TATANA na manana va hlangane hi 1919 entsombanweni wa Swichudeni swa Bibele swa Matiko Hinkwawo le Cedar Point, eOhio, le U.S.A. Va tekane loko lembe rero ri ya eku heleni. Ndzi velekiwe hi 1922 naswona ndzisana ya mina Paul, u velekiwe endzhaku ka malembe mambirhi. Nsati wa mina Grace, u velekiwe hi 1930. Vatswari vakwe, ku nga Roy na Ruth Howell, va kule va ri Swichudeni swa Bibele naswona vatswari va mana wakwe na vona a va ri Swichudeni swa Bibele va tlhela va va vanghana va Makwerhu Charles Taze Russell.

Ndzi hlangane na Grace hi 1947 naswona hi tekane hi July 16, 1949. Loko hi nga si tekana, hi tshame ehansi hi bula hi ntshunxekile malunghana ni vumundzuku bya hina. Hi endle xiboho xo nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo ni ku nga vi na vana. Hi October 1, 1950, hi sungule ku phayona swin’we. Kutani hi 1952, hi sungule ntirho wo endzela mavandlha.

Havumbirhi bya hina a hi titwa hi lava mpfuno lowu engetelekeke wo endla xiavelo lexi lexintshwa. Loko ndzi ri karhi ndzi dyondza eka vamakwerhu lava nga ni ntokoto, a ndzi lava leswaku Grace na yena a kuma mpfuno. Ndzi ye eka Marvin Holien, loyi a ku ri khale a ri munghana wa ndyangu wa ka hina naswona a a ri ni ntokoto eka ntirho lowu, kutani ndzi ku: “Grace wa ha ri ntsongo naswona a nga na ntokoto. Xana ku na munhu loyi u nga n’wi avelaka ku tirha na yena swa xinkarhana leswaku a n’wi letela?” U te: “U kona. Edna Winkle i phayona leri nga ni ntokoto naswona a nga n’wi pfuna swinene.” Endzhakunyana, Grace u vule leswi malunghana na Edna: “U endle ndzi titwa ndzi ntshunxekile loko ndzi ri ensin’wini, ndzi tiva ndlela yo angula lava kanetaka a tlhela a ndzi dyondzisa ku yingisela n’wini wa muti leswaku ndzi kota ku n’wi hlamula hi ndlela leyi faneleke. U ndzi nyike mpfuno lowu a ndzi wu lava.”

Mina na Grace a hi endzela swifundzha swimbirhi eIowa, ku katsa ni tindhawu tin’wana le Minnesota ni le Dakota Dzonga. Endzhaku ka sweswo hi cinciwile hi yisiwa eNew York eka Xifundzha 1, lexi a xi katsa muganga wa Brooklyn ni wa Queens. A hi nge pfuki hi yi rivele ndlela leyi a hi titwa hi nga ri na  ntokoto ha yona exiavelweni xexo. Xifundzha xexo a xi katsa Vandlha ra Brooklyn Heights leri a ri tirhisa Holo ya Mfumo ya le Bethele naswona a ri ri ni swirho swo tala swa ndyangu wa Bethele leswi a swi ri ni ntokoto. Endzhaku ka loko ndzi nyikele nkulumo ya mina yo sungula evandlheni rero, Makwerhu Nathan Knorr u te eka mina ivi a ku: “Malcolm, u hi nyike ndzayo leyi hi faneleke hi yi tirhisa naswona a yi fanerile. Tsundzuka, loko u nga hi pfuni hi ku hi nyika ndzayo ya rirhandzu, u ta va u nga pfuni nchumu eka nhlengeletano leyi. Khomisa sweswo.” Endzhaku ka minhlangano, ndzi byele Grace mhaka leyi. Endzhakunyana hi ye ekamareni ra hina ra le Bethele. A hi karhele swinene hileswi a hi ri ni ntshikilelo lerova hi kale hi rila.

Endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani, hi kume papila leri a ri hi rhambela eka ntlawa wa vu-24 wa Xikolo xa Giliyadi laha a hi ta thwasa hi February 1955. Loko hi nga si ya exikolweni hi byeriwe leswaku ndzetelo lowu a hi ta wu kuma a wu nga ri wa ku hi lunghiselela ku va varhumiwa. Kambe a wu ta hi pfuna leswaku hi va ni vutshila entirhweni wa ku va valanguteri va swifundzha ni va miganga. A swi tsakisa swinene ku va exikolweni lexi naswona swi endle leswaku hi titsongahata.

Loko hi heta xikolo lexi, ndzi averiwe ku va mulanguteri wa muganga. Muganga wa hina a wu katsa Indiana, Michigan na Ohio. Hi December 1955 swi hi hlamarisile loko hi kuma papila leri humaka eka Makwerhu Knorr leri a ri ku: “Ndzi byeleni ntiyiso. Ndzi kombela mi ndzi byela loko mi swi navela ku ta tirha laha eBethele naswona mi tshama kona . . . kumbe loko mi lava xiavelo xin’wana endzhaku ko tirha eBethele ku ringana nkarhinyana. Loko mi tsakela ntirho wa ku va mulanguteri wa xifundzha kumbe wa muganga, ndzi kombela mi ndzi byela.” Hi vule leswaku hi ta tsakela ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowu hi nga ta averiwa wona. Hi ku hatlisa hi komberiwe ku ya tirha eBethele.

Malembe ya mina yo tsakisa eBethele a ma katsa ku nyikela tinkulumo emavandlheni, emintsombanweni ni le tinhlengeletanweni etikweni hinkwaro ra United States. Ndzi hoxe xandla eku pfuneni ka majaha lawa eku heteleleni ma veke ni vutihlamuleri lebyikulu enhlengeletanweni ya Yehovha. Eku heteleleni ndzi ve matsalana wa Makwerhu Knorr ehofisini leyi a ku hleriwa ntirho wo chumayela wa misava hinkwayo.

Malembe lawa ndzi ma heteke eka Ndzawulo ya Ntirho a ma tsakisa swinene. A ndzi tirha na T. J. (Bud) Sullivan. A a ri ni malembe yo tala a ri mulanguteri wa ndzawulo yoleyo. Kambe ku ni van’wana lava ndzi dyondzeke swo tala eka vona. Fred Rusk loyi a a averiwe ku ndzi letela a a ri un’wana wa vona. Ndzi tsundzuka ndzi n’wi vutisa hi musa ndzi ku: “Fred, ha yini u cinca swilo swo tala eka mapapila lawa ndzi ma tsaleke?” U hlekile ivi a ku: “Malcolm  loko u vula swo karhi swi nga ha hlamuseriwa hi marito yo tala kambe loko u swi tsala, ngopfu-ngopfu loko swi huma laha, swi fanele swi twala kahle naswona swi kongoma.” Endzhaku ka sweswo u te: “Vana ni xivindzi—u endla kahle naswona hi ku famba ka nkarhi swi ta tshamiseka.”

Eka malembe lawa hi ma heteke hi ri eBethele, Grace u averiwe mintirho yo hambana-hambana leyi katsaka ku basisa makamara ni ku ma hlayisa ma ri exiyin’weni lexinene. A a wu tsakela ntirho wolowo. Ninamuntlha loko minkarhi yin’wana hi hlangana ni vamakwerhu lava a va ri majaha hi nkarhi wolowo eBethele, va byela Grace va ri karhi va n’wayitela va ku: “U ndzi dyondzise ku ndlalela mubedo naswona manana u tsakela ntirho lowu u wu endleke.” Nakambe Grace u tirhe eka ndzawulo ya Timagazini, ya Mapapila ni yo Kopa Tikhasete. Swiavelo sweswo swi n’wi pfune ku dyondza leswaku ku nga khathariseki leswaku hi endla yini kumbe hi le kwihi, i lunghelo ku tirha enhlengeletanweni ya Yehovha naswona i nkateko. Ninamuntlha wa ha titwa hi ndlela yoleyo.

Exikarhi ka va-1970, hi sungule ku xiya leswaku vatswari va hina lava kuleke va lava ku khathaleriwa. Eku heteleleni hi boheke ku endla xiboho xo tika. A hi nga swi lavi ku huma eBethele ni ku sukela vamakwerhu lava a hi va rhandza swinene. Nilokoswiritano, a ndzi vona ku ri vutihlamuleri bya mina ku khathalela vatswari va hina. Hikwalaho hi ku famba ka nkarhi hi humile eBethele kambe hi ri ni ntshembo wa leswaku loko xiyimo xi lulama hi nga ha tlhelela.

Leswaku hi kota ku tihanyisa, ndzi sungule ku endla ntirho wo famba ndzi joyinisa vanhu ndzindza-khombo. A ndzi nge ma rivali marito lawa mininjhere un’wana a ndzi byeleke wona loko a ri karhi a ndzi letela, u te: “Leswaku swi ku fambela kahle eka bindzu leri u fanele u endzela vanhu nimadyambu. Hi kona u nga ta va kuma emakaya. A xi kona lexi nga xa nkoka swinene ku tlula ku va endzela madyambu man’wana ni man’wana.” Ndzi te: “Ndza tshemba u vula tano hileswi u nga ni ntokoto naswona ndza swi xixima sweswo. Kambe ndzi ni vutihlamuleri byin’wana lebyi katsaka swilo swa moya lebyi ndzi nga si tshamaka ndzi byi honisa naswona a ndzi lavi ku sungula ku byi honisa. Ndzi ta va endzela vanhu nimadyambu, kambe hi Ravumbirhi ni hi Ravumune, ndzi fanele ndzi ya eminhlanganweni ya nkoka swinene.” Yehovha u ndzi katekisile leswi ndzi nga si tshamaka ndzi xwa eminhlanganweni hikwalaho ka ntirho wa ku tihanyisa.

A hi ri etlhelo ka mubedo wa manana loko a fa ekaya ra vadyuhari hi July 1987. Murhangeri wa vaongori u ye eka Grace ivi a ku: “Manana Allen, muka u ya wisa. Munhu un’wana ni un’wana wa swi tiva leswaku a wu tshama u ri laha leswaku u ta pfuxela n’wingi wa wena. Vana ni ku rhula ka mianakanyo, titwe u enerisekile hikuva u endle hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku u n’wi pfuna.”

Hi December 1987, hi tlhele hi tata tifomo to ya tirha eBethele, ndhawu leyi a hi yi rhandza. Kambe endzhaku ka masiku ma nga ri mangani, Grace u  kumeke a ri na vuvabyi bya khensa ya rhumbu lerikulu. Endzhaku ko endliwa vuhandzuri ni loko a hlakarhele kahle, u byeriwe leswaku a a nga ha ri na yona. Kambe hi nkarhi wolowo hi kume papila leri humaka eBethele leri a ri vula leswaku hi hambeta hi endla ntirho wa hina evandlheni leri a hi ri eka rona. A hi tiyimisele ku hambeta hi endla ntirho wa Mfumo.

Hi ku famba ka nkarhi ndzi kume ntirho eTexas. Hi tibyele leswaku maxelo yo kufumela ya ndhawu yoleyo ma ta va manene eka hina naswona ma ve manene. Ku sukela loko hi rhurhele laha Texas malembe ya 25 lama hundzeke, hi hanya ni vamakwerhu lava nga ni rirhandzu lava veke vanghana va hina lavakulu.

Grace u ve ni khensa ya rhumbu lerikulu ni ya nxorhonxorho wa kholokholo naswona sweswinyana u ve ni khensa ya vele. Kambe a nga si tshama a vilela hi vutomi byakwe naswona minkarhi hinkwayo u tirhisana na mina a tlhela a ndzi xixima tanihi nhloko ya ndyangu. Vanhu va tala ku n’wi vutisa va ku: “I yini leswi endlaka leswaku swilo swi mi fambela kahle ni lexi endlaka mi tshama mi tsakile?” U va nyika swivangelo swa mune: “Hi vanghana lavakulu. Siku ni siku ha vulavurisana. Masiku hinkwawo hi heta nkarhi hi ri swin’we. Naswona a hi si tshama hi ya eku etleleni hi hlundzukelanile.” Entiyisweni ha khunguvanyisana minkarhi yin’wana kambe ha rivalelana hi tlhela hi rivala naswona endlelo leri ra tirha hakunene.

Eka miringo hinkwayo leyi hi langutaneke na yona, ku ni swilo swo hlayanyana leswi hi swi dyondzeke:

1. Minkarhi hinkwayo titshege hi Yehovha naswona u amukela leswi a swi pfumelelaka. U nga pfuki u titshege hi ku twisisa ka wena n’wini.—Swiv. 3:5, 6; Yer. 17:7.

2. Ku nga khathariseki leswaku ku humelela yini, titshege hi nkongomiso wa Rito ra Yehovha. I swa nkoka ku yingisa Yehovha ni milawu yakwe. A wu nge vi nkanyi wa le ndzilakaneni—u fanele u yingisa kumbe u nga yingisi.—Rhom. 6:16; Hev. 4:12.

3. Ku ni nchumu wun’we lowu nga wa nkoka swinene evuton’wini—ku tiendlela vito lerinene na Yehovha. Rhangisa ku rhandza ka yena, ku nga ri rifuwo.—Swiv. 28:20; Ekl. 7:1; Mat. 6:33, 34.

4. Khongelela mpfuno wa leswaku u tirha hi matimba ni leswaku u humelela entirhweni wa Yehovha. Anakanya hi leswi u nga swi endlaka ku nga ri leswi u tsandzekaka ku swi endla.—Mat. 22:37; 2 Tim. 4:2.

5. Swi tive leswaku a yi kona nhlengeletano yin’wana leyi katekisiwaka hi Yehovha yi tlhela yi amukeleka eka yena.—Yoh. 6:68.

Eka mina na Grace, un’wana ni un’wana wa hina u tirhele Yehovha malembe yo tlula 75 naswona hi n’wi tirhele malembe ya kwalomu ka 65 hi tekanile. Hakunene hi tiphinile hi ku tirhela Yehovha hi ri swin’we eka makume wolawo ya malembe. Hi tshemba hi tlhela hi khongelela leswaku onge vamakwerhu hinkwavo va xinuna ni va xisati na vona va nga swi vona leswaku hakunene vutomi bya vuyerisa loko u titshega hi Yehovha.