Ana Babalar! Çocuklarınıza Yol Gösterin

“Geçmişte televizyonun çok fazla vaktimizi aldığından yakınırdık. Şimdi video oyunları, bilgisayarlar ve cep telefonları da hayatımıza girdi. Bunlar çocuklar üzerinde çok büyük bir etki bırakır ve çocuklarda bağımlılarda görülen alışkanlıklar gelişmeye başlar. . . . . Beyinleri görsel ve işitsel uyaranlara öylesine alışır ki, bu uyaranlar olmadan ne yapacaklarını bilemez hale gelirler” (Dr. Mali Mann).

TEKNOLOJİNİN ve internetin gelişmesiyle kablolarla döşeli bir dünyada yaşar olduk. Artık birçok genç MP3 çalarını veya cep telefonunu yanına almadan evden çıkamıyor. Bu gibi cihazlar geliştikçe, özellikleri arttıkça ve ucuzladıkça teknoloji bombardımanı şiddetleniyor. Bu durum ana babaların çocuklarını denetleyebilmesini, eğitmesini ve terbiye etmesini daha da zorlaştırıyor.

Ana babalar iki önemli gerçeği akıllarında tutarlarsa bu zorluğu aşabilirler. Öncelikle Kutsal Kitabın dile getirdiği “Akılsızlık çocuğun yüreğinde yer etmiştir” gerçeğini dikkate alıp bu zorluğun ancak “terbiye” ile aşılabileceğini unutmamalıdırlar (Özdeyişler 22:15). İkinci olarak teknoloji, çocukları olumlu ya da olumsuz etkileyebilme gücüne sahiptir. Çocuklarınızın bundan olumlu etkilenmesi için elinizden geleni yapın.

Erken Davranın!

Birçok evde çocuklar teknolojiyle ilk kez televizyon aracılığıyla tanışır. Hatta televizyon genellikle bebek bakıcısı olur. Fakat bazı ruh sağlığı uzmanları televizyona erken yaşta ve aşırı ölçüde maruz kalmanın zararlı olduğunu söylüyor. Örneğin böyle bir çocuk fiziksel egzersize karşı ilgisiz olabilir, gerçekle hayali ayıramayabilir, duygusal sorunlar yaşayabilir ve ileride okula başladığında derslerde dikkatini toplamakta zorlanabilir. Hatta Dr. Mali Mann bu belirtileri gösteren çocuklara “Dikkat Eksikliği Bozukluğu [DEB] ya da Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu [DEHB], hatta manik-depresif psikoz gibi yanlış teşhisler konulabileceğini” söylüyor. Buna paralel olarak bazı uzmanlar iki yaşın altındaki çocuklara televizyon seyrettirilmemesini tavsiye ediyor.

Amerikan Pediatri Akademisi sözcüsü Dr. Kenneth Ginsburg şöyle diyor: “Bir çocuğun yaşamının ilk yıllarındaki en önemli şey ana babasıyla arasında oluşan güçlü bağdır.” Bu bağ ana babanın çocuklarıyla konuşmasıyla, oynamasıyla ve onlara bir şeyler okumasıyla oluşur. Birçok ana babanın da bildiği gibi kendilerine düzenli olarak bir şeyler okunan çocuklar okumayı seven bireyler olur ve bu çok değerli bir alışkanlıktır.

Tabii ki milyonlarca çocuk için bilgisayar ve bilgisayar teknolojisi hakkında bilgi sahibi olmak önemli hatta gerekli olabilir. Fakat çocuğunuzun bilgisayarlarla, bilgisayar oyunlarıyla, internetle ve benzeri şeylerle aşırı derecede ilgilenmeye başladığını fark ederseniz onlar için farklı ilgi alanları bulmaya çalışmanız akıllıca olabilir. Nasıl? Onların ilgilerini çekebilecek bir el becerisi geliştirmelerini ya da bir müzik aleti çalmalarını önerebilirsiniz. Böyle bir uğraş farklı, çekici ve heyecan verici olabilir.

Özenle seçilmiş bir aktivite çocuğun hayatına bir farklılık getirmekle kalmaz onun sabrını, kararlılığını, özdenetimini ve yaratıcılığını geliştirebilir. Bu değerli nitelikler çocuğun başarılı olması için çok önemlidir, çünkü gerçek yaşamda sorunlar bir “tık”la çözülmez.

Çocukların ‘Hikmete ve Düşünme Yeteneğine’ İhtiyacı Var

Kutsal Kitap yetişkinleri ve çocukları ‘akıl güçlerini’, yani düşünme yeteneklerini geliştirmeye teşvik ediyor (Romalılar 12:1; Özdeyişler 1:8, 9; 3:21). Böylece sadece doğruyla yanlışı  ayırt etmekle kalmayacağız, neyin akıllıca neyin akılsızca olduğunu da görebileceğiz. Örneğin bilgisayar oyunları oynayarak ya da televizyon seyrederek saatler harcamak yasak değil, ama akıllıca mı? En son çıkan teknolojik ürünleri ya da yazılımları almak yasak değil, ama akıllıca mı? Peki o halde çocuklarınızın teknolojiyle ilgili akıllıca kararlar vermelerine yardım edebilir misiniz?

▪ Tehlikeleri gösterin. Çocuklar teknoloji ve internetle ilgili şeyleri çabucak öğrenebilirler, fakat hikmet ve tecrübe eksikliği nedeniyle daha saftırlar. Bu yüzden onlara karşılaşabilecekleri tehlikeleri ve bunlardan nasıl kaçınabileceklerini öğretin. Örneğin internetteki sosyal ağları düşünelim. Bu tür iletişim ağlarının gençlere kendilerini ifade etme ve başka gençlerle iletişim kurma olanağı sağladığı doğrudur; fakat böyle siteler cinsel sapıklar ve kötü niyetli başka insanlar için âdeta alışveriş merkezi gibidir * (1. Korintoslular 15:33). Bu yüzden temkinli ana babalar çocuklarına kimseye kişisel bilgilerini vermemelerini tembih edebilirler. *

Tabii ki çocuğunuz olgunlaştıkça özel hayatına daha çok saygı duyulmasını bekleyebilir ve buna belli ölçüde hakkı vardır. Fakat ana baba olarak çocuklarınızı denetleme ve eğitme yetkisini ve sorumluluğunu Tanrı size vermiştir (Özdeyişler 22:6; Efesoslular 6:4). Umarız çocuklarınız kaygınızdan dolayı yaptıklarınızı gereksiz bir müdahale olarak değil onları çok sevdiğinizin kanıtı olarak görür.

“İyi ama ben çocukların kullandıkları o şeylerden hiç anlamam, onların kendilerini korumalarına nasıl yardım edebilirim ki?” diyorsanız hiç değilse temel şeyleri öğrenmeyi deneyebilirsiniz. 90’larında olan Melba 80’inden önce bilgisayara elini bile sürmemişti. “İlk seferinde bilgisayarı kaldırıp camdan atasım gelmişti” diyor. “Birkaç ay sonra nasıl kullanıldığını anlamaya başladım. Artık e-posta göndermek ve başka şeyler yapmak benim için çocuk oyuncağı.”

▪ Çocuklarınıza uygun sınırlar koyun. Çocuklarınız saatlerce odaya kapanıp televizyon seyrediyorsa, internette sörf yapıyorsa veya bilgisayar oyunları oynuyorsa evde bunlarla uğraşmanın yasak olduğu yerler ve saatler belirleyin. Böylece çocuğunuzun Kutsal Kitaptaki şu ilkeyi uygulamanın değerini anlamasına yardım edebilirsiniz: ‘Her şeyin bir zamanı var.’ Yani aileye, arkadaşlara, ödevlere, yemek yemeye, spor yapmaya ve başka şeylere ayrılacak zaman farklıdır (Vaiz 3:1). Sık sık hatırlatılan makul sınırlar aile hayatına çeki düzen verir; ayrıca çocukların nazik olmalarına, başkalarına düşünceli davranmalarına ve sosyalleşmelerine yardım eder.

Bu dizinin son makalesi hepimize, yani hem yetişkinlere hem de çocuklara teknolojiyi kullanırken şu iki konuda rehberlik sağlayacak: düşünceli davranmak ve tutumlu olmak.

[Dipnotlar]

[Sayfa 7’deki resim]

Çocukların hem düşünme becerisini geliştirecek hem de onlara sabır ve kararlılık gibi nitelikler kazandıracak farklı aktivitelerle uğraşması onların yararınadır