Marhambu Ya Munhu Wa Le Vuxeni Bya Asia Ma Tshuburiwa Eitaliya Wa Khale
Marhambu Ya Munhu Wa Le Vuxeni Bya Asia Ma Tshuburiwa Eitaliya Wa Khale
SWI tise ku yini leswaku munhu wa le Vuxeni bya Asia a tikuma a ri eMfun’weni wa khale wa Rhoma emalembeni ya 2 000 lama hundzeke? Lexi i xivutiso lexi vayimburi va tivutiseke xona endzhaku ko tshubula nchumu wo tsakisa edzongeni wa Italiya hi 2009.
Leswi swi endleke eRhoma wa khale eswilahlweni swa Vagnari, laha ku nga 60 wa tikhilomitara ku suka evupela-dyambu bya Bari. Ku kumiwe marhambu ya vanhu va 75. Marhambu yo tala lama kamberiweke ma kombise leswaku i ya vanhu lava velekiweke kwalaho. Kambe valavisisi va hlamarisiwe hi marhambu ya munhu un’wana. Endzhaku ka loko va kambele DNA yakwe leyi vuriwaka mitochondrial va kume leswaku vakokwa wakwe va huma eVuxeni bya Asia. * Marhambu yakwe ma komba leswaku u hanye eka lembe-xidzana ro sungula kumbe ra vumbirhi C.E. Hi ku ya hi xiviko lexi kumiweke malunghana ni marhambu lama tshuburiweke, “swi vonaka onge a ku ri ro sungula ku tshuburiwa marhambu ya munhu wa le Vuxeni bya Asia eMfun’weni wa Rhoma.” Kutani a ku ri mani wanuna loyi?
Xiviko lexi tshahiweke laha henhla xi ye emahlweni xi ku: “Loko u ma vona ro sungula marhambu lawa swa tika ku vula leswaku i ya un’wana wa vaxavisi va silika lava a va tele eChayina ni le Rhoma.” Kambe swi tikomba onge bindzu leri a ri endliwa hi vanhu lava a va fambisa rungula exikarhi ka matiko lamambirhi kumbe vanhu lava nga fuwangiki ngopfu, naswona a va famba riendzo ra kwalomu ka 8 000 wa tikhilomitara va suka eChayina va ya eItaliya.
Hi nga dyondza yini eka ndhawu leyi marhambu ma kumiweke eka yona? Eminkarhini ya khale, Vagnari a ku ri tiko-xikaya leri a ri fumiwa hi hosi naswona vanhu va kona a va tirha ku n’okisa nsimbi ni ku endla swileti. Vatirhi vo tala a ku ri mahlonga naswona swi nga ha endleka leswaku wanuna loyi na yena a a ri hlonga. A a nga lahliwanga ku fana ni swigwili. Eka swilo leswi a lahliweke na swona a ku lo sala poto naswona ehenhla ka ntsumbu wakwe a ku lahliwe wun’wana.
Ha yini ku tshuburiwa ka marhambu ya wanuna loyi a swi tsakisa? Leswaku rungula ra Vakreste ri fikelela tindhawu ta le kule hi lembe-xidzana ro sungula C.E. a swi titshege hileswaku vanhu va khale va fambe ku fikela kwihi. Bibele yi kombisa leswaku endzhaku ka Pentekosta ya 33 C.E., mahungu lamanene a ma hangalasiwa hi vanhu vambe lava a va endzela eYerusalema. (Mintirho 2:1-12, 37-41) Marhambu ya wanuna loyi ma kombisa leswaku hi nkarhi wolowo vanhu van’wana a va suka eVuxeni bya Asia va ya exifundzheni xa Mediteraniya. *
[Tinhlamuselo ta le hansi]
^ par. 3 DNA leyi vuriwaka Mitochondrial a yi kombisi leswaku vakokwa wakwe i vamani.
^ par. 6 Nakambe ku ni vumbhoni bya leswaku vanhu va le vupela-dyambu a va ya eVuxeni bya Asia. Vona xihloko lexi nge “Varhumiwa Va Fambe Va Kala Va Fika eMatikweni Wahi Ya Le Vuxeni?” lexi nga eka Xihondzo xo Rindza xa January 1, 2009.
[Mepe lowu nga eka tluka 29]
(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)
ROME
Vagnari
Mediterranean Sea
EAST ASIA
PACIFIC OCEAN
[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]
Marhambu ya wanuna wa le vuxeni bya Asia lama tshuburiweke eswilahlweni swa Rhoma wa khale
[Xihlovo Xa Kona]
© Su concessione del Ministero per i Beni e le Attività Culturali-Direzione Regionale per i Beni Culturali e Paesaggistici della Puglia-Soprintendenza per i Beni Archeologici della Puglia
