Kumbi Kuja “Msamariya Wamampha” Kung’anamuwanji?
Vo Bayibolu limuka
Mazu ngakuti “Msamariya Wamampha” ngagwiriskikiya ntchitu ukongwa pakukamba va munthu yo watanja kovya anyaki asani akhumbika chovyu. Mazu ngenanga ngakutuwa mu nkhani pamwenga ntharika yo Yesu wangukamba kuti walongo kuti munthu wamampha wachita lisungu pakovya anyaki kwambula kutole mtundu pamwenga ko anyaki akutuliya. a
Mu nkhani iyi, tikambiskanengi mafumbu yanga:
Kumbi ntharika ya “Msamariya Wamampha” yikambanji?
Iyi ndi nkhani yakudumuwa yo Yesu wangukamba. Iyu wanguti: Munthulumi wa Chiyuda watuwanga ku Yerusalemu kuluta ku Yeriko. We munthowa, angumubiya, angumupuma ndipuso angumusiya kuti wafwiyi penipo.
Wasembi wa Chiyuda ndi mlongozgi wa chisopa munyaki wa Chiyuda angumutoliyaku kanthu cha munthu yo wangupwetekeka. Chinanga kuti munthu yo wenga wa mtundu wawu, pengavi yo wanguma kuti wamuwovyi.
Pakumaliya, munthulumi wakutuliya mu mtundu unyaki wanguza. Iyu wenga Msamariya. (Luka 10:33; 17:16-18) Chifukwa cha chitima, Msamariya wanguwovya munthu yo wangupwetekeka. Ndipu wangumuto kuluta nayu kunyumba ya alendu ndipu wangumuphwere usiku wosi. Mawa laki, msamariya wanguto ndalama ndikupaska wakuwonere nyumba ya alendu ndi kumukambiya kuti wamuphwere ndipuso kuti waperekengi so ndalama zinyaki asani zikhumbikengi.—Luka 10:30-35.
Ntchifukwa wuli Yesu wangukamba ntharika yeniyi?
Yesu wangukamba nkhani yeniyi ku munthu yo waŵanaŵananga kuti ŵanthu a mtundu waki pamwenga a chisopa chaki pe ndiwu angaja anyaki. Yesu wakhumbanga kumusambiza munthulumi yo sambiru lamampha ukongwa. Iyu wakhumbanga kuti munthu yo wavwisi kuti mazu ngakuti “munyaki” ngasazgapu Ayuda anyaki kweniso ŵanthu a mtundu yinyaki. (Luka 10:36, 37) Nkhani iyi yikulembeka mu Bayibolu kuti yisambizi weyosi chinthu chakukhumbika ukongwa kuti wakondwesi Chiuta.—2 Timote 3:16, 17.
Kumbi tisambiranji mu ntharika yeniyi?
Nkhani iyi yisambiza kuti munyaku wamampha walongo kuti ngwalisungu kuziya mu vakuchita vaki. Iyu watovya munthu yo wakhumbika chovyu mwambula kutole ko munthu yo watuliya, mtundu pamwenga charu cho watuliya. Bwezi chayilu lichitiya anyaki vo ilu lingakhumba kuti alichitiyi.—Mateyu 7:12.
Kumbi Asamariya ŵenga ayani?
Asamariya ajanga mucharu cho che kunkhondi kwa Yudeya. Mtundu wawu watorananga ndi Ayuda ndipuso ŵanthu a mtundu unyaki.
Pakufika mu vyaka va mu ma 100 C.E., Asamariya angwamba chisopa chawu. Yiwu azomeranga mabuku ngankhondi ngakwambiriya nga Chiheberi kweni akananga mabuku nganyaki ngosi
Mu mazuŵa ngaku Yesu, Ayuda anandi atinkhanga Asamariya ndipu akhumbanga cha kuchitiya nawu limoza vinthu. (Yohane 4:9) Ayuda anyaki agwiriskiyanga ntchitu mazu ngakuti “Asamariya” nge zina lakuŵanyoze nalu.—Yohane 8:48.
Kumbi nkhani ya “Msamariya Wamampha” yikuchitika nadi?
Malemba ngalongo cha kuti vo vikambika mu ntharika ya Msamariya vinguchitika nadi. Kweni kanandi Yesu wagwiriskiyanga ntchitu ntharika zakuziŵika umampha asani wakhumba kuti akuvwisiya avwisi umampha vo wakambanga.
Fundu zinandi za mu nkhani iyi zikulembeka mwauneneska. Mwakuyeruzgiyapu:
Msewu wakutuwa ku Yerusalemu kuluta ku Yeriko wenga ndi makilomita ngakujumpha 20 ndipu wenga ndi malu ngakusendemuka ngakukwana 1 kilomita. Nkhani iyi yikonkhoska mwauneneska kuti ŵanthu “asikiyanga ku Yeriko kutuwa ku Yerusalemu.”—Luka 10:30.
Wasembi ndi Mlevi wo ajanga ku Yeriko nyengu zosi ajumphanga msewu wenuwu pakuluta kuYerusalemu.
Kanandi ankhungu abisamanga mu msewu wo mwayendanga ŵanthu anandi cha ndipu alimbananga ndi ŵanthu wo ayendanga ŵija.
a Ntharika ya “Msamariya wamampha” yiziŵika so kuti ntharika ya “Msamariya walisungu”