Skip to content

Skip to table of contents

Amube Aalusyomo Luyumu mu Bwami

Amube Aalusyomo Luyumu mu Bwami

“Lusyomo mbulangizi businizyidwe bwaceeco cilangilwa.”—HEB. 11:1.

1, 2. (a) Ncinzi ciyakupa kuti tusinizye ncobeni kuti Bwami buyakuzuzikizya makanze aa Leza aajatikizya bantu? (b) Kweelana alugwalo lwa Baefeso 2:12, ino zizuminano zituyumya buti? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

MBOTULI Bakamboni ba Jehova, kanji-kanji twaamba kuti Bwami bwa Leza njenzila ilikke yakumana mapenzi eesu oonse, alimwi tuyiisya bantu kasimpe aaka ikayandika kapati. Alimwi tulaumbulizyigwa kapati abulangizi mbotujisi kwiinda mu Bwami. Nokuba boobo, sena tulisinizyide ncobeni kuti Bwami mbwancobeni akuti buyakuzuzikizya makanze aambubo? Ntwaambo nzi ntotujisi itutupa kuti tube aalusyomo luyumu mu Bwami?—Heb. 11:1.

2 Bwami bwa Mesiya mbubambe bwakabikkwa a Leza Singuzuzyoonse lwakwe mwini kutegwa azuzikizye makanze aakwe aajatikizya zilenge zyakwe. Bwami buyeeme aantalisyo njumu yakuti Jehova nguweelela kulela. Zibeela zya Bwami iziyandika kapati—mwami wambubo, basikulelanyina, nkobayakulelela—zyoonse zyakabambilwa limwi mumulawo kwiinda muzizuminano, nkokuti, bubambe mwalo Leza naa Mwanaakwe, Jesu Kristo, mwajatikizyidwe kutegwa zizuminano eezyo zibeleke. Kulanga-langa zizuminano eezi kuyakutugwasya kumvwisya kuti makanze a Leza ayakuzuzikizyigwa ncobeni alimwi kuyakutugwasya kumvwisya  kuti bubambe oobu tabukonzyi kunyonganizyigwa.—Amubale Baefeso 2:12.

3. Ino tulalanga-langa nzi mucibalo eeci alimwi amucibalo citobela?

3 Ibbaibbele lyaamba kujatikizya zizuminano izili cisambomwe izijatikizya Bwami bwa Mesiya ibweendelezyegwa a Kristo Jesu. Zizuminano eezi nzyeezi (1) cizuminano ca Abrahamu, (2) cizuminano ca Mulawo, (3) cizuminano ca Davida, (4) cizuminano cakuba mupaizi mbubonya mbuli Melkisideke, (5) cizuminano cipya, alimwi a (6) cizuminano ca Bwami. Atulange-lange cizuminano cimwi acimwi mbocibujatikizya Bwami alimwi ambocipa kuti makanze aa Leza aajatikizya nyika abantu azuzikizyigwe.—Amubone ccaati yakuti “ Leza Mbwayakwaazuzikizya Makanze Aakwe.”

CISYOMEZYO CAYUBUNUNA MBWAAYAKUZUZIKIZYIGWA MAKANZE AA LEZA

4. Kweelana ambokwaambidwe mubbuku lya Matalikilo, ntwaambo nzi ntwaakaamba Jehova kujatikizya bantu?

4 Naakamana kulenga nyika yesu mbotu kutegwa ikkalwe bantu, Jehova wakaamba twaambo totatwe kujatikizya bantu: Leza wakali kuyakulenga bantu mucinkonzya cakwe, bantu bakali kuyakwiikomezya Paradaiso kusikila kumagolelo aanyika akuzuzya nyika abana baluleme, alimwi bantu bakakasyigwa kulya kucisamu cakuzyiba cibotu acibi. (Matl. 1:26, 28; 2:16, 17) Tiikwakali kuyandika twaambo tumbi tunji. Muntu naakalengwa, kuzumanana kutobela milawo imwi yobilo nkokwakali kuyandika kutegwa makanze aa Leza azuzikizyigwe. Pele ino ncinzi cakapa kuti kuyandike zizuminano?

5, 6. (a) Mbuti Saatani mbwaakasola kunyonganya makanze aa Leza? (b) Ino Jehova wakacita buti akaambo kabuzangi bwa Saatani bwamu Edeni?

5 Kajisi makanze mabi aakusinkila makanze aa Leza kuti atazuzikizyigwi, Saatani Diabolosi wakatalisya buzangi. Wakacita oobo kwiinda mukubikkila maano kumulawo ngwaakali kukonzya kukazya munzila iitakatazyi—mulawo iwakali kuyandika kuti bantu bamvwide Leza. Wakasunka mukaintu wakusaanguna, Eva, kuti asotoke mulawo iwakali kujatikizya cisamu cakuzyiba bubotu abubi. (Matl. 3:1-5; Ciy. 12:9) Kwiinda mukucita boobo, Saatani wakakazya kuti Leza tali nguwe weelela kweendelezya zilenge zyakwe. Mukuya kwaciindi, Saatani wakaamba kuti babelesi ba Leza ibasyomeka babelekela Leza akaambo kakuti ulabacitila zintu zibotu.—Job. 1:9-11; 2:4, 5.

6 Ino Jehova wakali kuyakucita nzi kujatikizya buzangi bwa Saatani bwamu Edeni? Masimpe ngakuti, kunyonyoona bazangi kwakali kukonzya kumanizya buzangi bwabo. Nokuba boobo, kubanyonyoona kwakali kuyakupa kuti atazuzikizyigwi makanze aa Leza aakuti nyika izule abana bamvwida ba Adamu a Eva. Muciindi cakubajaya bazangi mpoonya-mpoonya, Mulengi musongo wakabweza ntaamu kwiinda mukwaamba businsimi buyandika kapati—cisyomezyo camu Edeni—kutegwa asinizye kuti cili coonse ncaakaamba ciyakuzuzikizyigwa.—Amubale Matalikilo 3:15.

7. Ncisinizyo nzi ncotujana kwiinda mucisyomezyo camu Edeni kujatikizya nzoka alunyungu lwayo?

7 Kwiinda mucisyomezyo camu Edeni, Jehova wakabeteka nzoka alunyungu lwayo, nkokuti Saatani Diabolosi abaabo boonse ibali kulubazu lwakwe mumakani aajatikizya kweelela kwa Leza kwakweendelezya. Leza wakasimpe wakapa lunyungu lwamwanakazi wakwe wakujulu nguzu zyakunyonyoona Saatani. Aboobo, cisyomezyo camu Edeni tiicakasinizya buyo kuti Saatani iwakatalisya buzangi mumuunda wa Edeni uyakunyonyoonwa alimwi amapenzi oonse aakaboola akaambo kakuzanga bwakwe ayoogwisyigwa, pele alimwi citondezya mboziyakucitika zintu eezyi.

8. Ncinzi ncotukonzya kwaamba kujatikizya mwanakazi alimwi alunyungu lwakwe?

8 Ino nguni iwakali kuyakuba lunyungu lwamwanakazi? Mbokunga lunyungu lwakali kuyakuupwayaula mutwe wanzoka, nkokuti,  “kumunyonyoona” Saatani Diabolosi cilenge camuuya, lunyungu alwalo lwakeelede kuba lwamuuya. (Heb. 2:14) Aboobo, awalo mwanakazi iwakali kuyakutumbuka lunyungu wakeelede kuba wamuuya. Ciindi lunyungu lwanzoka nolwakali kuyaabuvwula, luzyibo lujatikizya mwanakazi alunyungu lwakwe akali maseseke kusikila mane nokwakainda myaka iitandila ku 4,000 kuzwa ciindi Jehova naakaamba cisyomezyo camu Edeni. Mukati kamyaka eeyi, Jehova wakapanga zizuminano izili mbozibede izyakazyibya lunyungu akugwasya babelesi bakwe kuti basinizye kuti lunyungu oolo iyakuba nzila Jehova njayakubelesya kumanizya mapenzi oonse Saatani ngaakaletela bantu.

CIZUMINANO CAZYIBYA LUNYUNGU

9. Ino cizuminano ca Abrahamu ncinzi, alimwi ndilili nocakatalika kubeleka?

9 Nokwakainda myaka iibalilwa ku 2,000 kuzwa ciindi naakaamba lubeta kujatikizya Saatani, Jehova wakalailila sikale Abrahamu kutegwa asiye munzi wakwe iwakali mu Uri ku Mesopotamiya akuunka kucisi ca Kanana. (Mil. 7:2, 3) Jehova wakamwaambila kuti: “Kozwa munyika yako akucisi cabuzyale bwako akuluzubo lwauso, ukainke kucisi ncenti kutondezye. Njoocita kuti ube musyobo mupati. Njookupa coolwe akulemya izina lyako, ube coolwe. Kufumbwa muntu uukulongezya njoomulongezya, ayooyo uukusampaula njoomusampaula. Alimwi mulinduwe misyobo yoonse yabantu iyoojana coolwe.” (Matl. 12:1-3) Aaya ngamakani aakusaanguna aalembedwe kujatikizya cizuminano ca Abrahamu—cizuminano Jehova ncaakatangana a Abrahamu. Tatuzyi ciindi cini cakusaanguna Jehova naakatangana cizuminano a Abrahamu. Nokuba boobo, cizuminano eeci cakatalika kubeleka mumwaka wa 1943 B.C.E., ciindi Abrahamu naakazwa mu Harani akuzabuka mulonga wa Firate kajisi myaka yakuzyalwa iili 75.

10. (a) Mbuti Abrahamu mbwaakatondezya lusyomo luyumu muzisyomezyo zya Leza? (b) Ntwaambo nzi Jehova ntwaakayubununa bucebuce kujatikizya lunyungu lwamwanakazi?

 10 Jehova wakainduluka ziindi zili mbozibede kwaamba cisyomezyo cakwe kuli Abrahamu, kumwi kayungizya twaambo atumwi. (Matl. 13:15-17; 17:1-8, 16) Ciindi Abrahamu naakatondezya kuti wakajisi lusyomo luyumu muzisyomezyo zya Leza kwiinda mukulisungula kwaaba mwanaakwe alikke ngwaakajisi, Jehova wakayumya cizuminano eeco kwiinda mukupa cisinizyo cakuti cisyomezyo cakwe cakali kuyakuzuzikizyigwa ziyume zitete. (Amubale Matalikilo 22:15-18; Bahebulayo 11:17, 18.) Cizuminano ca Abrahamu nocakatalika kubeleka, Jehova bucebuce wakayubununa twaambo ituyandika kapati kujatikizya lunyungu lwamwanakazi. Lunyungu oolo ilwakali kuyakuzwa mumukwasyi wa Abrahamu, lwakali kuyakubikilizya bantu banji alimwi bakali kuyakuba bami, bakali kuyakunyonyoona basinkondo ba Leza, alimwi bakali kuyakupa kuti bantu banji balongezyegwe.

Abrahamu wakatondezya lusyomo luyumu muzisyomezyo zya Leza (Amubone muncali 10)

11, 12. Ino Magwalo atondezya buti kuti kuli kuzuzikizyigwa kumbi kupati kwacizuminano ca Abrahamu, alimwi ino eeci caamba nzi kulindiswe?

11 Nokuba kuti cizuminano ca Abrahamu cakazuzikizyigwa lwakumubili kubana ba Abrahamu ciindi nobakakona Nyika Yakasyomezyegwa, Magwalo alatondezya alimwi kuti kuli kuzuzikizyigwa munzila yakumuuya ikujatikizya twaambo twacizuminano eeci. (Gal. 4:22-25) Mukuzuzikizyigwa ooku ikupati, kweelana ambwaakaamba Paulo kwiinda mukusololelwa amuuya, cibeela cakusaanguna calunyungu lwa Abrahamu ngu Kristo alimwi cibeela cabili caamba Banakristo ba 144,000 ibakananikwa amuuya. (Gal. 3:16, 29; Ciy. 5:9, 10; 14:1, 4) Mwanakazi uuzyala lunyungu ngu “Jelusalemu wakujulu”—cibeela cakujulu cambunga ya Jehova, nkokuti zilenge zyamuuya izisyomeka. (Gal. 4:26, 31) Mbubwenya mbokwakasyomezyegwa mucizuminano ca Abrahamu, lunyungu lwamwanakazi lwakali kuyakuleta zilongezyo kubantu.

12 Cizuminano ca Abrahamu citondezya kuti kuli Mwami abasikulelanyina ibayakulela mu Bwami bwa Leza, alimwi nentalisyo yamumulawo ya Bwami bwakujulu. (Heb. 6:13-18) Ino cizuminano eeci cinakubeleka kusikila lili? Lugwalo lwa Matalikilo 17:7 lwaamba kuti: ‘Ncizuminano citamani.’ Ciyakuzumanana kubeleka kusikila Bwami bwa Mesiya bukanyonyoone basinkondo ba Bwami akulongezya mikwasyi yoonse munyika. (1 Ko. 15:23-26) Aabo ibayakupona anyika bayakugwasyigwa kukabe kutamani. Cizuminano ca Leza a Abrahamu citondezya kaambo kakuti Jehova ulisinizyide kuzuzikizya makanze aakwe aakuti bantu baluleme ‘bazuzye nyika’!—Matl. 1:28.

CIZUMINANO ICISINIZYA KUTI BWAMI BUYAKWEENDELEZYA KUKABE KUTAMANI

13, 14. Ino cizuminano ca Davida cisinizya nzi kujatikizya bweendelezi bwa Mesiya?

13 Cisyomezyo camu Edeni alimwi acizuminano ca Abrahamu zisinizya kaambo ikayandika kapati kakuti bweendelezi bwa Jehova bwalo ibutondezyedwe kwiinda mu Bwami bwa Mesiya buyeeme azyeelelo zya Leza ziluleme. (Int. 89:14) Sena mfwulumende ya Mesiya iyakunyongana akuyandika kugwisyigwa? Cizuminano acimbi cisinizya kuti eeci tacikacitiki pe naaceya.

14 Amubone Jehova ncaakasyomezya Mwami Davida wa Israyeli yansiku kwiinda mu cizuminano ca Davida. (Amubale 2 Samuele 7:12, 16.) Jehova wakatangana cizuminano eeci a Davida ciindi Davida naakali kulela mu Jerusalemu, wakamusyomezya kuti Mesiya wakali kuyakuba waluzubo lwakwe. (Lk.1:30-33) Kwiinda mucizuminano eeci, Jehova wakatondezya cacigaminina kuti simulyazina wa Davida, ‘nguuyakweelela’ kukkala acuuno ca Bwami bwa Mesiya. (Ezk. 21:25-27) Kwiinda muli Jesu, bwami bwa Davida buyakukkalilila  “mane kukabe kutamani.” Masimpe, lunyungu lwa Davida ‘luyakuba lwalyoonse, cuuno cakwe ciyookalilila mbuli izuba.’ (Int. 89:34-37) Inzya, bweendelezi bwa Mesiya tabukanyongani naaceya, alimwi nzyobuyakucita ziyakukkalilila mane kukabe kutamani!

CIZUMINANO CAZUZIKIZYA KUYANDIKA KWAMULIMO WABUPAIZI

15-17. Kweelana acizuminano cakuba mupaizi mbubonya mbuli Melkisideke, ino lunyungu luyakubeleka mulimo nzi umbi, alimwi nkaambo nzi?

15 Nokuba kuti cizuminano ca Abrahamu acizuminano ca Davida zisinizya kuti lunyungu lwamwanakazi luyakweendelezya mbuli mwami, kuba mwami kulikke takukonzyi kupa kuti bantu bamisyobo yoonse balelekwe. Kutegwa balelekwe ncobeni, beelede kwaangununwa kucibi akuba mumukwasyi wa Jehova wabubumbo boonse. Kutegwa eeci cizuzikizyigwe, kwakali kuyandika kuti lunyungu oolo lukabeleke amulimo wabupaizi. Mulengi musongo wakabikka bubambe oobu kwiinda mucizuminano camumulawo acimbi, cizuminano cakuba mupaizi mbubonya mbuli Melkisideke.

16 Kwiinda mu Mwami Davida Jehova wakayubununa kuti wakali kuyakutangana cizuminano a Jesu icakali kuyakuba amakanze aakuzuzikizya mbazu zyobilo: kuti walo ‘akkale kujanza lya Leza lyalulyo’ kusikila mane wazunda basinkondo bakwe akuba “mupaizi walyoonse uli mbubonya mbuli Melkisideke.” (Amubale Intembauzyo 110:1, 2, 4.) Nkaambo nzi ncayakuba “mbubonya mbuli Melkisideke”? Akaambo kakuti kakucili myaka minji kuti balunyungu lwa Abrahamu bakone Nyika Yakasyomezyegwa, Melkisideke, mwami waku Salemu, wakali kubeleka kali “mupaizi wa Leza Mupatikampatila.” (Heb. 7:1-3) Wakasalwa a Jehova cacigaminina kutegwa abeleke mulimo ooyu. Ngonguwe alikke iwaambidwe mu Magwalo aa Chihebrayo iwakabeleka kali mwami alimwi amupaizi aciindi comwe. Alimwi mbokunga wakanyina ngwaakalida zina naa iwakamulida zina, inga waambwa kuti “mupaizi lyoonse,” naa kukabe kutamani.

17 Jesu wakasalwa kuti abe mupaizi kwiinda mucizuminano ncaakatangana lwakwe mwini a Jehova, alimwi uyakuzumanana kuba “mupaizi mane kukabe kutamani mbubonya mbuli Melekisedeki.” (Heb. 5:4-6) Eeci citondezya kuti Jehova wasinizya kuti uyakubelesya Bwami bwa Mesiya kuzuzikizya makanze aakwe aakusaanguna kujatikizya bantu.

ZIZUMINANO ZIPA KUTI BWAMI BWAMUMULAWO BUKONZYEKE

18, 19. (a) Ino zizuminano nzyotwabandika zitondezya nzi kujatikizya Bwami? (b) Ino mibuzyo nzi iciyandika kwiingulwa?

18 Kwiinda muzizuminano eezyi nzyotwalanga-langa, tulakonzya kubona mbozibujatikizya Bwami bwa Mesiya alimwi abubambe bwa Bwami mbobuyeeme azizuminano zyamumulawo. Cisyomezyo camu Edeni cisinizya kuti Jehova uyakuzuzikizya makanze aakwe kujatikizya nyika abantu kwiinda mulunyungu lwamwanakazi. Ino nguni wakali kuyakuba lunyungu, alimwi ino wakali kuyakubeleka mulimo nzi? Cizuminano ca Abrahamu cilatondezya mboziyakuba zintu eezi zyoonse.

19 Cizuminano ca Davida cilatondezya cacigaminina cibeela cakusaanguna calunyungu alimwi cipa Jesu nguzu zyakweendelezya nyika kutegwa zintu nzyobuyakuzuzikizya Bwami zikazumanane kubako lyoonse mane kukabe kutamani. Cizuminano cakuba mupaizi mbubonya mbuli Melkisideke cipa kuti cikonzyeke kuti lunyungu lukabeleke mulimo wabupaizi. Nokuba boobo, Jesu takabeleki alikke mulimo wakugwasya bantu kuti balondoke. Abamwi balananikwa kutegwa bakabeleke kabali bami abapaizi. Ino bayakuzwa kuli? Makani aaya ayakubandikwa mucibalo citobela.