Endla Leswaku Nhluvuko Wa Wena Wu Vonaka

“Anakanyisisa hi swilo leswi; u dzika eka swona, leswaku ku ya emahlweni ka wena ku vonaka eka vanhu hinkwavo.”—1 TIM. 4:15.

1, 2. I yini leswi hi swi tivaka hi vutomi bya Timotiya loko a ha ri ntsongo ni ku cinca loku veke kona loko a ri ni malembe ya kwalomu ka 20?

TIMOTIYA u kulele eGalatiya exifundzheni xa Rhoma, laha sweswi ku nga Turkey. Exifundzheni xexo ku simekiwe mavandlha yo hlayanyana ya Vukreste endzhaku ka makume ya malembe Yesu a file. Muntshwa Timotiya, mana wa yena ni kokwa wa yena wa xisati va ve Vakreste kutani va hlanganyela hi ku hiseka eka rin’wana ra mavandlha wolawo. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Entiyisweni, Timotiya u tiphinile hi vutomi bya yena a ri exikarhi ka vanhu lava n’wi toloveleke tanihi muntshwa loyi a nga Mukreste. Hambiswiritano, swilo swi sungule ku cinca hi xitshuketa.

² Swilo swi sungule ku cinca loko muapostola Pawulo a endzele ndhawu yoleyo ra vumbirhi. Enkarhini wolowo, swi nga ha endleka Timotiya a a ri ni malembe ya kwalomu ka 20 kumbe lama tlulakanyana 20. Loko Pawulo kumbexana a endzele eListra u xiye leswaku Timotiya “a ku vulavuriwa kahle ha yena hi vamakwavo” va le mavandlheni ya kwalaho. (Mint. 16:2) Muntshwa Timotiya u fanele a kombise leswaku u wupfile swinene. Kutani Pawulo ni huvo ya vakulu va kwalaho va tlhandleke Timotiya mavoko va kongomisiwa hi moya lowo kwetsima, va n’wi hlawula leswaku a endla ntirho wo hlawuleka evandlheni.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.

3. Hi rihi lunghelo leri nga tolovelekangiki leri nyikiweke Timotiya?

³ Timotiya u nyikiwe xirhambo lexi nga tolovelekangiki, xa ku famba na muapostola Pawulo loko a endzela mavandlha! (Mint. 16:3) Anakanya ndlela leyi Timotiya a faneleke a hlamale ha yona a tlhela a tsaka loko a nyikiwa xirhambo xexo! Emalembeni lawa a ma ta landzela, Timotiya a a ta famba na Pawulo naswona minkarhi yin’wana a a ta famba ni van’wana, a endla mintirho yo hambana-hambana leyi a averiweke yona hi vaapostola ni hi vakulukumba. Pawulo na Timotiya va endle ntirho wo endzela mavandlha lowu hoxeke xandla swinene eku tiyiseni ka vamakwerhu hi tlhelo ra moya. (Hlaya Mintirho 16:4, 5.) Hikwalaho, Vakreste vo tala va sungule ku n’wi tiva kahle Timotiya hikwalaho ka nhluvuko lowu a wu endleke hi tlhelo ra moya. Endzhaku ko tirha na Timotiya malembe ya khume, muapostola Pawulo u tsalele Vafilipiya a ku: “A ndzi na un’wana la nga ni mboyamelo wo fana ni wa [Timotiya] loyi a nga ta swi khathalela hakunene swilo leswi khumbaka n’wina. . . . Ma xi tiva xitiyisekiso lexi a xi nyikeleke hi yexe, leswaku ku fana ni n’wana na tatana u tirhe na mina ku yisa mahungu lamanene emahlweni.”—Filp. 2:20-22.

4. (a) Hi byihi vutihlamuleri lebyikulu lebyi Timotiya a a nyikiwe byona? (b) Hi swihi swivutiso leswi nga ha tlakukaka hikwalaho ka marito ya Pawulo lama kumekaka eka 1 Timotiya 4:15?

⁴ Hi nkarhi lowu Pawulo a tsaleleke Vafilipiya u nyike Timotiya vutihlamuleri lebyikulu bya ku hlawula vakulu ni malandza ya vutirheli. (1 Tim. 3:1; 5:22) Swi le rivaleni leswaku Timotiya se a a ri mulanguteri la nga Mukreste la tshembekaka. Kambe eka papila rolero, Pawulo u khutaze Timotiya  ku ‘endla leswaku ku ya emahlweni ka yena ku vonaka eka vanhu hinkwavo.’ (1 Tim. 4:15) Xana Timotiya a a nga swi kombisanga hi ndlela leyikulu leswaku se u endle nhluvuko? Hikwalaho, xana Pawulo a a vula yini hi marito lawa naswona hi nga vuyeriwa njhani eka ndzayo ya yena?

Ku Kombisa Timfanelo Ta Moya

5, 6. Vutengi bya vandlha ra le Efesa hi tlhelo ra moya a byi xungetiwa hi ndlela yihi, naswona Timotiya a a ta ri sirhelela njhani vandlha rero?

⁵ A hi kambisiseni mongo wa 1 Timotiya 4:15. (Hlaya 1 Timotiya 4:11-16.) Loko Pawulo a nga si tsala marito wolawo, a a ye eMakedoniya kambe a a kombele Timotiya ku sala aEfesa. Ha yini? Van’wana emutini wolowo a va vanga ku avana evandlheni hi ku dyondzisa tidyondzo ta mavunwa. Timotiya a a fanele a sirhelela vandlha ri tshama ri tengile hi tlhelo ra moya. Xana a a ta swi endlisa ku yini sweswo? Xin’wana lexi a a ta xi endla a ku ri ku vekela van’wana xikombiso lexinene lexi a va ta xi tekelela.

⁶ Pawulo u tsalele Timotiya a ku: “Vana xikombiso xa lava tshembekaka eku vulavuleni, eku tikhomeni, erirhandzwini, eripfumelweni, evutengini.” Pawulo u tlhele a ku: “Anakanyisisa hi swilo leswi; u dzika eka swona, leswaku ku ya emahlweni ka wena ku vonaka eka vanhu hinkwavo.” (1 Tim. 4:12, 15) Nhluvuko lowu a wu fambisana ni timfanelo ta moya ta Timotiya ku nga ri xikhundlha xo karhi xa vulawuri. Lowu i nhluvuko lowu Mukreste un’wana ni un’wana a faneleke a lava ku wu kombisa.

7. I yini leswi languteriweke eka hinkwavo evandlheni?

⁷ Namuntlha ku fana ni le nkarhini wa Timotiya, ku ni malunghelo yo hambana-hambana evandlheni. Van’wana i vakulu kumbe malandza ya vutirheli. Van’wana i maphayona ya nkarhi hinkwawo. Kasi van’wana i valanguteri va miganga ni va swifundzha, van’wana va tirha eBethele kumbe i varhumiwa. Vakulu va hlanganyela eka minongonoko yo hambana-hambana yo dyondzisa, yo tanihi le tinhlengeletanweni ni le mintsombanweni. Hambiswiritano, Vakreste hinkwavo—vavanuna, vavasati ni vana—va nga swi kota ku kombisa nhluvuko wa vona wa moya. (Mat. 5:16) Entiyisweni, hambi ku ri Vakreste lava nga ni malunghelo yo hlawuleka, ku languteriwe leswaku va kombisa timfanelo ta vona ta moya eka hinkwavo, ku fana na Timotiya.

Veka Xikombiso Lexinene Hi Mavulavulelo Ya Wena

8. Mavulavulelo ya hina ma byi khumba njhani vugandzeri bya hina?

⁸ Ndlela yin’wana leyi Timotiya a a fanele a veka xikombiso lexinene ha yona a ku ri hi mavulavulelo ya yena. Hi nga wu kombisa njhani nhluvuko eka mavulavulelo ya hina? Mavulavulelo ya hina ma kombisa leswaku hi vanhu va njhani. Yesu u vule hilaha ku faneleke a ku: “Nomu wu vulavula leswi mbilu yi taleke swona.” (Mat. 12:34) Yakobo makwavo wa Yesu hi manana na yena u swi xiyile leswaku mavulavulelo ya hina ma nga khumba vugandzeri bya hina hi ndlela yo karhi. U tsarile a ku: “Loko munhu un’wana ni un’wana a tivona a ri mugandzeri wa xiviri kambe a nga lawuli ririmi ra yena, a tama a xisa mbilu ya yena n’wini, muxaka wa vugandzeri bya munhu loyi i wa hava.”—Yak. 1:26.

9. Mavulavulelo ya hina ma fanele ma va xikombiso lexinene hi tindlela tihi?

⁹ Van’wana evandlheni va nga swi xiya leswaku se hi endle nhluvuko wo fikela kwihi hi tlhelo ra moya hikwalaho ka mavulavulelo ya hina. Vakreste lava wupfeke va tikarhatela ku vulavula swilo leswi akaka, leswi chavelelaka ni leswi khutazaka ematshan’weni yo vulavula swilo leswi khomisaka tingana, swo biha, swo xopaxopa van’wana kumbe leswi twisaka van’wana ku vava. (Swiv. 12:18; Efe. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Ku tiyimisela ka hina ku vulavula ni van’wana hi ndlela leyinene hi milawu ya Xikwembu leyi tlakukeke ni hi ku navela ka hina ku hanya ha yona swi nga kombisa ndlela leyi hi tinyiketeleke ha yona eka Xikwembu. (Rhom. 1:15, 16) Handle ko kanakana vanhu va timbilu letinene va ta yi xiya ndlela leyi hi yi tirhisaka ha yona nyiko ya hina yo vulavula naswona va nga ha landzela xikombiso xa hina.—Filp. 4:8, 9.

Hi Fanele Hi Veka Xikombiso Lexinene Hi Mahanyelo Ya Hina Naswona Hi Va Lava Tengeke

10. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi va ni ripfumelo leri nga riki na vukanganyisi leswaku hi ta kota ku endla nhluvuko hi tlhelo ra moya?

¹⁰ Leswaku Mukreste a va xikombiso lexinene a  nga fanelanga a vulavula swilo leswi akaka ntsena. Loko munhu a vula swilo leswinene kambe a nga swi endli u ta va a ri mukanganyisi. Pawulo a a byi tiva kahle vukanganyisi bya Vafarisi ni vuyelo lebyi onhaka bya swiendlo swa vona. U lemuxe Timotiya minkarhi yo hlayanyana malunghana ni vukanganyisi byo tano. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Kambe Timotiya a a nga ri mukanganyisi. Eka papila ra yena ra vumbirhi leri yaka eka Timotiya, Pawulo u tsarile a ku: “Ndzi tsundzuka ripfumelo leri nga eka wena leri nga riki na vukanganyisi.” (2 Tim. 1:5) Hambiswiritano, Timotiya a a fanele a swi kombisa ni le ka van’wana leswaku yena i Mukreste wa ntiyiso. A a fanele a veka xikombiso lexinene eka ndlela leyi a tikhomaka ha yona.

11. Pawulo u n’wi tsalele yini Timotiya malunghana ni rifuwo?

¹¹ Eka mapapila ya yena mambirhi lama yaka eka Timotiya, Pawulo u n’wi tsundzuxe hi swilo swo hlayanyana leswi a a fanele a tikhoma kahle eka swona. Hi xikombiso, Timotiya a a fanele a papalata ku rhandza rifuwo. Pawulo u tsarile a ku: “Ku rhandza mali i rimitsu ra mixaka hinkwayo ya swilo swo biha, naswona hi ku lwela ku fikelela rirhandzu leri, van’wana va lahlekisiwile eripfumelweni naswona va titlhave hinkwako-nkwako hi switlhavi swo tala.” (1 Tim. 6:10) Ku rhandza rifuwo i xikombiso xa ku tsana hi tlhelo ra moya. Ku hambana ni sweswo, Vakreste lava enerisekaka hi ku hanya vutomi byo olova, ‘loko va ri ni swakudya ni swifunengeto,’ va kombisa leswaku va endle nhluvuko hi tlhelo ra moya.—1 Tim. 6:6-8; Filp. 4:11-13.

12. Hi nga wu kombisa njhani nhluvuko wa hina evuton’wini bya hina?

¹² Pawulo u byele Timotiya ndlela leyi a swi ri swa nkoka ha yona leswaku vavasati lava nga Vakreste va “tisasekisa hi swiambalo leswi langutekaka, hi xichavo ni mianakanyo yo hluteka.” (1 Tim. 2:9) Vavasati lava ambalaka va tlhela va tilunghisa hi ndlela leyi xiximekaka ni leyi kombisaka leswaku va ni mianakanyo leyi hlutekeke, va tlhela va endla tano ni le ka timhaka tin’wana leti khumbaka vutomi bya vona, va veka xikombiso lexinene. (1 Tim. 3:11) Nawu lowu wa tirha ni le ka vavanuna lava nga Vakreste. Pawulo u khutaze valanguteri  leswaku va ‘ringanisela emikhuveni, va hluteka emianakanyweni, va hleleka.’ (1 Tim. 3:2) Loko hi kombisa timfanelo leti siku ni siku, nhluvuko wa hina wu ta voniwa hi vanhu hinkwavo.

13. Ku fana na Timotiya, hi nga swi veka njhani swikombiso loko swi ta emhakeni yo tenga?

¹³ Timotiya a a fanele a veka xikombiso lexinene emhakeni yo tenga. Loko Pawulo a tirhisa rito leri ra ku tenga, a a kombetela emhakeni ya ku tikhoma hi ndlela leyinene. Timotiya ngopfu-ngopfu a a fanele a nga vi na xisolo eka ndlela leyi a tirhisanaka ha yona ni vavasati. A a fanele a khoma “vaxisati lava kuleke tanihi vamanana, vaxisati lavatsongo tanihi [vamakwavo] vaxisati hi vutengi hinkwabyo.” (1 Tim. 4:12; 5:2) Hambi ku ri swiendlo swa ku tikhoma loko biha leswi nga ha vonakaka swi ri xihundla, Xikwembu xa swi tiva naswona eku heteleleni ni vanhu van’wana va ta swi tiva. Kambe i ntiyiso ni leswaku mintirho leyinene ya Mukreste a yi nge tshami yi fihliwile. (1 Tim. 5:24, 25) Vanhu hinkwavo evandlheni va nga swi kota ku kombisa nhluvuko wa vona malunghana ni ndlela leyinene leyi va tikhomaka ha yona ku katsa ni vutengi bya vona.

Rirhandzu Ni Ripfumelo I Swa Nkoka

14. Matsalwa ma xi kandziyisa njhani xilaveko xa ku va hi rhandzana?

¹⁴ Nchumu wa nkoka eka Vakreste va ntiyiso i rirhandzu. Yesu u byele vadyondzisiwa va yena a ku: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yoh. 13:35) Hi ri kombisa njhani rirhandzu rero? Rito ra Xikwembu ri hi khutaza ku “lehiselana mbilu hi rirhandzu,” ku ‘kombana musa, ku tsetselelana swinene, ku rivalelana hi ku ntshunxeka’ ni ku va ni malwandla. (Efe. 4:2, 32; Hev. 13:1, 2) Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu.”—Rhom. 12:10.

15. Ha yini hinkwerhu hi fanele hi kombisa rirhandzu, ngopfu-ngopfu valanguteri lava nga Vakreste?

¹⁵ Loko Timotiya a a khome Vakreste-kulobye hi tihanyi, sweswo a swi ta va swi endle leswaku swilo leswinene leswi a swi endleke tanihi mudyondzisi tlhelo mulanguteri va nga ha swi teki swi ri swa nkoka. (Hlaya 1 Vakorinto 13:1-3.) Hi hala tlhelo, leswi vuriweke hi Timotiya leswi kombiseke leswaku u va rhandza hi mbilu hinkwayo vamakwavo, swin’we ni malwandla lawa a va kombiseke wona ni mintirho leyinene leyi a va endleleke yona, entiyisweni swi kandziyise leswaku u endle nhluvuko hi tlhelo ra moya. Kutani, a swi fanela leswaku muapostola Pawulo eka papila ra yena leri yaka eka Timotiya, a vulavula hi rirhandzu hi ku kongoma tanihi mfanelo yin’wana leyi Timotiya a a fanele a veka xikombiso lexinene eka yona.

16. Ha yini Timotiya a a fanele a va ni ripfumelo leri tiyeke?

¹⁶ Loko Timotiya a ri aEfesa, ripfumelo ra yena ri ringiwile. Vanhu van’wana a va dyondzisa tidyondzo leti a ti nga pfumelelani ni ntiyiso wa Vukreste. Van’wana a va hangalasa ‘timhaka ta mavunwa’ kumbe va endla ndzavisiso hi timhaka leti a ti nga ri aki vandlha hi tlhelo ra moya. (Hlaya 1 Timotiya 1:3, 4.) Pawulo u hlamusele leswaku vanhu vo tano va “tikukumuxa hi ku tinyungubyisa, a [va] twisisi nchumu, kambe [va] vabya emiehleketweni hi swivutiso ni minjhekanjhekisano mayelana ni marito.” (1 Tim. 6:3, 4) Xana Timotiya a a ta kala a anakanya swilo sweswo leswi nga ni khombo leswi a swi sungula ku nghena evandlheni? Doo, hikuva Pawulo u khutaze Timotiya leswaku a “[lwa] nyimpi leyinene ya ripfumelo” ni ku fularhela “ku vulavula ka hava loku lwisanaka ni leswo kwetsima ni ku kanetana hi leswi vuriwaka ‘vutivi’ hi mavunwa.” (1 Tim. 6:12, 20, 21) A swi kanakanisi leswaku Timotiya u landzele ndzayo ya vutlhari ya Pawulo.—1 Kor. 10:12.

17. Ripfumelo ra hina ri nga ringiwa njhani namuntlha?

¹⁷ Lexi tsakisaka, Timotiya u byeriwe leswaku “eminkarhini yo hetelela van’wana [a] va ta wa eripfumelweni, va nyikela nyingiso eka marito yo  hambukisa lama huhuteriweke ni le tidyondzweni ta madimona.” (1 Tim. 4:1) Hinkwavo evandlheni, ku katsa ni lava nga ni vutihlamuleri va fanele va fana na Timotiya va va ni ripfumelo leri tiyeke swinene. Loko hi tiyimisela ku lwisana ni vugwinehi hi ta va hi kombisa leswaku hi endle nhluvuko naswona hi ta va xikombiso lexinene eka vapfumeri-kulorhi.

Tikarhatele Ku Kombisa Nhluvuko Wa Wena

18, 19. (a) U nga wu kombisa njhani nhluvuko wa wena eka vanhu hinkwavo? (b) Ku ta buriwa hi yini exihlokweni lexi landzelaka?

¹⁸ Swi le rivaleni leswaku nhluvuko wa moya wa Mukreste a wu fambisani ni xivumbeko xa yena, vuswikoti bya yena kumbe xikhundlha xa yena. Nakambe nhluvuko wa munhu a wu titsheganga hi ku va ni malembe yo tala evandlheni. Ku ri na sweswo, nhluvuko wa moya wa ntiyiso wu kombisiwa hi ku yingisa ka hina Yehovha hi leswi hi swi anakanyaka, mavulavulelo ya hina ni hi mahanyelo ya hina. (Rhom. 16:19) Hi fanele hi yingisa xileriso xa leswaku hi rhandzana hi tlhela hi hlakulela ripfumelo leri tiyeke. Ina, a hi anakanyisiseni hi marito lawa Pawulo a ma tsaleleke Timotiya kutani hi dzika eka wona leswaku nhluvuko wa hina wu ta vonaka eka vanhu hinkwavo.

¹⁹ Mfanelo yin’wana leyi vonakaka eka nhluvuko wa hina wa moya ni leswaku hi Vakreste lava wupfeke i ntsako, ku nga yin’wana ya timfanelo ta moya lowo kwetsima wa Xikwembu. (Gal. 5:22, 23) Xihloko lexi landzelaka xi ta bula hi ndlela leyi hi nga wu hlakulelaka ha yona ntsako naswona hi tshama hi tsakile eminkarhini yo tika.

U Nga Hlamula Njhani?

• Mavulavulelo ya hina ma nga va byela yini van’wana?

• Nhluvuko wa hina wu vonaka njhani eka mahanyelo ya hina ni vutengi bya hina?

• Ha yini Vakreste va fanele va veka xikombiso lexinene eku kombiseni ka rirhandzu ni ripfumelo?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Muntshwa Timotiya u kombise leswaku u wupfile swinene

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Xana nhluvuko wa wena wa vonaka eka van’wana?