Skip to content

Skip to table of contents

Sena Mwalizyi?

Sena Mwalizyi?

Sena Mwalizyi?

Ino Baraba wakacita milandu nzi?

Mabbuku oonse one aa Makani Mabotu aamba Baraba, kuti ngomuntu wakaangununwa amuleli wabana Roma Ponto Pilato muciindi cakwaangununa Jesu. Baraba utegwa “mwaange wakali ampuwo mbyaabi” alimwi “mubbi.” (Matayo 27:16; Johane 18:40) Wakalaangidwe abana Roma ku Jerusalemu “abeenzinyina basikuzangila mfwulumende, aabo mubuzangi bwabo ibakajisi mulandu wakujaya muntu.”—Maako 15:7.

Nokuba kuti kunyina bumboni bwakunyika butondezya kuti Baraba wakali amulandu, pele akaambo kakuti wakabikkwa antoomwe abasikuzanga cakapa basikwiiya zyamu Bbaibbele bamwi kumubona kuti wakali mukabunga kababbi kamumwaanda wakusaanguna mu Israyeli. Basyaazibwene mumakani aakaindi ba Flavius Josephus bakalemba kuti, tubunga twabasikutyola milawo twakali kulibonya mumicito njobakali kucita abuzuba, mbuli babbi bakali kubejelezya kuyanda kugwasya bama Juda ibakali kupenzyegwa. Kuzanga kwabama Juda kubulelo bwabana Roma kwakalibonya kapati mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E akaambo kakuti bakali kubapenzya. Bunji bwabasikalumamba bana Juda ibakatanda bana Roma mu Judaya mu 66 C.E. bakali batubunga twabasikutyola milawo.

Bbuku lyakuti The Anchor Bible Dictionary lyaamba kuti: “Baraba weelede kuti wakali kubalilwa mukabunga kamwi katubunga ootu. Tubunga ootu twakalizyibidwe abantu buyo akaambo kakuti twakali kunyonganya bana Israyeli bakavwubide akuleta manyongwe kubulelo bwabana Roma.”

Muciindi cabana Roma, milandu nzi yakali kupa muntu kuti ajaigwe mbuli Jesu?

Inzila njibakali kubelesya bana Roma kusubula bantu bakali kuyanda kunyonganya bulelo bwabo, abasikutyola milawo alimwi abasikuzanga bambi njakubagagaila acisamu cakupenzyezya akubasiya aawo kuti bafwe. Cisubulo eeci cakali kubonwa kuti ndolufwu lwakali kwiinda kubija.

Ibbuku lyakuti Palestine in the Time of Jesus, lyakaamba kuti: “Cakali kucitilwa aabuleya, cakali kusampuzya alimwi akucisa. Cakabambilidwe kuti kaciyoosya baabo bakali kuyanda kusola kunyonganya bubambe bwazyintu.” Mulembi umwi muna Roma wakaamba boobu kujatikizya mbozyakali kujaigwa zigwebenga lyansiku: “Kwakali kusalwa nzila iinda bantu banji kutegwa boonse kababona akuyoowa.”

Kweelana abwakaamba Josephus, umwi mwaange iwakajatwa abasikalumamba ba Titus ciindi cakusaalwa kwa Jerusalemu mu 70 C.E wakajaigwa munzila njiyona eeyi munsi-munsi abwaanda bwamunzi kutegwa basikucingilila munzi abalo bayoowe. Alimwi ciindi munzi nowakazundwa, banji bakajaigwa munzila njiyona eeyi.

Mweelwe wabantu bakajaigwa munzila iili boobu iwiinda kukomena uulembedwe mutwaambo twansiku ngooyo wakacitika kumamanino aankondo yakasololelwa a Spartacus (73-71 B.C.E.), ciindi bazike abasikulwana bali 6,000 nobakajaigwa munzila iizwa ku Capua kuya ku Roma.

[Cifwanikiso icili apeeji 14]

“Kotupa Baraba” Cakazyekaulwa aba Charles Muller, mu 1878