Ku Hlanganyela eVandlheni Leri Tirhisaka Ririmi Rimbe

MUAPOSTOLA YOHANE u tsarile: “Ndzi vona ntsumi yin’wana yi haha empfhukeni, yi ri ni mahungu lamanene lama nga heriki leswaku yi ma vula tanihi marungula lama tsakisaka eka lava tshamaka emisaveni, ni le ka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato ni vanhu hinkwavo.” (Nhlavutelo 14:6) Mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu ma chumayeriwa emisaveni hinkwayo hi tindzimi to hambana-hambana, leswaku ku hetiseka xivono lexi xa vuprofeta. To tala ta tindzimi leti ti vulavuriwa hi vahlapfa lava tshamaka ekule ni le matikweni ya ka vona. Na vona vanhu lava va twa mahungu lamanene lama chumayeriwaka hi Timbhoni ta Yehovha leti hisekaka leti dyondzeke ririmi rimbe.

Xana u un’wana wa Timbhoni toleto leti hlanganyelaka ni vandlha leri tirhisaka ririmi rimbe? Kumbe, xana u anakanya hi ku endla tano? Leswaku u humelela, u fanele u va ni nsusumeto ni langutelo lerinene. Tanihi leswi xikongomelo xa wena ku nga ku pfuna van’wana leswaku va dyondza ntiyiso lowu nga eRitweni ra Xikwembu, u ni nsusumeto lowunene ngopfu—ku nga ku rhandza Xikwembu ni muakelani wa wena. (Matewu 22:37-39; 1 Vakorinto 13:1) Ku navela ku pfuna van’wana leswaku va tiva Xikwembu hi swona swi endlaka munhu a va ni nsusumeto lowukulu ku tlula ku tsakela vunakulobye, swakudya ni ndhavuko wa vanhu va rixaka rin’wana. Xana ku dyondza ririmi rimbe swi tikomba swi ta ku tikela? Loko swi ri tano, nchumu lowu nga ku pfunaka swinene i ku va ni langutelo lerinene. James loyi a dyondzeke Xijapani u ri: “U nga chavisiwi hi ririmi.” Ku tiva leswaku ku ni van’wana lava va ri dyondzeke ririmi rero swi nga ku pfuna leswaku u tiyisela ni ku tshama u ri ni langutelo lerinene. Kambe, u nga ri dyondza njhani ririmi rimbe? I yini lexi nga ta ku pfuna ku tolovela vandlha leri ku tirhisiwaka ririmi rero? Naswona u fanele u endla yini leswaku u tshama u tiyile hi tlhelo ra moya?

Ku Dyondza Ririmi Rimbe

Ku ni tindlela to tala to dyondza ririmi rimbe. Swichudeni swi dyondza hi tindlela to hambana-hambana ni vadyondzisi na vona a va dyondzisi hi ndlela leyi fanaka. Kambe, swichudeni swo tala swi dyondza ririmi hi xihatla na hi ku olova loko swo rhanga swi kuma munhu loyi a fanelekaka loyi a nga swi dyondzisaka minkarhi yo hlayanyana. Ku hlaya Bibele ni tibuku leti sekeriweke eBibeleni hi ririmi leri u ri dyondzaka ni ku yingisela swilo swihi na swihi leswi rhekhodiweke leswi nga kona hi ririmi rero swi ta ku pfuna leswaku u tiva marito yo tala u tlhela u tiva swiga swo tala leswi tirhisiwaka hi Timbhoni. Xiya-ni-moya, TV ni tivhidiyo leti vulavulaka hi swilo leswi faneleke na swona swi ta ku endla u tolovela ririmi rero ni ndhavuko wa vanhu va rona. Ku dyondza nkarhi wo koma siku ni siku swi nga pfuna swinene ematshan’weni yo dyondza nkarhi wo leha kambe u nga swi endli siku ni siku.

Ku dyondza ririmi swi fana ni ku dyondza ku hlambela. A wu nge dyondzi ku hlambela hi ku hlaya buku ntsena. U fanele u nghena ematini u titoloveta. Swi tano ni hi ku dyondza ririmi rimbe. Swa tika ku dyondza ririmi rimbe hi ku ri hlaya ntsena. U fanele u tolovelana ni vanhu va kona loko swi koteka—u yingisela ndlela leyi va  vulavulaka ha yona, u vulavurisana na vona naswona u ringeta hilaha u nga kotaka hakona ku vulavula! Mintirho ya Vukreste yi endla leswaku u kota ku swi endla sweswo. Hakanyingi u nga hatla u tirhisa leswi u swi dyondzaka ensin’wini. Midori loyi a dyondzaka Xichayina u ri: “Swi nga ha tikomba swi chavisa, kambe vini va miti va ta swi xiya leswaku hina Timbhoni ha tikarhata swinene. Leswi swi nga va khumba timbilu. Lexi hi faneleke hi xi vula ntsena hileswaku, ‘Ndzi tsakela ku ku tiva’ hi ririmi ra vona, kutani hi ta va vona exikandzeni leswaku va swi tsakela ku vulavula na hina!”

Minhlangano ya Vukreste na yona ya pfuna swinene. Eka nhlangano wun’wana ni wun’wana ringeta ku hlamula hambi ko va kan’we. Hambiloko swo ku chavisa ku fikela kwihi eku sunguleni, u nga vileli. Vandlha ri ku navelela leswaku u humelela! Monifa loyi a dyondzaka Xikoriya u ri: “Ndzi n’wi nkhensa swinene makwerhu wa xisati loyi a tshamaka ekusuhi na mina eminhlanganweni, a ndzi tsalela tinhlamuselo ta marito man’wana. Nseketelo wa yena wa rirhandzu ni ku lehisa ka yena mbilu swi ndzi pfuna ngopfu.” Loko u ya u ma tiva marito, u nga sungula ku anakanya hi ririmi ra wena lerintshwa—u fanele u vona nchumu lowu rito rero ri yimelaka wona hi mahlo ya mianakanyo ematshan’weni yo hundzuluxela rito ha rin’we emianakanyweni ya wena.

Pakani ya wena yo sungula loko u dyondza ririmi ku fanele ku va ku “humesa mhaka leyi twisisiwaka hi ku olova.” (1 Vakorinto 14:8-11) Hambileswi vanhu va nga ha ku anakanyelaka, swihoxo kumbe mpfumawulo wa marito lowu hambaneke swinene ni wa vona, wu nga ha va kavanyeta, va nga ha ri yingisi rungula ra wena. Ku tikarhatela ku vitana marito hi ndlela leyi faneleke ni ku vulavula hi ndlela leyi faneleke to ho suka, swi ta ku sivela ku ngheniwa hi mukhuva wo biha lowu swi tikaka ku wu tshika. Mark, loyi a dyondzeke Xiswahili, u ringanyeta leswi: “Kombela swivulavuri leswinene leswaku swi ku pfuna leswaku u lulamisa swihoxo leswikulu, kutani u swi nkhensa loko swi ku pfunile!” Ina, u fanele u anakanyela nkarhi ni matimba ya lava va ku pfunaka hi ndlela leyi. Hambileswi u nga ha kombelaka un’wana leswaku a kambisisa tinhla ta wena, ringeta ku lunghiselela tinkulumo ni tinhlamulo ta wena hi ku tirhisa marito lawa se u ma tivaka kumbe lawa u ma kambisiseke. Leswi swi ta endla leswaku u dyondza hi ku hatlisa naswona swi ta ku pfuna leswaku u vulavula hi ku tiyiseka.

U Nga Yimi Ndhawu Yin’we

Monifa u ri: “Ku dyondza ririmi rimbe i nchumu wo tika swinene lowu ndzi tshameke ndzi wu endla. Minkarhi yin’wana ndzi pfa ndzi lava ku tshika. Kambe ndzi tsundzuka ndlela leyi xichudeni xa Bibele xi swi rhandzaka ha yona ku twa ntiyiso lowu enteke wa moya hi Xikoriya xa mina xo olova ni ndlela leyi vamakwerhu va tsakaka ha yona hambiloko ndzi endle nhluvuko wutsongo.” Mhaka ya nkoka hileswaku, u nga hatli u hela mbilu. Pakani ya wena i ku kota ku dyondzisa van’wana ntiyiso wa le Matsalweni lowu ponisaka vutomi. (1 Vakorinto 2:10) Hikwalaho, ku dyondza ku dyondzisa Bibele hi ririmi rimbe swi lava matshalatshala lamakulu swinene. Loko u ri karhi u endla nhluvuko, papalata ku tipimanisa ni van’wana. Lava va dyondzaka ririmi rimbe va endla nhluvuko hi mpimo lowu nga faniki ni hi tindlela leti nga faniki. Hambiswiritano, swa pfuna ku xiya nhluvuko wa wena. (Vagalatiya 6:4) Joon, loyi a dyondzeke Xichayina u ri: “Ku dyondza  ririmi rimbe swi fana ni ku famba eswitepisini. Nkarhi lowu u vonaka onge a wu le ku endleni ka nhluvuko, hi xitshuketa u xiya leswaku se u endle nhluvuko.”

Ku dyondza ririmi rimbe i ntirho wa vutomi hinkwabyo. Hikwalaho, tiphine hi ku dyondza ririmi rimbe naswona u nga languteli leswaku u ta endla swilo hi ku hetiseka. (Pisalema 100:2) A wu nge swi balekeli swihoxo. Swi fanele swi va kona loko u dyondza. Mukreste un’wana loko a sungula ku dyondza Xintariyana u vutise n’wini wa muti a ku, “Xana wa wu tiva nkukulu wa vutomi?” A a lava ku vula leswaku “xikongomelo xa vutomi.” Mbhoni leyi dyondzaka Xipholixi yi kombele vandlha ku yimbelela mbyana ematshan’weni ya risimu. Munhu la dyondzaka Xichayina u khutaze vayingiseri ku va ni ripfumelo endhawini yo veka tibuku ya Yesu ematshan’weni ya nkutsulo. Swihoxo swi ku pfuna leswaku u nga yi rivali ndlela leyi faneleke yo vitana marito lawa u ma dyondzeke.

Ku Tirhisana Ni Vandlha

Ku hambana ka tindzimi a hi kona ntsena ku hambanisaka vanhu. Ku hambana hi ndhavuko, rixaka ni tiko hakanyingi hi swona swi hambanisaka vanhu swinene. Kambe, u nga swi kota ku hlula swihinga leswi. Xidyondzi lexi kambisisaka mintlawa ya vukhongeri leyi tirhisaka Xichayina le Yuropa xi xiye leswaku eka mintlawa ya Timbhoni ta Yehovha “u kuma ni vanhu va tinxaka tin’wana.” Xi vule leswaku exikarhi ka Timbhoni “rixaka a ri vuli nchumu, naswona ririmi ro va ndlela leyi hi pfunaka ku twisisa rito ra Xikwembu.” Hakunene, ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele hi swona swi pfunaka Vakreste va ntiyiso ku hlula xihinga xa ku hambana hi rixaka. Eka lava ambaleke ‘vumunhu lebyintshwa, a ku na Mugriki kumbe Muyuda kumbe munhu wumbe.’—Vakolosa 3:10, 11.

Hikwalaho hinkwerhu evandlheni hi fanele hi tikarhatela ku kondletela vun’we. Leswi swi lava leswaku munhu a tiyimisela ku cinca ndlela leyi a a anakanya ha yona, a titwaka ha yona ni ndlela leyi a endlaka swilo ha yona. U nga sivela timholovo leswaku ti nga vangi ku avana, hi ku papalata ku rhangisa maendlelo lawa wena u toloveleke wona kumbe u rhandzaka wona. (1 Vakorinto 1:10; 9:19-23) Dyondza ku vuyeriwa eka swilo leswinene swa mindhavuko hinkwayo. Tsundzuka leswaku rirhandzu leri pfumalaka vutianakanyi i xilotlelo lexi endlaka leswaku vanhu va va ni vuxaka lebyinene ni vun’we bya xiviri.

Mavandlha yo tala lama tirhisaka ririmi rimbe ma sungula ma ri mintlawa leyitsongo, hakanyingi ma talele hi vanhu lava dyondzaka ririmi rimbe, swin’we ni lava ha ku dyondzaka misinya ya milawu ya Bibele. Hikwalaho, emintlaweni yo tano ku nga ha va ni timholovo ku tlula emavandlheni lamakulu. Hikwalaho, Vakreste lava wupfeke va fanele va tikarhatela ku aka van’wana. Ku kombisa rirhandzu ni musa hi marito na hi swiendlo swa pfuna leswaku ku va ni xiyimo lexinene lexi vanhu lavantshwa va nga kulaka eka xona hi tlhelo ra moya.

Lava va yaka va ya pfuneta evandlheni leri tirhisaka ririmi rimbe na vona va fanele va ringanisela eka leswi va swi langutelaka eka van’wana. Rick, nkulu la nga le vandlheni ro tano, wa hlamusela: “Timbhoni tin’wana leta ha riki tintshwa, swi nga ha endleka ti nga ri na vutshila byo hlela swilo ku fana ni lava va nga le vandlheni leri ku tirhisiwaka ririmi ra kwalaho. Kambe ku pfumala ka vona vuswikoti bya ku endla swo karhi, hakanyingi ku siviwa hi rirhandzu ni ku hiseka ka vona. Naswona vanhu vo tala lava tsakelaka va amukela ntiyiso.” Loko u va kona nkarhi na nkarhi eminhlanganweni u tlhela u pfuneta hi ndlela leyi u nga kotaka ha yona, hakunene u ta vuyerisa vandlha, hambiloko wa ha dyondza ririmi rimbe. Loko ku ri ni ntirhisano, hinkwerhu hi nga pfuneta leswaku vandlha ri endla nhluvuko hi tlhelo ra moya.

Ku Tshama U Tiyile Hi Tlhelo Ra Moya

Makwerhu wa xinuna loyi a a ha ku sungula ku hlanganyela evandlheni leri tirhisaka ririmi rimbe u twe manana un’wana a ri karhi a pfuna n’wana wa yena ku lunghiselela nhlamulo. N’wana loyi u kombele mana wa yena a ku: “Kambe Manana, ha yini ndzi nga hlamuli nhlamulo yo koma?” Manana loyi u hlamurile a ku: “E-e, n’wananga. Tinhlamulo leto koma hi fanele hi ti siyela lava ha dyondzaka ririmi.”

Loko munhu lonkulu o heta tin’hweti hambi ku ri malembe a nga koti ku ri vulavula kahle  ririmi ro karhi, a nga ha karhateka emianakanyweni, emintlhavekweni ni hi tlhelo ra moya. Janet loyi se a khulukaka loko a vulavula Xipaniya u ri: “A ndzi hatla ndzi tshikileleka hikwalaho ka leswi a ndzi tsandzeka ku vulavula kahle.” Hiroko loyi a dyondzeke Xinghezi u tsundzuka a ri karhi a anakanya a ku: ‘Ni timbyana ni swimanga swa le nsin’wini swa ndzi tlula loko swi ta eku twisiseni ka Xinghezi.’ Kasi Kathie u ri: “Loko ndzi rhurhela evandlheni leri tirhisaka Xipaniya, xiyimo xi cincile, a ndzi nga ha ri na tidyondzo ta Bibele hambi ku ri maendzo yo vuyela, kasi khale tidyondzo a ti lo vuya. A ndzi twa onge ndzi le ku tlangeni.”

Laha hi kona ku lavekaka langutelo lerinene. Loko a heleriwa hi matimba, Hiroko a tala ku tibyela a ku: “Loko van’wana va swi kotile ku dyondza ririmi rimbe, na mina ndzi nga ri dyondza.” Kathie u ri: “Ndzi anakanye hi nuna wa mina, loyi a endlaka nhluvuko lowunene naswona a endlaka ntirho wo tala evandlheni. Sweswo swi ndzi pfunile ku hlula xihinga xo sungula. Swa ha tika, kambe hakatsongo-tsongo ndzi ya ndzi va ni xivindzi xo chumayela ni ku dyondzisa, kutani sweswo swa ndzi tsakisa.” Nuna wa yena Jeff u ri: “Loko u nga swi twisisi switiviso swin’wana kumbe leswi vuriwaka eminhlanganweni ya vakulu, swi heta matimba. Loko ndzi lava ku tlhela ndzi hlamuseriwa leswi vuriweke, vamakwerhu va ndzi pfuna va tsakile.”

Leswaku u nga karhali hi tlhelo ra moya loko u ri karhi u tirha ni vandlha leri tirhisaka ririmi rimbe, minkarhi hinkwayo u fanele u rhangisa vumoya bya wena. (Matewu 5:3) Kazuyuki, loyi se a nga ni malembe yo tala a tirha ensin’wini ya Xiputukezi, u ri: “I swa nkoka ku dya hi xurha hi tlhelo ra moya. Hi yona mhaka leyi mina ni ndyangu wa mina hi dyondzaka hi tlhela hi lunghiselela minhlangano hi ririmi ra hina na hi Xiputukezi.” Van’wana va pfa va ya eminhlanganweni ya ririmi ra ka vona. Ku tlula kwalaho, ku wisa hi ndlela leyi ringaneke i swa nkoka.—Marka 6:31.

Anakanyisisa Kahle

Loko u anakanya hi ku rhurhela evandlheni leri ku tirhisiwaka ririmi rimbe, u fanele u anakanyisisa kahle hi goza rero. (Luka 14:28) Emhakeni leyi, swilo swa nkoka leswi u faneleke u swi kambisisa i vumoya bya wena ni vuxaka bya wena na Yehovha. Khongela hi xiyimo xa wena. Anakanya na hi munghana wa wena wa vukati ni vana va wena. Tivutise, ‘Xana swiyimo ni matimba ya moya ni ya mintlhaveko swa ndzi pfumelela ku teka goza leri ri nga ta teka nkarhi wo leha swonghasi?’ Ku anakanya hi vumoya bya wena ni ndyangu wa wena i swa nkoka. Ntirho wu tele, kambe u nga kuma ntsako lowukulu kun’wana ni kun’wana laha u nga ha vaka muhuweleri wa Mfumo kona.

Lava va nga hlanganyelaka ni vandlha leri tirhisaka ririmi rimbe va ta kuma vuyelo lebyikulu. Barbara, loyi yena ni nuna wa yena va rhurheleke evandlheni leri tirhisaka Xipaniya u ri: “Lowu i nchumu wo tsakisa swinene lowu tshameke wu ndzi humelela evuton’wini. Swi fana ni ku tlhela u dyondza ntiyiso. Ndzi ri tlangela swinene lunghelo leri, ngopfu-ngopfu leswi hi nga taka hi nga swi koti ku va varhumiwa etikweni rin’wana.”

Emisaveni hinkwayo, magidi ya vanhu lava tolovelekeke, va malembe yo hambana-hambana, va dyondza ririmi rimbe leswaku va ta yisa mahungu lamanene emahlweni. Loko u ri un’wana wa vona, tshama u ri ni nsusumeto lowunene ni langutelo lerinene. Ku tlula kwalaho, tshemba Yehovha leswaku a katekisa matshalatshala ya wena.—2 Vakorinto 4:7.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Ku va kona etitlilasini leti ku dyondzisiwaka ririmi rimbe hi mudyondzisi la fanelekaka swi endla leswaku vanhu va dyondza hi ku hatlisa na hi ku olova

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Loko wa ha dyondza ririmi rimbe a wu fanelanga u honisa vumoya bya wena