Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI EESU AAKAINDI

“Jehova Wakamuleta Kuno ku France Kutegwa Mwiiye Kasimpe”

“Jehova Wakamuleta Kuno ku France Kutegwa Mwiiye Kasimpe”

NOBAKACILI mulombe, ba Antoine Skalecki lyoonse bakali kweenda abbiza kufwumbwa nkobakali kuunka. Bakali kulibelesya kunyamuna malasya ngobakali kusya mumugoti uulampa mamita aali 500 kuya ansi, kubelesya tuzila twakunsi aanyika itwakanyina mumuni uuli kabotu. Bausyi baba Antoine bakalicisa ciindi mugoti wamalasya nowakadilika, calo icakapa kuti mukwasyi wabo utume ba Antoine kuyoobeleka kumigoti yamalasya kwamawoola manji buzuba abuzuba. Bumwi buzuba kwakacaala aniini kuti ba Antoine bafwe ciindi ibbwe nolyakakolomoka.

Zibelesyo nzyobakali kubelesya bana Poland ibakali kubeleka mumigoti alimwi amugoti wamalasya mu Dechy, munsi-munsi a Sin-le-Noble, nkobakali kubelekela ba Antoine Skalecki

Ba Antoine mbamwi babana ibakazyalilwa ku France mumyaka yamuma 1920 alimwi ayamuma 1930 ibakajisi bazyali ibakazwa ku Poland. Nkaambo nzi bantu ncobakali kulonga kuzwa ku Poland kuunka ku France? Ciindi cisi ca Poland nocakaba alwaanguluko noyakainda Nkondo Yakusaanguna Yanyika Yoonse, bantu bakavwula kapati mucisi eeci. Kulubazu lumwi, cisi ca France cakasweekelwa bamaalumi banji ibakafwa munkondo aboobo cakali kuyanda bantu bakubeleka mumigoti yamalasya. Aboobo mfwulumende ya France alimwi aya Poland zyakazuminana kuzumizya bantu kulongela ku France kuyoobeleka mu September 1919. Kuzikusika mu 1931 mweelwe wabantu baku Poland mucisi ca France wakasika ku 507,800, bunji bwabo bakakkede mumasena imwakali migoti yamalasya cisi nkocili kunyika.

Bantu baku Poland ibakalongela ku France balo ibakali bayumu kubeleka, tiibakazileka zilengwa zyabo, kubikkilizya acilengwa cabo cakuyandisya kukomba. Ba Antoine balo lino ibajisi myaka yakuzyalwa iili 90, bakaamba kuti: “Bakaapa ba Joseph bakali kwaamba makani kujatikizya Magwalo Aasalala kweelana ambobakayiisyigwa abausyi.” Nsondo ansondo, munsondo, mikwasyi yabantu aaba baku Poland yakali kusama kabotu akuunka kucikombelo, kweelana ambobakali kucita kucisi cabo, cintu calo icakali kubacima bantu bamwi bamu France ibatakali kubikkila maano zintu zijatikizya bukombi.

Mubusena bwa Nord-Pas-de-Calais momumo bantu banji bakucisi ca Poland mobakasaanguna kuzyiba Basikwiiya Bbaibbele, ibakali kukambauka cabusungu mubusena oobu kutalikila mu 1904. Kuzikusika mu 1915, Ngazi Yamulindizi yakatalika kusimbwa mumwaambo waci Polish mwezi amwezi, alimwi amagazini ya The Golden Age (Lino iyiitwa kuti Sinsimuka!) yakatalika kumwaigwa mumwaambo ooyu mumwaka wa 1925. Bantu banji bakali kuuyandisya kapati mulumbe wamu Magwalo iwakali kujanika mumamagazini aaya, alimwi abbuku lyamumwaambo waci Polish ilyakuti The Harp of God.

Mukwasyi waba Antoine wakabazyiba Basikwiiya Bbaibbele kwiinda muli baayisyanyina, balo ibakajanika kumuswaangano ciindi cakusaanguna mu 1924. Mwaka nguwenya ooyu, Basikwiiya Bbaibbele bakaba amuswaangano wakusaanguna mumwaambo waci Polish mubusena ibwiitwa kuti Bruay-en-Artois. Kakutanainda mwezi omwe kuzwa ciindi eeco mweena mubusena oobu, mukwesu Joseph F. Rutherford, iwakali mwiiminizi wakumaofesi mapati, wakacita muswaangano wabuleya, kwalo ikwakabungana bantu bali 2,000. Akaambo kakuti mweelwe mupati wabantu ibakajanika wakali wabantu bamwaambo waci Polish, Mukwesu Rutherford cakamupa kwaamba kuti: “Jehova wakamuleta kuno ku France kutegwa mwiiye kasimpe. Lino nywebo alimwi abana banu mweelede kugwasya bana France! Kucili mulimo mupati wakukambauka uuyandika kubelekwa, alimwi Jehova uyoojana bakambausi ibayakuubeleka mulimo ooyu.”

Masimpe Jehova wakacita oobo! Banakristo aaba bana Poland bakalilyaabide kapati kumulimo wakukambauka alimwi bakali bayumu kubeleka mbubwenya mbobakali bayumu kubeleka mulimo wamumigoti! Masimpe, bamwi bakapiluka kucisi cabo ca Poland akuzumanana kutola lubazu mukwaambilizya kasimpe nkobakaiya. Akati kabantu ibakapiluka ku Poland kuzwa ku France kutegwa bakamwaye makani mabotu mumasena oonse aamu Poland, kwakali ba Teofil Piaskowski, Szczepan Kosiak, alimwi aba Jan Zabuda.

Pele bakambausi banji ibakali kwaambaula mwaambo waci Polish bakazumanana kukkala mu France alimwi akuzumanana kukambauka cabusungu antoomwe a Banakristonyina bana France. Lyamuswaangano waamwaka iwakacitikila mu Sin-le-Noble, bantu ibali 1,000 bakajanika kucibeela camuswaangano mumwaambo waci Polish, antoomwe abantu ibali 300 ibakajanika kucibeela camumwaambo waci French. Yearbook yamu 1929 yakaamba kuti: “Mumwaka ooyu bakwesu bamwaambo waci Polish ibali 332 bakatondezya kulyaaba kwabo kwiinda mukubbapatizyigwa.” Kaitanatalika Nkondo Yabili Yanyika Yoonse, mumbungano izyakali 84 mucisi ca France, izili 32 zyakali kubelesya mwaambo waci Polish.

Bakwesu alimwi abacizyi bana Poland ibakkala mucisi ca France baunka kumuswaangano wacooko” Cikwankwani icilembedwe aamootokala caamba kuti “Bakamboni ba Jehova”

Mumwaka wa 1947 Bakamboni ba Jehova banji bakazumina kutamba kwamfwulumende ya Poland kwakuti bapiluke kucisi cabo. Nokuba boobo, noliba leelyo nobakapiluka, kusoleka kwabo alimwi akwa Banakristonyina bamu France kwakazyala micelo mukuti mweelwe wabakambausi ba Bwami wakayungizyika a 10 pesenti mwaka nguwenya ooyo. Kuzwa waawo, wakazumanana kuyungizyika kutalikila a 20, 23, limwi wakasika aku 40 pesenti kutalikila mumwaka wa 1948 kusikila mu 1950! Kutegwa bakambausi bapya bagwasyigwe kwiinda mukuyiisyigwa, mutabi waku France wakasala balangizi bamabazu bakusaanguna mumwaka wa 1948. Akati kabalangizi bosanwe ibakasalwa, bone bakali bana Poland, alimwi ba Antoine Skalecki bakali bamwi bambabo.

Bakamboni ba Jehova banji mucisi ca France bacijisi mazina amumwaambo waci Polish aabazyali babo, ibakali kubeleka canguzu mumigoti yamalasya alimwi amumulimo wakukambauka. Mazuba aano aalo, bantu ibazwa kuzisi zimbi balaiya kasimpe mucisi ca France. Tacikwe makani naa bakambausi ibazwa kuzisi zimbi basala kupiluka kuzisi zyabo naa basala kuzumanana kukkala mucisi, babutobela busungu bwabakambausi ba Bwami mbuli bakambausi bana Poland ibakabataangunina.—Makani eesu aakaindi kuzwa ku France.