1. Amupandulule mbwaakauside Marta alimwi acakamupa kuusa.

MARTA wakali kukonzya kucibona mumizeezo yakwe—cuumbwe camwanookwabo, mpangala yakajalidwe abbwe kumulyango. Wakali mubuumba bupati. Cakamukatazya kusyoma kuti Lazaro muyandwa wakwe wakalifwide. Mazuba one aakaindide kuzwa buzuba naakafwa bakali kulila, akutambula beenzu, alimwi akuumbulizyigwa.

2, 3. (a) Mbuti Marta mbwaakajatikizyigwa naakabona Jesu? (b) Majwi aa Marta aayandika kapati atondezya nzi kujatikizya nguwe?

² Lino munsi lya Marta kwakaimvwi muntu ngobakali kuvwana kapati a Lazaro. Marta naakamubona Jesu wakatalika kulila alimwi, nkaambo wakalizyi kuti ngomuntu alikke wakali kukonzya kufwutula mwanookwabo kulufwu. Nokuba boobo, Marta wakaumbulizyigwa kuba a Jesu mumunzi ookwabo mu Betaniya. Muciindi buyo cisyoonto ncaakali a Jesu, Marta wakayumizyigwa akaambo kalubomba alweetelelo ndwaakatondezya Jesu. Wakamubuzya mibuzyo yalo yakamugwasya kulubikkila maano lusyomo lwakwe anzyaakali kusyoma kujatikizya bubuke. Mubandi ooyu wakapa kuti Marta aambe kaambo kayandika kapati nkaatakalinaambide kakuti: “Ndasyoma kuti nduwe Kilisito Mwana wa Leza, Ooyo weelede kuboola munyika.”—Joh. 11:27.

³ Marta wakali mukaintu wakajisi lusyomo kapati. Twaambo tusyoonto buyo Bbaibbele ntolitwaambila kujatikizya Marta tulakonzya kutugwasya kuyumya lusyomo lwesu. Kutegwa tubone mbotukonzya kugwasyigwa, atubone cibalo cakusaanguna mu Bbaibbele cijatikizya Marta.

4. Muunzila nzi mukwasyi wa Marta mowakalilibedelede, alimwi bakali kwiitana buti a Jesu?

⁴ Kwakaindide buyo myezi misyoonto. Lazaro wakali kupona alimwi wakali kabotu. Munzi wakwe mu Betaniya wakalaafwaafwi kutambula umwi wabeenzu balemekwa kapati, Jesu Kristo. Lazaro, Marta alimwi a Mariya bakali kukkala antoomwe nokuba kuti bakali bapati. Basikuvwuntauzya bamwi baamba kuti kuboneka kuti Marta  ngowakali mupati akati kabo botatwe akaambo kakuti ngowakali kusamausya beenzu alimwi zimwi ziindi nguusaanguna kwaambwa. (Joh. 11:5) Kunyina ambotukonzya kuzyiba kuti naa bantu aaba botatwe kuli nobakakwetwe naa kukwata. Kufwumbwa naa cakali buti, bakaba balongwe ba Jesu. Ciindi naakali kukambauka mu Judaya ooko kwalo nkwakakazyigwa kapati akupenzyegwa, Jesu wakali kukkala kuŋanda yabantu aaba botatwe. Cakutadooneka, wakalumba kapati kulugwasyo aluumuno lwabo.

5, 6. (a) Nkaambo nzi Marta ncaakajisi bubi ciindi Jesu naakabaswaide? (b) Ncinzi Mariya ncaakacita ciindi Jesu naakabaswaide?

⁵ Marta wakajisi mulimo mupati wakubamba ŋanda yabo akusamausya beenzu. Wakali muntu similimo iwakajisi zyintu zyakucita ciindi coonse. Cakali mbubonya oobo ciindi Jesu naakabaswaide. Wakamujikila zyakulya zinji zibotu mweenzu wakwe abasilweendonyina. Kaindi, kusamausya beenzu cakali cintu ciyandika kapati. Mweenzu asika, wakali kumyontwa, kusamununwa mpato zyakwe, kusanzyigwa zituta, alimwi akunanikwa mafwuta kumutwe aakatalusya aanunkila kutondezya kuti watambulwa. (Amubale Luka 7:44-47.) Cakali cilengwa buya kubona kuti mweenzu wapegwa aakoona acakulya.

⁶ Marta a Mariya bakajisi zyintu zinji zyakucita kubambila mweenzu wabo uulibedelede. Mariya, walo zimwi ziindi iwaambwa kuti ngowakali kubikkila maano kapati, wakamugwasya kubeleka kumatalikilo mwanookwabo. Pele Jesu naakasika, zyintu zyakacinca. Jesu wakacibona kuti eeci nceciindi cakuyiisya, aboobo wakabayiisya. Jesu wakaliindene abasololi bazikombelo bamuciindi eeco nkaambo wakali kubalemeka bamakaintu alimwi wakali kubayiisya kujatikizya Bwami bwa Leza, walo iwakali mutwe wamakani wamulimo wakwe. Mariya wakacikkomanina ciindi eeci aboobo wakakkala ansi akuswiilila zyoonse nzyaakali kwaamba Jesu.

7, 8. Nkaambo nzi Marta wakali kulibilika mumoyo wakwe, alimwi mbuti mbwaakacitondezya eeci?

⁷ Amuciyeeyele buyo mbwaakanyema Marta mumoyo. Akaambo kakuti kwakali zyakulya zinji nzyaakeelede kujikila beenzu bakwe, cakamupa kulibilika akunyonganizyigwa kapati. Naakali kukutauka milimo yakwe akubona mwanookwabo kakkede buyo, sena wakalitondezya kuti ulinyemede? Tacigambyi kuti naa wakanyema. Tanaakali kukonzya kuucita mulimo ooyu woonse alikke!

⁸ Marta cakamwaalila kulijata. Wakamunjila mukanwa Jesu akwaamba kuti: “Mwami, sena tokwe makani kuti mwanaakwesu wandilekelezya endikke kucita zyintu? Aboobo komwaambila andigwasye.” (Lk. 10:40) Majwi aaya akali aabukali. Kumane wakalomba Jesu kuti amwaambile Mariya kuti apiluke kumulimo.

9, 10. (a) Mbuti Jesu mbwaakamwiingula Marta? (b) Ino tuzyi buti kuti Jesu tanaakali kululamika Marta akaambo kakubeleka canguzu kubamba cakulya cibotu?

 ⁹ Bwiinguzi bwa Jesu bweelede kuti bwakamugambya Marta mbuli mbobubagambya basikubala Bbaibbele banji. Jesu wakaingula kuti: “Maata, Maata, ulalibilika akunyonganizyigwa azyintu zinji. Pele nzyintu buyo zisyoonto ziyandika naa comwe buyo. Maliya walo wasala cibeela cibotu, alimwi takanyangwi ncico pe.” (Lk. 10:41, 42) Ino Jesu wakali kupandulula nzi? Sena wakali kwaamba kuti Marta wakali kubikkila maano kapati kuzyintu zyakumubili? Sena tanaakali kuuyanda mulimo ngwaakali kucita wakujika zyakulya zibotu?

¹⁰ Peepe. Jesu wakabona kuti makanze aa Marta akali mabotu alimwi aaluyando. Jesu kunyina naakalimvwa kuti kusamausya ooku kwakalilubide. Cimwi ciindi musyule, wakajanika ‘kupobwe pati lyakumutambula’ ndyaakamubambilide Matayo. (Lk. 5:29) Cakulya ncaakabamba Marta taali ngaakali makani mapati pe; pele makani akali kuzyintu nzyaakeelede kusaanguna kubikkila maano. Akaambo kakubikkila kapati maano kukubamba cakulya cibotu, eeci cakapa kuti atabikkili maano kucintu ciyandika kapati. Ino ncintu nzi eeco?

11, 12. Mbuti Jesu mbwaakamululamika Marta caluzyalo?

¹¹ Simuzyalwaalikke, Jesu Mwana wa Jehova Leza, wakali muŋanda ya Marta kuyiisya kasimpe. Kunyina cintu cakali kuyandika kapati kwiinda kuswiilila kasimpe nokuba kubamba cakulya cibotu. Cakutadooneka, Jesu wakausa kuti Marta tanaakacibikkila maano coolwe cilibedelede kutegwa ayumye lusyomo lwakwe, nokuba boobo wakamuleka kuti alisalile. * Pele Marta tanaakeelede kumusalila Mariya kuti awalo cimwiinde coolwe eeci.

¹² Aboobo, caluzyalo Jesu wakamululamika Marta kwiinda mukubelesya zyina lyakwe cakwiinduluka-induluka kutegwa amukkazike moyo, mpoonya wakamusyomezya kuti tanaakeelede ‘kulibilika akunyonganizyigwa azyintu zinji.’ Cakulya buyo cisyoonto ncecakali kuyandika nkaambo kwakali pobwe lyakumuuya. Aboobo, Jesu tanaakali kulangilwa kumunyanga Mariya “cibeela cibotu” ncaakasala cakwiiya kulinguwe.

13. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli Jesu mbwaakamululamika Marta?

 ¹³ Eeci cibalo icipandulula icakacitika kuŋanda ya Marta cilijisi ziiyo zibotu kuli basikutobela Kristo mazuba aano. Tatweelede kuzumizya cintu cili coonse kutulesya kucita “zyintu zyakumuuya.” (Mt. 5:3) Nokuba kuti tuyanda kwiiya muuya wabwaabi akubeleka canguzu mbuli Marta, tatweelede ‘kulibilika akunyonganizyigwa’ kapati azyintu zyakusamausya beenzu cakuti twaindwa kuzyintu ziyandika kapati. Kaambo kapati katupa kuyanzana abasyomima nkuyumizyanya alimwi akupana zipego zyakumuuya, kutali buyo kuyanda kubapa naa kutambula zyakulya zibotu. (Amubale Baloma 1:11, 12.) Muziindi zyakuyumizyanya zili boobu, inga kwayandika buyo cakulya cisyoonto.

14. Nkaambo nzi ncotukonzya kuba masimpe kuti Marta wakapa cikozyanyo cibotu caboola kukutambula lulayo?

¹⁴ Sena Marta wakaluzumina lulayo ndwaakapegwa kuli Jesu akwiiya ciiyo? Inzya. Mwaapostolo Johane naakatalika kwaamba cibalo cikkomanisya kujatikizya mwanookwabo a Marta, wakaamba kuti: “Lino Jesu wakali kumuyanda Maata amwanaakwabo musimbi a Lazalo.” (Joh. 11:5) Kwakaliindide myezi kuzwa ciindi Jesu naakaswaide ku Betaniya mbuli mbokwaambwa kale. Marta kunyina naakanyema naa kubikkilila Jesu akaambo kalulayo ndwaakamupa caluyando. Wakamvwa kulaigwa. Mukaambo aaka alimwi, utupa cikozyanyo cibotu calusyomo nkaambo toonse tuyandika kululamikwa zimwi ziindi.

15, 16. (a) Ncinzi ncaakacita Marta ciindi mwanookwabo musankwa naakatalika kuciswa? (b) Nkaambo nzi Marta a Mariya ncobakabula bulangizi?

¹⁵ Ciindi mwanookwabo musankwa naakaciswa, Marta wakajisi bubi kumulanganya. Wakasolekesya kucita ncaakali kukonzya kucita kutegwa mwanookwabo apone. Nokuba boobo, Lazaro wakali kuyaabwiindila buya kuciswa. Bacizyi bakwe bakali munsi-munsi ciindi coonse kutegwa kabamulanganya. Marta wakali kumulanga mwanookwabo mbwaakali kweetezya akuyeeya myaka minji njobakali kukkomana antoomwe alimwi amapenzi ngobakali kupenga limwi.

¹⁶ Ciindi Marta a Mariya nobakabona kuti Lazaro waindila kuciswa, bakatuma mulumbe kuli Jesu. Wakali kukambaukila kubusena bwakali kutola lweendo lwamazuba obilo kuzwa nkwaakali kukkala Lazaro. Bakaamba buyo majwi masyoonto, bakati: “Mwami, bona! Ooyo ngoyandisya ulaciswa.” (Joh. 11:1, 3) Bakalizyi kuti Jesu wakali kumuyanda mwanookwabo alimwi bakali alusyomo kuti wakali kukonzya kucita kufwumbwa ncakonzya kugwasya mweenzinyina. Sena bakajisi lusyomo lwakuti Jesu ulasika cakufwambaana? Kuti naa cakali boobo, bakatyompwa kapati nkaambo Lazaro wakafwa.

17. Ncinzi cakamugambya Marta, alimwi ncinzi ncaakacita ciindi naakamvwa kuti Jesu wakali afwaafwi amunzi wabo?

¹⁷ Marta a Mariya bakamulila mwanookwabo akutalika kulibambila mbobakali kukonzya kumuzikka alimwi akutambula beenzu bamu Betaniya abaabo ibakali kuzwa muminzi yamunsi-munsi. Nokuba boobo, Jesu tanaakalinasika. Nocakali kuyaabuya ciindi, kweelede kuti Marta wakanyongana. Nokwakainda mazuba one Lazaro kafwide, Marta wakamvwa kuti Jesu wakali afwaafwi amunzi wabo. Akaambo kakuti lyoonse wakali mukaintu similimo, nokuba ciindi naakali mubuumba, Marta wakanyamuka kuyoocinga Jesu kakunyina kumwaambila Mariya.—Amubale Johane 11:18-20.

18, 19. Mbulangizi nzi mbwaakatondezya Marta, alimwi nkaambo nzi lusyomo lwakwe ncolwakalilibedelede?

 ¹⁸ Marta naakamubona Simalelaakwe, wakamwaambila icakali kumupenzya mumizeezo walo alimwi a Mariya kwamazuba aali mbwaabede naakati: “Mwami, ikuti nowakaliko kuno, mukwesu naatakafwa.” Nokuba boobo, Marta wakacijisi bulangizi alusyomo lwakuti Jesu ulakonzya kucita cimwi cintu. Wakayungizya akuti: “Nokuba boobo, ndilizyi noliba lino kuti nozivwula buti zyintu nzyolomba Leza, Leza ulakupa.” Mpoonya-mpoonya Jesu wakaamba cintu cimwi cakali kukonzya kuyumya bulangizi bwa Marta naakati: “Imunyoko ulabuka.”—Joh. 11:21-23.

¹⁹ Marta wakali kuyeeya kuti Jesu wakali kwaamba bubuke bwakumbele, aboobo wakati: “Ndilizyi kuti uyoobuka mububuke mubuzuba bwamamanino.” (Joh. 11:24) Lusyomo lwakwe munjiisyo eeyi lwakali luyumu. Basololi bazikombelo bamwi bama Juda, ibakali kwiitwa kuti ba Saduki, bakali kukazya kuti kuyakuba bubuke  nokuba kuti njiisyo eeyi yakalisalazyidwe mu Magwalo aakasololelwa amuuya. (Dan. 12:13; Mk. 12:18) Pele Marta wakalizyi kuti Jesu wakali kuyiisya bulangizi bwabubuke alimwi wakalibusyide bamwi ibakafwide—nokuba kuti taakwe akati kabo wakafwide kwaciindi cilamfwu mbuli Lazaro. Tanaakazyi cakali kuyanda kucitika.

20. Amwaambe ncaamba majwi aa Jesu aatakalubwi aalembedwe mulugwalo lwa Johane 11:25-27 alimwi abwiinguzi bwa Marta.

²⁰ Mpoonya Jesu wakaamba kaambo katalubiki naakati: “Mebo ndendime bubuke alimwi abuumi.” Masimpe, Jehova Leza wakapa Mwanaakwe nguzu zyakubusya bantu kumbele munyika yoonse. Jesu wakabuzya Marta kuti: “Sena ulaasyoma makani aaya?” Mpoonya wakapa bwiinguzi ibwaambwa kale kumatalikilo aacibalo eeci. Wakalijisi lusyomo kuti Jesu ngu Kristo naa Mesiya akuti wakali Mwana wa Jehova Leza alimwi akuti basinsimi bakalaambide kuti uyakuboola munyika.—Joh. 5:28, 29; amubale Johane 11:25-27.

21, 22. (a) Mbuti Jesu mbwaakatondezya mbwalimvwa kujatikizya bantu balila? (b) Amupandulule Lazaro mbwaakabusyigwa.

²¹ Sena Jehova Leza a Mwanaakwe Jesu Kristo balalukkomanina lusyomo luli mbuli lwa Marta? Izyakacitika Marta kalangilila zipa bwiinguzi bulimvwisya. Cakufwambaana wakaunka kuyakwiita Mariya mwanookwabo. Marta wakabona kuti Jesu wakaluuside ciindi naakali kwaambaula a Mariya abasidilwe. Wakaibona misozi kayeenda kubusyu bwa Jesu kutondezya mbocicisa kufwidwa. Wakamumvwa Jesu kaamba kuti baligwisye bbwe acuumbwe campangala mwakabikkidwe mwanookwabo.—Joh. 11:28-39.

²² Marta wakakasya kayeeya kuti mubili lino wakali kununka nkaambo kwakaindide mazuba one kafwide. Jesu wakamuyeezya kuti: “Sena tiindakwaambila kuti, ikuti naa wasyoma ulabona bulemu bwa Leza?” Wakasyoma, alimwi wakabubona bulemu bwa Jehova Leza. Mpoonya aawo Leza wakamupa nguzu Mwanaakwe zyakubusya Lazaro. Amuyeeye buyo cakali mumizeezo ya Marta mubuumi bwakwe boonse: Jesu naakoompolola ajwi ipati kuti, “Lazalo, kozwa oomo!”; wakalimvwisya Lazaro kuputauka mumpangala oomo mwaakabede naakali kubuka kacizambaidwe muzisani nzyobakali kubelesya kuzambaila mibili, wakaboola kumulyango wampangala kumane Jesu wakaamba kuti “amumuzambulule mumuleke ayende”; alimwi kuti basinizye, Marta a Mariya bakamulundukila mwanookwabo akumukumbatila. (Amubale Johane 11:40-44.) Buumba mbwaakajisi Marta bwakamana.

23. Ncinzi Jehova alimwi a Jesu ncobayanda kumucitila, alimwi ino mweelede kucita nzi?

²³ Cibalo eeci citondezya kuti bubuke bwabantu bafwide tacili cintu cakuyeeyela buyo; ninjiisyo yamu Bbaibbele iikkomanisya alimwi cakacitika muciindi camusyule. (Job. 14:14, 15) Jehova a Mwanaakwe  balabalongezya aabo balaalusyomo mbuli mbobakacita kuli Marta, Mariya, alimwi a Lazaro. Izilongezyo eezyi zilamulindila andinywe kuti naa mwabaalusyomo luyumu.

24. Makani nzi aamamanino Bbaibbele ngolyaamba kujatikizya Marta?

²⁴ Ibbaibbele lilamwaamba alimwi Marta kumatalikilo aansondo yamamanino yabuumi bwa Jesu anyika. Kazyi mapenzi aakali kuyakumucitikila kumbele, Jesu alimwi wakasala kuyakukkalila ku Betaniya. Kuzwa kooko wakali kweenda makkilomita otatwe kuya ku Jerusalemu. Mu Betaniya, Jesu a Lazaro bakali kulya cakulya kuŋanda ya Simoni sicisenda alimwi aawa mpotujana kaambo kamamanino kaamba Marta kakuti: “Maata wakali kubakutaukila.”—Joh. 12:2.

25. Nkaambo nzi mbungano mazuba aano ncozilongezyedwe kuba abamakaintu bali mbuli Marta?

²⁵ Eelo kaka eeci ncikozyanyo cibotu camukaintu similimo! Ciindi cakusaanguna notwakamubala mu Bbaibbele, wakali kubeleka, alimwi cibalo camamanino icaamba nguwe citondezya kuti wakacili kubeleka, kulanganya baabo mbaakali limwi. Mazuba aano mbungano zyabasikutobela Kristo zililongezyedwe kuba abamakaintu batondezya lusyomo lwabo lyoonse kwiinda mumilimo yabo mbuli Marta—sicamba alimwi mwaabi. Sena Marta wakazumanana kucita boobo? Kuboneka kuti wakacita oobo. Ikuti naa wakali kucita oobu, wakali kucita kabotu nkaambo kwakali mapenzi amwi aakali kuboola.

26. Ino lusyomo lwa Marta lwakamugwasya kucita nzi?

²⁶ Mumazuba buyo masyoonto, Marta wakeelede kuliyumya kulufwu lubi lwa Simalelaakwe ngwaakali kuyanda, Jesu. Kuyungizya waawo, mbamunya bajayi basikuupa-upa ameso ibakajaya Jesu bakali kuyanda kumujaya Lazaro awalo nkaambo bubuke bwakwe bwakapa kuti banji babe alusyomo. (Amubale Johane 12:9-11.) Masimpe ngakuti, mukuya kwaciindi ilufwu lwakaandaanya Marta abanabokwabo. Tatuzyi mbocakacitika alimwi anocakacitika, pele ncotukonzya kwaamba ncakuti: Lusyomo ndwaakajisi Marta lwakamugwasya kuliyumya kusikila kumamanino. Nkakaambo kaako Banakristo mazuba aano beleede kwiiya cikozyanyo ca Marta.