Xana Vutomi Bya Wena Byi Lawuriwa Hi Swiyimo Leswi U Langutanaka Na Swona?

SWIYIMO ni swiphiqo leswi tshikilelaka swi tolovelekile swinene ‘eminkarhini leyi ya mangava.’ (2 Timotiya 3:1) Swiphiqo swin’wana swi nga ha va swa nkarhinyana, xisweswo swi hetelela swi hundzile. Swin’wana swi heta tin’hweti hambi ku ri malembe. Hikwalaho, vo tala va titwa hilaha mupisalema Davhida a tshameke a titwa hakona loko a huwelela eka Yehovha a ku: “Maxangu ya mbilu ya mina ma andzile; ndzi humese emaxangwini ya mina.”—Pisalema 25:17.

Xana u le ku kamaneni ni swiphiqo leswi ku hetaka matimba? Loko swi ri tano, Bibele yi nga ku pfuna yi tlhela yi ku khutaza. A hi kambisise vutomi bya malandza ya Yehovha mambirhi lawa a ma tshembekile, lama koteke ku hlula swiphiqo leswi ma langutaneke na swona: Yosefa na Davhida. Loko hi kambisisa ndlela leyi va anguleke ha yona loko va langutane ni maxangu, hi nga kuma tidyondzo letinene leti nga ta hi pfuna ku hlula swiphiqo leswi hi nga langutanaka na swona namuntlha.

Va Langutane Ni Swiphiqo Leswikulu

Loko Yosefa a va ni malembe ya 17, ku tangunuke vuntswaka lebyikulu endyangwini wa ka vona. Vamakwavo wakwe va xiye leswaku Yakobe tata wa vona u “rhandza [Yosefa] ku va tlula hinkwavo.” Hiloko “va sungula ku n’wi venga, naswona a va nga vulavurisani na yena hi ku rhula.” (Genesa 37:4) Anakanya ndlela leyi Yosefa a karhatekeke ha yona hikwalaho ka sweswo. Eku heteleleni, rivengo ra vamakwavo wa Yosefa ri dzike swinene lerova va n’wi xavisa leswaku a va hlonga.—Genesa 37:26-33.

Loko a ri hlonga le Egipta, Yosefa a a tshamela ku swukuta nsati wa n’wini wakwe loyi a a tshama a n’wi jamerile leswaku a tikhoma ku biha na yena. Wansati loyi u bave a khalakhasa loko Yosefa a ala ku gangana na yena, hiloko a n’wi phyarheka hi xihehlo xa ku lava ku n’wi pfinya. Yosefa mbuyangwana u yisiwe “endlwini ya khotso” laha va “[xaniseke] milenge yakwe hi tinsimbi, moya-xiviri wakwe wu nghene etinsimbini.” (Genesa 39:7-20; Pisalema 105:17, 18) Wolowo wu fanele wu ve ndzingo lowukulu! Yosefa u hete malembe ya kwalomu ka 13 a ri hlonga kumbe mukhotsiwa hikwalaho ka nsele wa vanhu van’wana, ku katsa ni swirho swa ndyangu wa ka vona.—Genesa 37:2; 41:46.

 Davhida wa le tikweni ra khale ra Israyele na yena u langutane ni miringo loko a ha ri jaha. U boheke ku heta malembe yo hlaya a ri karhi a baleka, tanihi leswi Hosi Sawulo a a n’wi hlota bya xiharhi. Vutomi bya Davhida a byo tshama byi ri etintihweni. Siku rin’wana u ye eka Ahimeleke lowa muprista a ya kombela swakudya. (1 Samuwele 21:1-7) Loko Sawulo a twa leswaku Ahimeleke u pfune Davhida, u lerise leswaku ku dlayiwa Ahimeleke kun’we ni vaprista hinkwavo ni mindyangu ya vona. (1 Samuwele 22:12-19) Davhida u fanele a ve ni gome lerikulu hileswi khombo rero ri vangiweke hi yena hi ndlela yo karhi.

Anakanya hi malembe lawa Yosefa na Davhida va ma heteke va ri karhi va dya mbitsi va xeva hi nhlomulo. Hi nga dyondza mhaka ya nkoka loko hi kambisisa ndlela leyi va langutaneke ha yona ni swiyimo sweswo swo tika. A hi kambisiseni tindlela tinharhu leti vavanuna lava va faneleke va tekeleriwa ha tona.

Papalata Moya Wa Xikhomela Ni Wa Ku Kariha

Xo sungula, vavanuna lava vo tshembeka va lwe hi matimba leswaku va papalata vukarhi ni xikhomela. Loko Yosefa a ri ekhotsweni, a swi ta olova leswaku a khoma vamakwavo hi mbilu, kumbexana a anakanya ni leswaku laha a va ta hlangana kona, ni byanyi a byi nga ha ta mila. Hi swi tivisa ku yini leswaku Yosefa u bakanye miehleketo yoleyo yo biha? Xiya leswi a swi endleke loko a pfulekeriwa hi ndlela ya ku tirihisela eka vamakwavo wakwe lava teke aEgipta va ta xava koroni. Xiviko xi ri: “[Yosefa] a va fularhela a sungula ku rila. . . . Endzhaku ka sweswo Yosefa a humesa xileriso, kutani [malandza ya yena ma] tatela [vamakwavo wakwe] swikutsu swa vona hi koroni. Naswona a va fanele va va tlherisela mali ya un’wana ni un’wana wa vona esakeni ha rin’we ni ku va nyika swakudya swa riendzo.” Endzhaku, loko a rhuma vamakwavo leswaku va ya teka tata wa vona va ta na yena aEgipta, Yosefa u va khutazile a ku: “Mi nga dyisani mbitsi endleleni.” Hi marito ni hi swiendlo swakwe, Yosefa u kombise leswaku a nga pfumelanga ku ngheniwa hi moya wa vukarhi ni wa xikhomela.—Genesa 42:24, 25; 45:24.

Hilaha ku fanaka, Davhida na yena a nga vanga na xikhomela eka Hosi Sawulo. Davhida u kume minkarhi yimbirhi ya ku dlaya Sawulo. Kambe loko vavanuna lava a va ri na yena va n’wi kuca leswaku a n’wi dlaya, Davhida u te: “A hi swinene eka mina, hi ku ya hi langutelo ra Yehovha leswaku ndzi endla nchumu lowu eka hosi yanga, mutotiwa wa Yehovha, hi ku tshambuluta voko ku lwa na yena, hikuva i mutotiwa wa Yehovha.” Davhida u siye hinkwaswo eka Yehovha, a byela vavanuna lava a va ri na yena a ku: “Leswi Yehovha a hanyaka, Yehovha hi yexe u ta n’wi twisa ku vava; kumbe siku rakwe ri ta ta kutani u ta fa, kumbe u ta rhelela a ya enyimpini, kunene u ta kukuriwa.” Endzhaku, Davhida u qambhe risimu ra ku rila rifu ra Sawulo na Yonathani n’wana wa Sawulo. Ku fana na Yosefa, Davhida a nga pfumelanga ku fumiwa hi moya wa xikhomela.—1 Samuwele 24:3-6; 26:7-13; 2 Samuwele 1:17-27.

Xana hi va ni moya wa xikhomela ni wa vukarhi loko nsele lowu hi endliweke wona wu hi twisa timbilu ku  vava? Sweswo swi nga endleka hi ku olova. Loko hi pfumela ku lawuriwa hi mintlhaveko ya hina, vuyelo bya kona byi nga va ni khombo eka hina ku tlula nsele lowu hi endliweke wona. (Vaefesa 4:26, 27) Hambiloko hi tsandzeka ku lawula leswi van’wana va hi endlaka swona, hi nga swi kota ku lawula ndlela leyi hi angulaka ha yona. Swa olova ku papalata moya wa xikhomela ni wa vukarhi loko hi tiyiseka leswaku Yehovha u ta ahlula timhaka ta kona hi nkarhi wakwe.—Varhoma 12:17-19.

Vuyeriwa Hi Xitalo Eka Xiyimo Xa Wena

Dyondzo ya vumbirhi leyi hi nga yi kumaka hileswaku hi nga tshuki hi pfumelela swiyimo swa hina swi hi heta matimba. Hi nga tshama hi ri karhi hi karhateka ngopfu hi swilo leswi swi hi tsandzaka evuton’wini lerova hi kohleka ni leswi hi kotaka ku swi endla. Kutani hi ta sungula ku lawuriwa hi swiyimo swa hina. Sweswo ingi swi humelele hi ku olova eka Yosefa. Ku ri na sweswo, yena u lwe hi matimba leswaku a vuyeriwa hi xitalo eka xiyimo lexi a tikumeke a ri eka xona. Loko a ha ri hlonga, Yosefa a a “hambeta a kuma ku tsakeriwa ematihlweni ya n’wini wakwe naswona a hamba a n’wi tirhela, lerova a n’wi veka a lawula yindlu ya yena.” Yosefa u endle leswi fanaka loko a ri ekhotsweni. Hikwalaho ka leswi Yosefa a katekisiweke hi Yehovha ni hikwalaho ka ku tikarhata kakwe, “mulanguteri lonkulu wa yindlu ya khotso [u nyikele] vakhotsiwa hinkwavo lava a va ri endlwini ya khotso evokweni ra Yosefa; hinkwaswo leswi a va swi endla hi yena loyi a a lerisa leswaku swi endliwa.”—Genesa 39:4, 21-23.

Loko Davhida a ha ri mubaleki, na yena u lwe hi matimba leswaku a vuyeriwa hi xitalo eka swiyimo swa yena. Loko a ri emananga ya le Parani, yena ni vavanuna lava a va ri na yena va sirhelele mintlhambi ya Nabali eka mavuthu ya vaphangi. Un’wana wa varisi va mintlhambi ya Nabali u te: “Eka hina a va ri rirhangu leri ri hi rhendzeleke vusiku ni nhlikanhi.” (1 Samuwele 25:16) Endzhaku loko a ha ri eSikilaga, Davhida u hlasele miti ya le dzongeni ya valala va Israyele, xisweswo a sirhelela mindzilikana ya tiko ra Yuda.—1 Samuwele 27:8; 1 Tikronika 12:20-22.

Xana swi lava leswaku hi tikarhata swinene leswaku hi vuyeriwa hi xitalo eka swiyimo leswi hi nga eka swona? Hambileswi swi nga hi tikelaka ku endla tano, hi nga humelela. Loko a anakanyisisa hi vutomi byakwe, muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Ndzi dyondzile, leswaku ndzi eneriseka eka xiyimo xin’wana ni xin’wana lexi ndzi nga eka xona. . . . Eka hinkwaswo ni le ka swiyimo hinkwaswo ndzi dyondze xihundla xa ku xurha ni ku va ni ndlala, ku va ni swo tala ni ku pfumala.” Xana Pawulo u swi kotise ku yini ku tamela timhaka ta vutomi hi ndlela leyi? Hi ku hambeta a titshega hi Yehovha. U pfumerile a ku: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka matimba.”—Vafilipiya 4:11-13.

Rindza Yehovha

Dyondzo ya vunharhu hileswaku, ematshan’weni ya ku tirhisa tindlela leti nga riki ta Matsalwa to hundzula swiyimo swa hina, hi fanele hi rindzela Yehovha. Mudyondzisiwa Yakobo u tsarile a ku: “Ku tiyisela a ku endle ntirho wa kona wu helela, leswaku mi ta helela ni ku va lava hanyeke etimhakeni hinkwato, mi nga kayiveli nchumu.” (Yakobo 1:4) Hi fanele hi pfumelela ku tiyisela ku “[endla] ntirho wa kona wu helela” hi ku langutana ni ndzingo ku fikela emakumu, hi papalata ku hatla hi huma eka wona hi tindlela leti nga riki ta Matsalwa. Kutani ripfumelo ra hina ri ta ringiwa ri tlhela ri tengisiwa, kutani matimba ya rona ma ta vonaka. Yosefa na Davhida va ve ni mfanelo yoleyo ya ku tiyisela. A va ringetanga ku tlhantlha swiphiqo hi ndlela leyi a yi ta siya Yehovha a nga tsakanga. Ematshan’weni ya sweswo, va lwe hi matimba leswaku va vuyeriwa hi xitalo eka swiyimo leswi va tikumeke va ri eka swona. Va rindze Yehovha, naswona va kume mikateko leyikulu hi ku endla tano! Yehovha u tirhise vavanuna lava ku kutsula ni ku rhangela vanhu va yena.—Genesa 41:39-41; 45:5; 2 Samuwele 5:4, 5.

Na hina hi nga langutana ni swiyimo leswi nga hi vangelaka ku lava tindlela to huma eka swona hi mukhuva lowu lwisanaka ni Matsalwa. Hi xikombiso, xana u hela matimba hileswi u nga si kumaka munghana wa vukati la fanelekaka? Loko swi ri tano, papalata ndzingo wihi ni wihi wa ku tlula nawu wa Yehovha wa ku teka “eHosini ntsena.” (1 Vakorinto 7:39) Xana mi langutane ni swiphiqo swa vukati? Ematshan’weni ya ku dzaha moya wa misava lowu khutazaka ku lan’wa vukati kun’we ni ku dlaya vukati, ringetani ku tlhantlha  swiphiqo swo tano hi ku khomisana. (Malakiya 2:16; Vaefesa 5:21-33) Xana u langutane ni swiphiqo swa ku khathalela ndyangu wa wena hikwalaho ka vusweti? Ku rindza Yehovha swi katsa ku papalata ku ringeta ku kuma mali hi tindlela leti kanakanisaka kumbe leti nga riki enawini. (Pisalema 37:25; Vaheveru 13:18) Ina, hinkwerhu ka hina hi fanele hi ringeta hi matimba leswaku hi vuyeriwa hi xitalo eka swiyimo leswi hi nga tikumaka hi ri eka swona, kutani hi endla matshalatshala lama nga ta endla leswaku Yehovha a va ni xivangelo xa ku hi katekisa. Loko hi ri karhi hi endla tano, a hi tiyimiseleni ku rindza Yehovha leswaku a tlhantlha swiphiqo swa hina hi ku hetiseka.—Mikiya 7:7.

Yehovha U Ta Ku Seketela

Ku anakanyisisa hi ndlela leyi vanhu va le Bibeleni vo tanihi Yosefa na Davhida va langutaneke ha yona ni swiyimo leswi hetaka matimba ni leswi tikaka swi nga va ni vuyelo lebyinene eka hina. Hambileswi timhaka ta vona ti nga hlamuseriwangiki hi vuxokoxoko byo tala eBibeleni, va hete malembe yo tala va langutane ni miringo. Tivutise: ‘Xana malandza wolawo ya Xikwembu ma swi kotise ku yini ku hlangavetana ni swiyimo leswi ma veke eka swona? Xana ma endle yini leswaku ma tshama ma tsakile? Hi tihi timfanelo leti ma bohekeke ku ti hlakulela?’

Nakambe hi nga vuyeriwa hi ku anakanya hi ku tiyisela ka malandza ya Yehovha ya manguva lawa. (1 Petro 5:9) Lembe na lembe, timagazini ta Xihondzo xo Rindza na Xalamuka! ti hlamusela mintokoto ya vutomi bya vanhu vo tala. Xana wa swi hlaya swikombiso swa Vakreste volavo vo tshembeka kutani u gayela ha swona? Ku tlula kwalaho, emavandlheni ya ka hina, ku ni lava va hambetaka va tiyisela swiyimo swo tika. Xana u tihlanganisa na vona nkarhi na nkarhi, kutani u dyondza eka vona eminhlanganweni ya vandlha?—Vaheveru 10:24, 25.

Loko u langutane ni swiyimo swo tika, tiyiseka leswaku Yehovha wa ku khathalela naswona u ta ku tiyisa. (1 Petro 5:6-10) Lwana hi matimba leswaku u nga pfumeleli swiyimo leswi u nga eka swona swi lawula vutomi bya wena. Landzela swikombiso swa Yosefa, Davhida ni van’wana, hi ku papalata moya wa xikhomela, hi ku lwela ku vuyeriwa swinene eka xiyimo lexi u tikumaka u ri eka xona, ni hi ku rindza Yehovha leswaku a tlhantlha swiphiqo hi ku hetiseka. Tshinela eka yena hi xikhongelo ni hi ku endla mintirho yin’wana ya timhaka ta moya. Hi ndlela yoleyo, u ta swi vona leswaku na wena u nga swi kota ku kuma ntsako hambiloko u langutane ni minkarhi yo tika.—Pisalema 34:8.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20, 21]

Yosefa u lwe hi matimba leswaku a vuyeriwa hi xitalo eka swiyimo leswi a tikumeke a ri eka swona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Davhida u rindze Yehovha leswaku a tlhantlha swiphiqo leswi a a langutane na swona