Ntanga Wa Edeni—Xana A Ku Ri Kaya Ra Vanhu Ro Sungula?

HI MAHLO ya mianakanyo tivone u ri entangeni. A ku na swikavanyeto kumbe mimpfumawulo ya le dorobeni leyi u yi twaka loko u ri endlwini. Ntanga lowu i wukulu naswona ku rhula loku wu nga na kona a ku kavanyetiwi hi nchumu. Ku engetela kwalaho, a wu karhati hi nchumu, a wu karhati hi mavabyi, rinyenyo kumbe switlhavi. Wa tiphina hi swilo hinkwaswo leswi ku rhendzeleke.

Loko u pfula mahlo, nchumu wo sungula lowu u wu vonaka i swiluva swa mivalavala, loko u languta enambyeni u vona swimilana swa ntsandza-vahlayi swa rihlaza leswi nga edyambyini ni le ndzhutini. U twa ni rimoyana leri hungaka swin’we ni nun’hwelo lowunene. U twa ni matluka lama waka, maboboma lama baka maribye, tinsimu ta swinyenyana ni switsotswana leswi famba-fambaka. Loko u ehleketa hi ndhawu leyi, xana a wu swi tsakeli ku hanya eka yona?

Vanhu emisaveni hinkwayo va tshemba leswaku vanhu vo sungula a va tshama endhawini yo tano. Eka malembe-xidzana lama hundzeke, swirho swa kereke ya Vuyuda, swa Vujagana ni swa Vuislem swi dyondzisiwile hi ntanga wa Edeni, laha Xikwembu a xi va veke kona Adamu na Evha. Bibele yi vula leswaku a va tiphina swinene. A va hanyisana naswona a va hanyisana kahle ni swiharhi ni Xikwembu lexi hi musa xi va nyikeke ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki endhawini yoleyo yo saseka.—Genesa 2:15-24.

Mahindu na wona ma ni miehleketo ya wona hi paradeyisi leyi a yi ri kona eminkarhini ya khale. Mabudha ma vula leswaku varhangeri va vona a va huma endhawini yoleyo leyi a yi fana ni paradeyisi. Hi hala tlhelo, vukhongeri byo tala bya le Afrika byi dyondzisa switori swo tala leswi vulavulaka hi Adamu na Evha.

Entiyisweni vukhongeri byo tala ni mindhavuko ya vanhu vo hambana-hambana ya swi tiva leswaku ku tshame ku va ni paradeyisi. Mutsari un’wana u te: “Vanhu vo tala va swi tiva leswaku ku tshame ku va ni paradeyisi leyi vanhu lava a va tshama eka yona a va hetisekile, va ri ni ntshunxeko, ku rhula, ntsako, swilo swo tala naswona a va hanya handle ko chava kumbe ku kanetana. . . . Leswi swi endle leswaku vanhu vo tala va navela ku tlhela va tikuma va  hanya eka yona naswona va endla leswi va nga swi kotaka leswaku ndhawu yoleyo yi tlhela yi va kona.”

Xana switori ni mindhavuko yoleyo swi lo na pfuketana swi va kona? Xana swi nga ha endleka leswaku mapfalo ya vanhu lava, a ma susumetiwa hi swilo swa xiviri? Xana hakunene a wu ri kona ntanga wa Edeni? Xana Adamu na Evha a ku ri vanhu va xiviri?

Vaxopaxopi a va yimi na yona mhaka leyi. Leswi namuntlha vanhu va pfumelaka eka sayense, vo tala va vula leswaku mhaka yoleyo a yi kona. Lexi hlamarisaka hileswaku a hi vaxopaxopi ntsena lava kanetaka mhaka leyi. Varhangeri vo tala va vukhongeri a va tshembi leswaku ntanga wa Edeni wu tshame wu va kona. Va vula leswaku mhaka yoleyo i ntsheketo kumbe xifaniso.

I ntiyiso leswaku Bibele yi na swona swifaniso. Leswi Yesu a swi tirhiseke hi swona leswi tiviwaka ngopfu. Hambiswiritano, Bibele a yi vulavuli hi mhaka ya le Edeni tanihi xifaniso kambe yi yi hlamusela tanihi matimu ya xiviri. Kambe loko swi nga endlekanga leswi yi swi hlamuselaka, hi nga swi tshemba njhani leswin’wana leswi yi swi vulaka? A hi kambisiseni leswi endlaka leswaku vanhu van’wana va nga yi tshembi mhaka ya le ntangeni wa Edeni kutani hi vona loko swivangelo swa vona swi twala. Endzhaku ka sweswo, hi ta kambisisa leswaku ha yini mhaka leyi yi ri ya nkoka eka un’wana ni un’wana wa hina.