Buku yin’wana ya vavasati lava pfunaka vamanana ku veleka yi ri: “Ntswamba wa vana lowu endliwaka kunene a wu nge pfuki wu fane hi ku helela ni ntswamba lowu humaka eveleni ra manana.” Xivangelo xin’wana lexi endlaka leswaku ntswamba wa manana wu va wa nkoka eka n’wana hileswi miri wa manana wu wu cincaka leswaku wu fambisana ni swilaveko swa n’wana.

 Xiya: Ntswamba wa manana wu cinca ku sukela eku sunguleni ka ku mamisa kukondza a heta. Loko manana a sungula ku mamisa, ntswamba wu va ni tiproteyini to tala, tivhithamini, timinerali ni mati kasi loko n’wana a ya eku heteni ka ku mama, ntswamba wu va ni mafurha yo tala leswi endlaka leswaku a xurha. Ntswamba wa manana wa cinca loko n’wana a ri karhi a kula ni hi ku ya hi nguva.

 Eka ntswamba wa manana, mpimo wa tihomoni tin’wana to kota melatonin, wa tlakuka nivusiku kambe tihomoni tin’wana ti tlakuka loko siku ri ri karhi ri famba. Ku cincacinca ka tihomoni leti, loko siku ri ri karhi ri famba swi pfuna n’wana ku tiva nkarhi wo etlela ni wo pfuka.

 Endzhakunyana ka masiku manana a ha ku veleka, vele rakwe ri humesa ntswamba wa xitshopana lowu vuriwaka colostrum. Swa olova ku gayela colostrum naswona yi ni swiakamiri swo tala kutani hambiloko ricece ri kuma ntswamba wutsongo exikhwidyanini xa rona swa ri vuyerisa swinene. Colostrum yi na masocha yo tala ya nkoka ya miri lama sirhelelaka ricece eka mavabyi. Ku engetela kwalaho yi endla leswaku n’wana a titshunxa ni ku n’wi pfuna ku basisa fambiselo rakwe ro gayela.

 Vamanana a va fanelanga va vilela loko va ta va ni ntswamba lowu eneleke hambiloko va ri ni mahahla, hikuva hi ntumbuluko va va ni ntswamba lowu eneleke leswaku va mamisa.

 U anakanya yini? Xana ntswamba wa manana ni swihlawulekisi swa wona swi lo tiendlekela? Kumbe swi lo endliwa?