakuyuska chiryokuryoku chakugonana, kuloŵe pamwenga vamizimu?’

13. Kumbi fundu yo yisanirika pa 1 Timote 4:8 ndi yo ye pa Nthanthi 13:20 yingatiwovya wuli asani tisankha vakusangaluska?

¹³ Bayibolu le ndi fundu zo zingawovya njuŵi yidu pa nkhani ya vakusangaluska. Fundu yimoza njakuti, “kulimbisa liŵavu nkhwakovya kamanavi.” (1 Tim. 4:8) Anandi awona kuti kuchita masaza kutovya kuti munthu waje ndi liŵavu lanthazi kweniso kuti waleki kusuzgika maŵanaŵanu. Asani tikhumba kuchita masaza pa gulu, kumbi titenere kuchita ndi weyosi? Lemba la Nthanthi 13:20 lititikambiya kuti: “Mweniyo watenda ndi ŵanthu azeru wajengi wazeru, kweni yo wachita vinthu ndi ŵanthu akupusa wakumanengi ndi masuzgu.” Fundu iyi yilongo kuti titenere kusankha ŵanthu wo tingachita nawu masaza mwakukoliyana ndi njuŵi yidu yakusambizika Bayibolu.

14. Kumbi mwana munyaki wanguchita wuli mwakukoliyana ndi lemba la Ŵaroma 14:2-4?

¹⁴ Christian ndi muwolu waki Daniela ŵe ndi ŵana ŵaŵi. Christian wangukamba kuti: “Zuŵa linyaki Pakusopa kwa Pabanja, tingukambiskana nkhani ya vakusangaluska. Ndipu tinguwona kuti vakusangaluska vinyaki vamampha penipo vinyaki viheni. Kumbi mbayani wo tingachita nawu vakusangaluska? Mwana widu munyaki munthukazi wangudandawula kuti pa buleki ku sukulu, ŵana anyaki wo mbakaboni achita vinthu vo iyu wawona kuti viheni. Ndipu nayu wakhumbiranga kuti wachitengeku. Tingukambiskana nayu kuti weyosi we ndi njuŵi ndipu ndiyu yitenere kumulongozga pakusankha vakuchita ndi wo wangachita nawu.”​—Ŵerengani Ŵaroma 14:2-4.

15. Kumbi ulongozgi wo we pa Mateyu 6:33 ungatiwovya wuli pakusankha nyengu yakuchitiya vakusangaluska?

¹⁵ Fundu yinyaki njakukwaskana ndi nyengu yo titenere kuchitiya vakusangaluska. Kumbi muchita vakusangaluska panyengu yakuchitiya vinthu vauzimu nge maunganu, uteŵeti wakumunda pamwenga kusambira Bayibolu pakutija? Pamwenga muchita vinthu vauzimu kuti mupumuweku waka vakusangaluska vo mwachitanga? Kumbi ndi vinthu wuli vo  muŵika pakwamba? Yesu wangukamba kuti: “Penjani dankha Ufumu ndi urunji waki ndipu vosi vikasazgikiyangaku kwaku imwi.” (Mat. 6:33) Kumbi njuŵi yinu yitikuwovyani kulondo ulongozgi waku Yesu?

16. Kumbi njuŵi yidu yingatiwovya wuli kuti tipharazgengi?

¹⁶ Njuŵi yamampha yichita vinandi kuruska waka kutitcheŵeska vinthu viheni. Yingatiwovya kuti tichitengi ntchitu zamampha. Yimoza mwa ntchitu izi nkhupharazga kunyumba ndi nyumba kweniso mwamwaŵi. Njuŵi yaku Paulo yingumuwovya kuchita viyo. Iyu wangulemba kuti: “Ndikulamulika kuchita viyo. Soka ini, asani ndileka kupharazga uthenga wamampha!” (1 Ŵakor. 9:16) Pa tichita vo iyu wachitanga, njuŵi yidu yitisimikizgiyengi kuti vo tichita vakwenere. Asani tipharazga uthenga wamampha, titovya so njuŵi za ŵanthu wo titiŵapharazgiya. Paulo wangukamba kuti: “Asani tipharazga uneneska, tija chakuwoniyapu chamampha ku njuŵi ya munthu weyosi pa masu paku Chiuta.”​—2 Ŵakor. 4:2.

17. Kumbi Jacqueline wanguchita wuli mwakukoliyana ndi njuŵi yaki?

¹⁷ Jacqueline wenga ndi vyaka 16. Zuŵa linyaki mukilasi asambiranga nkhani yakuti vamoyu vikuchita kusambuka. Iyu wangukamba kuti: “ Njuŵi yangu yingundizomerezga cha kumukapu vinandi pa nkhani iyi nge mo ndichitiya pa nkhani zinyaki. Ndinguluta kwa asambizi kuti nkhaŵakambiyi vo ndigomezga pa nkhani iyi. Ndinguzizwa ukongwa kuti angundizomerezga kuti ndikonkhoske kilasi losi ko vinthu vamoyu vikutuwa.” Jacqueline wangukondwa ukongwa chifukwa wanguvwiya njuŵi yaki yakusambizika Bayibolu. Kumbi namwi njuŵi yinu yitikuwovyani kuchita vinthu vamampha?

18. Nchifukwa wuli tikhumbika kuyesesa kuja ndi njuŵi yamampha?

¹⁸ Vakukondwesa ukongwa asani tiyesesa kuchita vinthu mwakukoliyana ndi fundu zaku Yehova! Njuŵi yingatiwovya ukongwa pa nkhani iyi. Tisambiza njuŵi yidu asani tisambira Mazu Ngaku Chiuta nyengu zosi, tiŵanaŵaniyapu pa vo taŵerenga ndipuso asani tiyesesa kuchita vo tisambira. Asani tichita viyo, njuŵi yidu yitiwovyengi ukongwa pakuteŵete Chiuta!