PHAPHATANA leri ri nga twa mpfumawulo wa le henhla swinene ku tlula swivumbiwa hinkwaswo leswi tivekaka emisaveni. Kambe tindleve ta rona, ti ringana ni nhloko ya neleta naswona a ti rharhangananga.

Xiya: Se swi endla malembe vativi va sayense va ri karhi va dyondza ndlela leyi phaphatana leri ri twaka ha yona. Sweswinyana, vativi va sayense va le Yunivhesiti ya Strathclyde, eScotland, va ringete ku tiva ndlela leyi phaphatana leri ri twaka ha yona hi ku tirhisa mimpfumawulo yo hambanahambana. Va pime ndlela leyi tympanal membranes yi ninginikaka ha yona kutani va rhekhoda ndlela leyi misiha ya kona yi tirhaka ha yona. “Switwi” swa yona swi swi kotile ku twa mimpfumawulo leyi a yi ri eka ti-kilohertz ta 300 ku nga rivilo ra mpfumawulo wa xiyanimoya kumbe swichayachayana swin’wana. Ku hambana ni sweswo, mangadyana wu nga twa mpfumawulo lowu nga eka ti-kilohertz ta 212, kasi ti-dolphin ti nga twa mpfumawulo lowu nga eka ti-kilohertz ta 160 kambe vanhu a va swi koti ku twa mpfumawulo lowu nga ehenhla ka 20 wa ti-kilohertz.

Vaendli va ndzavisiso va swi tsakela ku tirhisa vuswikoti lebyikulu bya ndlela leyi phaphatana ri twaka ha yona tanihi xisekelo xa thekinoloji leyintshwa. Njhani? Dokodela James Windmill wa Yunivhesiti ya Strathclyde u vule leswaku sweswo swi nga pfuna “leswaku ku endliwa ti-microphone leti antswisiweke ni letitsongo. Ti-microphone leti ti nga hoxiwa eka switirhisiwa swo tala swo tanihi tiselfoni ni switirhisiwa leswi pfunetaka ku twa.”

U anakanya yini? Xana ndlela yo hlamarisa leyi phaphatana leri vuriwaka greater wax moth ri twaka ha yona, yi lo tiendlekela? Kumbe yi lo endliwa?