Nyimpi a ya ha ku hela naswona se a ku lo tititi, enkoveni wa Elaha. A ku ri karhi ku ba swimoyana loko Hosi Sawulo a ri karhi a vulavula ni vuthu rakwe ra nyimpi. Yonathani mativula ya Sawulo na yena a ri kona, naswona a ku ri ni mufana un’wana loyi a ri karhi a va rungulela switori. Mufana wa kona a ku ri Davhida, a ri ni tinghitsi naswona a a gingiriteka. Sawulo a rhiye ndleve a yingisela leswi Davhida a ri karhi a swi vula. U ehleketa leswaku Yonathani a a titwa njhani? U hlurile eka tinyimpi to tala leti a ti lweke. Kambe esikwini leri, loyi a hluleke a hi Yonathani; i mufana loyi. Davhida wa ha ku dlaya Goliyadi lowa xihontlovila! Xana Yonathani u ve ni mavondzo leswi ku themenderiwaka Davhida?

Yi nga ku hlamarisa ndlela leyi Yonathani a anguleke ha yona. Bibele yi ri: “Hi ku hatlisa loko [Davhida] a heta ku vulavula na Sawulo, moya-xiviri wa Yonathani wu namarhelana ni moya-xiviri wa Davhida, Yonathani a sungula ku n’wi rhandza kukota moya-xiviri wakwe.” Yonathani u nyike Davhida swiambalo swakwe swa nyimpi ku katsa ni vurha byakwe, a ku ri nyiko ya nkoka hikuva Yonathani a a ri mucopi la nga ni vuswikoti. Ku tlula kwalaho, Yonathani na Davhida va endle ntwanano, va hlambanya leswaku va ta seketelana tanihi vanghana lavakulu.—1 Samuwele 18:1-5.

Vunghana bya vona lebyikulu lebyi hlamuseriweke eBibeleni byi sungule kwalaho. Vunghana i bya nkoka eka vagandzeri va Xikwembu. Loko hi hlawula vanghana lavanene lava nga ta hi seketela hi ta va ni ripfumelo leri tiyeke emikarhini leyi yo tika. (Swivuriso 27:17) Hikwalaho, a hi kambisiseni leswi hi nga swi dyondzaka eka Yonathani mayelana ni vunghana.

Swi tise ku yini leswaku Yonathani na Davhida va hatla va va vanghana? Hi ta kuma nhlamulo loko hi tiva lexi nga endla leswaku va va vanghana. Xiya leswi endlekeke. Yonathani u hanye hi nkarhi wo tika. Tata wakwe, Hosi Sawulo se a hundzuke munhu wo biha. Sawulo u tshama a va wanuna wa ripfumelo, wo titsongahata, kambe se a hundzuke hosi yo tikukumuxa, leyi nga yingisiki.—1 Samuwele 15:17-19, 26.

Ku cinca ka Sawulo ku fanele ku n’wi twise ku vava Yonathani hikuva a a rhandza tata wakwe. (1 Samuwele 20:2) Kumbexana Yonathani a vilerisiwa hi leswaku Sawulo u ta hoxa tiko ra Yehovha ekhombyeni. Leswi hosi a yi nga yingisi, xana a yi ta endla leswaku vanhu va Xikwembu va tshika ku hanya hi milawu ya xona kutani va lahlekeriwa hi vuxaka bya vona na Yehovha? A swi kanakanisi leswaku yoleyo a ku ri mikarhi yo tika eka Yonathani, wanuna wa ripfumelo.

Mhaka leyi yi hi pfuna leswaku hi twisisa leswi endleke Yonathani a rhandza Davhida. U swi xiyile leswaku Davhida u ni ripfumelo lerikulu. U nga rivali leswaku Davhida a nga fani na vuthu ra Sawulo leri a ri chavisiwa hi xihontlovila Goliyadi. A tibyela leswaku ku ya enyimpini hi vito ra Yehovha, swi n’wi endla a va ni matimba ku tlula Goliyadi ni matlhari yakwe.—1 Samuwele 17:45-47.

Emalembeni lama nga hundza, Yonathani na yena u tshame a tibyela sweswo. A a tiyiseka leswaku yena ni murhwali wa matlhari yakwe va ri vambirhi va ta hlula vuthu hinkwaro ra masocha ya valala va vona. Hikwalaho ka yini a ehleketa tano? Yonathani u te: “A ku na xihinga lexi sivelaka Yehovha.” (1 Samuwele 14:6) A swi tele leswi Yonathani na Davhida a va fana hi swona, a va ri ni ripfumelo lerikulu eka Yehovha naswona a va n’wi rhandza swinene. Sweswo hi swona leswi a swi tiyisa vunghana bya vavanuna volavo vambirhi. Hambileswi Yonathani a ri hosana ya matimba leyi a yi ri kusuhi ni ku khoma 50 wa malembe naswona Davhida a ri murisi la nga si khomaka ni 20 wa malembe hi vukhale, ku siyana ka vona hi malembe a swi nga vuli nchumu. *

Ntwanano lowu va nga wu endla a wu ri xisirhelelo xa xiviri xa vunghana bya vona. Hikwalaho ka yini? Phela Davhida a swi tiva leswi Yehovha a a lava leswaku a va swona: A ku ta va yena hosi leyi landzelaka ya Israyele! Xana u tumbetele Yonathani mhaka yoleyo? Doo! Vunghana bya vona a byi tiyisiwa hi ku byelana ntiyiso ku nga ri ku byelana mavunwa. Xana Yonathani u titwe njhani loko a twa leswaku Davhida a ku ta va yena hosi leyi a yi ta landzela? Ku vuriwa yini loko ku ri leswaku Yonathani a a swi langutele hi mahlongati leswaku siku rin’wana a ku ta va yena hosi, kutani a cinca swilo swo biha leswi a swi endliwe hi tata wakwe? Bibele a yi hi byeli nchumu hi ndlela leyi swi nga ha endlekaka Yonathani a vilele ha yona; yo hi byela ntsena hi leswi nga swa nkoka, ku nga ku tshembeka ka yena ni hi ta ripfumelo ra yena. A a swi vona leswaku Davhida a a ri ni moya wa Yehovha. (1 Samuwele 16:1, 11-13) Yonathani u hanyele xihlambanyo xakwe kutani u ye emahlweni a teka Davhida a ri munghana ku nga ri nala. Yonathani a a lava ku vona ku rhandza ka Yehovha ku endleka.

Hakunene, vunghana bya vona a byi ri nkateko. Hi dyondza yini eka ripfumelo ra Yonathani? Nandza un’wana ni un’wana wa Yehovha u ta va a endla kahle loko a a teka vunghana byi ri bya nkoka. Vanghana lavanene hi lava nga ni ripfumelo ra xiviri, a swi bohi leswaku mi va tintangha kumbe va ndhavuko wun’we. Yonathani na Davhida mikarhi yo tala a va tiyisana ni ku chavelelana. Sweswo swi va pfunile hikuva ku nga ri khale a va ta ringiwa swinene.

Eku sunguleni Sawulo a a rhandza Davhida ngopfu a tlhela a n’wi veka ku va murhangeri wa vuthu rakwe. Ku nga ri khale, Sawulo u ve ni mavondzo kambe Yonathani a nga ri na wona. Davhida u hlule valala va Israyele ku nga Vafilisita. Hiloko Davhida a themendheriwa ni ku xiximiwa. Vavasati van’wana va le Israyele va yimbelele va ku: “Sawulo u dlaye magidi yakwe, kambe Davhida u dlaye makume yakwe ya magidi.” Sawulo a ri n’wi tsakisanga risimu rero. Bibele yi ri: “Ku sukela esikwini rero ku ya emahlweni, Sawulo a a tshamela ku languta Davhida hi tihlo ro biha.” (1 Samuwele 18:7, 9) A chava leswaku Davhida u ta ringeta ku n’wi tekela vuhosi. Byebyo a byi ri vuphukuphuku. I ntiyiso leswaku Davhida a swi tiva leswaku a a ta fuma endzhaku ka Sawulo, kambe a nga kalanga a ringeta ku teka vuhosi bya hosi leyi totiweke hi Yehovha!

Sawulo u endle rhengu ra leswaku Davhida a ya dlayiwa enyimpini, kambe u be ehansi. Davhida u ye emahlweni a hlula tinyimpi, vanhu na vona a va n’wi rhandza ni ku n’wi xixima swinene. Sawulo u te ni rhengu rin’wana, u ringete ku hlengeleta vandyangu wakwe ni malandza yakwe ku katsa ni jaha rakwe ra mativula leswaku va ta luka mano ya ku dlaya Davhida! Wa nga ehleketa ndlela leyi Yonathani a faneleke a hele matimba ha yona loko a vona tata wakwe a endla vubihi byo tano! (1 Samuwele 18:25-30; 19:1) Yonathani a ri n’wana wo tshembeka eka tata wakwe kambe hi hala tlhelo a a tshembeka ni le munghana wakwe. Se sweswi a a ta tshembeka eka mani a a tshika mani?

Yonathani u te: “Wena hosi u nga dyoheli nandza wa wena Davhida, hikuva a nga ku dyohelanga naswona mintirho ya yena yi ve yinene ngopfu eka wena. U veke moya-xiviri wakwe ekhombyeni a dlaya Vafilisita lerova Yehovha a ponisa tiko hinkwaro ra Israyele hi ku ponisa lokukulu. U swi vonile naswona u tsakile. Hikwalaho, ha yini u fanele u dyohela ngati leyi nga riki na nandzu hi ku endla leswaku Davhida a dlayeriwa swa hava?” Lexi hlamarisaka, Sawulo u yingise Yonathani, a tlhela a hlambanya leswaku a nge n’wi dlayi Davhida. Kambe Sawulo a nga ri munhu loyi u nga n’wi tshembaka. Endzhaku ka loko Davhida a hlule tinyimpi tin’wana, Sawulo u ve ni mavondzo kutani hi ku hlundzuka a hoxa Davhida hi tlhari! (1 Samuwele 19:4-6, 9, 10) Kambe Davhida u balekile a huma endlwini ya Sawulo.

Xana u tshama u va eka xiyimo xo fana ni xa Yonathani? Swa vava swinene. Eka swiyimo swo tano, van’wana va nga ha ku byela leswaku mikarhi hinkwayo u fanele u tshembeka swinene eka ndyangu wa ka n’wina. Kambe Yonathani a swi tiva leswi a fanele a swi endla. Yonathani a nga ta swi kota ku yima ni tata wakwe hikuva Davhida a ri nandza wa Yehovha loyi a tshembekaka. Ku tshembeka ka Yonathani eka Yehovha ku n’wi pfunile leswaku a endla xiboho. Sweswo hi swona swi endleke leswaku a seketela Davhida. Hambileswi ku tshembaka eka Yehovha a ku ri nchumu wa nkoka ngopfu eka Yonathani, u kombise ku tshembeka eka tata wakwe hi ku n’wi nyika ndzayo leyi nga biki mariri. Hinkwerhu hi ta vuyeriwa loko hi tekelela ku tshembeka ka Yonathani.

Yonathani u tlhele a ringeta ku pfuna tata wakwe leswaku a endla ku rhula na Davhida kambe Sawulo a nga ha lavi ku twa nchumu. Davhida u ye eka Yonathani exihundleni, a n’wi byela leswaku u chuhile hikuva Sawulo u lava ku n’wi dlaya. Davhida u byele munghana wakwe loyi a ri nkulu eka yena a ku, “Ku ni goza rin’we ntsena exikarhi ka mina ni rifu!” Yonathani u byele Davhida ku u ta vulavula ni tata wakwe a kumisisa loko tata wakwe a swi lava ku endla ku rhula na yena. Yonathani a ta tlhela a tivisa Davhida ndlela leyi tata wakwe a a titwa ha yona. Loko Davhida a tumberile, Yonathani a ta n’wi lemukisa hi ku copa nseve hi vurha. Yonathani u kombele Davhida leswaku a hlambanya leswaku u ta hlayisa xitshembiso lexi nge: “Wena u nge susi musa wa wena wa rirhandzu leswaku wu va ni vandyangu wa ka hina hilaha ku nga riki na makumu. Kumbe, loko Yehovha a dlaya valala va Davhida, un’wana ni un’wana evuandlalweni bya misava.” Davhida u pfumerile leswaku u ta khathalela ndyangu wa Yonathani.—1 Samuwele 20:3, 13-27.

Yonathani u ringete ku vulavulela Davhida hiloko hosi yi hlundzukela Yonathani swinene! Hosi yi hlundzukele Yonathani lerova yi kala yi n’wi vitana “n’wana wa nandza wa xisati la xandzukaka” yi tlhele yi n’wi byela leswaku ku tshembeka ka yena eka Davhida swi khomisa ndyangu wakwe tingana. Sawulo u ringete ku endla leswaku Yonathani a ehleketa hi vumundzuku byakwe hi ku vula a ku: “Hikuva masiku hinkwawo lawa n’wana wa Yese a hanyaka ehenhla ka misava, wena swin’we ni vuhosi bya wena a mi nge simekiwi mi tiya.” Yonathani a nga cincanga u ye emahlweni a vutisa tata wakwe a ku: “Ha yini a fanele a dlayiwa? Xana u endle yini?” Hiloko Sawulo a kariha ngopfu! Hambileswi Sawulo a dyuharile, a a ha ri nhenha ya nyimpi. Hiloko a hoxa n’wana wakwe hi tlhari! U n’wi hupile hambileswi a ri ni vuswikoti byo hoxa tlhari. Yonathani u suke kwalaho a tshoveke mbilu, a hlundzukile a tlhela a khomiwa hi tingana.—1 Samuwele 20:24-34.

Hi siku leri landzelaka Yonathani u ye mananga ekusuhi ni laha Davhida a tumbele kona. U fike a copa nseve hilaha a va pfumelelane hakona leswaku a tivisa Davhida leswaku Sawulo a nga si cinca, wa ha lava ku n’wi dlaya. Kutani Yonathani u tlherise malandza yakwe. Leswi a va sale va ri vambirhi va ve ni xinkarhana xo bula. Hinkwavo va sungule ku rila naswona Yonathani u lelane ni munghana wakwe Davhida hi mbilu yo vava, loyi a a ta sungula ku hanya bya mpfundla.—1 Samuwele 20:35-42.

Ehansi ka swiyimo swo tano swo tika Yonathani u tshame a tshembekile. A swi kanakanisi leswaku Sathana, nala wa vanhu hinkwavo vo tshembeka a swi navela ku vona Yonathani a landzela tata wakwe ni ku lwela ku fuma kumbe ku dzunisiwa. Tsundzuka, Sathana u rhandza ku ringa vanhu hi ku va endla va ehleketa hi leswi vuyerisaka vona ntsena. U endle tano eka vatswari va hina vo sungula, Adamu na Evha. (Genesa 3:1-6) Kambe eka Yonathani u be hansi. A swi kanakanisi leswaku Sathana u twe ku vava swinene! Xana wena u ta yi hlula miringo yo tano? Namuntlha, kun’wana ni kun’wana lomu hi nga kona hi vona vanhu lava nga riki na mhaka ni vanhu van’wana. (2 Timotiya 3:1-5) Hakunene hi dyondza swo karhi eka Yonathani loyi a a tshembeka naswona a nga ehleketi hi leswi vuyerisaka yena ntsena!

Ndlela leyi Sawulo a venga Davhida ha yona a yi nga n’wi dyisi byi rhelela. Yonathani a nga ha tivi lexi a ta xi endla loko a vona tata wakwe a endla swilo ku fana ni munhu wo penga. Yonathani u vone Sawulo a hlengeleta vuthu rakwe kutani a rhendzeleka ni tiko hinkwaro a hlotana ni wanuna loyi a nga riki na nandzu leswaku a ta n’wi dlaya. (1 Samuwele 24:1, 2, 12-15; 26:20) Xana Yonathani u katsekile? Lexi tsakisaka, a ku kona laha Matsalwa ma n’wi boxaka a ri ni ntlawa wolowo wa vapfukeri. Leswi Yonathani a a tshembeka eka Yehovha ni le ka Davhida ni le ka xihlambanyo xa vona, a a nga ta swi endla sweswo.

Yonathani a a n’wi rhandza ngopfu munghana wakwe. Hi ku famba ka nkarhi, u tlhele a hlangana na Davhida. Va hlangane eHorexe, leyi vulaka ‘makhwati.’ Horexe a yi ri ekhwatini, ndhawu ya titshava leyi nga kwalomu ka tikhilomitara ti nga ri tingani en’walungu-vuxa bya Hebroni. Hikwalaho ka yini Yonathani a fambe mpfhuka wo leha emananga a ya hlangana ni mubaleki loyi? Bibele yi hi byela leswaku a a lava ku “tiyisa voko ra [Davhida] eka Xikwembu.” (1 Samuwele 23:16) Xana Yonathani u n’wi tiyise njhani Davhida?

Yonathani u byele munghana wakwe a ku, “U nga chavi.” U tlhele a n’wi tiyisekisa a ku: “Voko ra Sawulo tatana a ri nge ku kumi.” I yini leswi a swi endla Yonathani a vula tano? Yonathani a tshemba leswaku Xikwembu xi ta swi endla leswi xi swi tshembiseke. U ye emahlweni a ku: “U ta va hosi ya Israyele.” Emalembeni lama hundzeke, Yehovha a a rhume muprofeta Samuwele leswaku a ya byela Davhida marito wolawo, naswona sweswi Yonathani u tsundzuxa Davhida leswaku marito ya Yehovha ya tshembeka mikarhi hinkwayo. Kambe xana Yonathani a ehleketa leswaku yena a ta endla yini enkarhini lowu taka loko Davhida se a ri hosi? U te: “Ndzi ta va wa vumbirhi eka wena.” Wa nga vona ku titsongahata konghasi! Yonathani a ta eneriseka hi ku tirha ehansi ka wanuna loyi a a ri ntsongo eka yena hi malembe ya 30 naswona a ta n’wi seketela! Yonathani u gimete hi ku vula a ku: “Sawulo tatana na yena wa swi tiva sweswo.” (1 Samuwele 23:17, 18) Embilwini yakwe Sawulo a swi tiva leswaku a nge n’wi hluli wanuna loyi Yehovha a n’wi hlawuleke leswaku a va hosi leyi landzelaka!

A swi kanakanisi leswaku eka malembe lama landzeleke, Davhida a ha wu tsundzuka nkarhi wolowo a hlanganeke na Yonathani. Va hetelele ku vonana hi siku rero. Hambiswiritano, ntshembo wa Yonathani wo va wa vumbirhi eka Davhida a wu tlhaveriwanga hi dyambu.

Yonathani u ye enyimpini ni tata wakwe va ya lwa ni Vafilista, lava a va nga chavi ku tivula valala va Vaisrayele. A a lwa a ri etlhelo ka tata wakwe hikuva a rhangisa ku endla ntirho wa Xikwembu ku nga khathariseki swihoxo swa tata wakwe. U lwe hi xivindzi ni hi ku tshembeka hilaha a tolovele ku endla hakona kambe enkarhini lowu swi va fambele ximatsi Vaisrayele. Sawulo se a homboloke ngopfu lerova u kale a ya eka vangoma, ku nga xidyoho lexikulu hi ku ya hi Nawu wa Xikwembu, hikwalaho Yehovha a a nga ha n’wi katekisi. Enyimpini yoleyo, vana vanharhu va Sawulo ku katsa na Yonathani va dlayiwile. Sawulo a vavisiwe ngopfu hiloko a tihetisa.—1 Samuwele 28:6-14; 31:2-6.

Davhida u ve ni gome swinene. Leswi a ri ni musa naswona a a rivalela u kale a rilela Sawulo, loyi a nga n’wi vangela maxangu yo tala. Davhida u tsale risimu ra xirilo a rilela Sawulo na Yonathani. Kumbexana marito lama khumbaka mbilu swinene hi lawa Davhida a ma tsaleke hi munghana wakwe lama nge: “Ndzi karhatekile hikwalaho ka wena, makwerhu Yonathani, a wu rhandzeka ngopfu eka mina. Rirhandzu ra wena a ri ri rinene ngopfu eka mina ku tlula rirhandzu ra vavasati.”—2 Samuwele 1:26.

Davhida a nga xi rivalanga xihlambanyo lexi a xi endleke na Yonathani. Endzhaku ka malembe, u fambe a lavana ni n’wana wa Yonathani, Mefiboxete loyi a lamarile kutani a n’wi khathalela. (2 Samuwele 9:1-13) Swi le rivaleni leswaku Davhida a dyondze swo tala eka ku tiyimisela ka Yonathani ku tshama a tshembekile eka munghana, hambiloko ku ba lexi dumaka. Xana na hina hi dyondza leswi fanaka? Xana hi nga lava vanghana vo fana na Yonathani? Xana hi nga va vanghana vo fana na Yonathani? Hi ta va munghana wo fana na Yonathani naswona hi ta va hi tekelela ripfumelo ra yena loko hi pfuna vanghana va hina leswaku va va ni ripfumelo ro tiya eka Yehovha, loko hi teka ku tshembeka ka hina eka Yehovha ku ri ka nkoka ngopfu ni loko hi tshama hi tshembekile ematshan’wini yo lava leswi vuyerisaka hina ntsena.