Tiva ra ndzilo ri fanekisela ku loviseriwa makumu. Ri fana ni Gehena kambe ri hambanile ni tihele, leti nga sirha leri tolovelekeke ra vanhu.

A hi tiva ra xiviri

 Tindzimana ta ntlhanu ta Bibele leti vulavulaka hi ‘tiva ra ndzilo,’ ti ri hlamusela tanihi nchumu wo fanekisela ku nga ri wa xiviri. (Nhlavutelo 19:20; 20:10, 14, 15; 21:8) Swilo leswi landzelaka hileswi nga ta hoxiwa etiveni ra ndzilo:

•   Diyavulosi. (Nhlavutelo 20:10) Tanihi leswi Diyavulosi a nga xivumbiwa xa moya, a nge lovisiwi hi ndzilo lowu tolovelekeke.—Eksoda 3:2; Vaavanyisi 13:20.

•   Rifu. (Nhlavutelo 20:14) Rifu a hi nchumu wa xiviri kambe i ku nga ha hanyi. (Eklesiasta 9:10) Rifu a ri nge hisiwi hi ndlela ya xiviri.

•   “Xivandzana” ni “muprofeta wa mavunwa.” (Nhlavutelo 19:20) Tanihi leswi swilo leswi ku nga swifanekiselo, xana a swi twali ku gimeta hileswaku ni tiva leri swi nga ta hoxiwa eka rona i ro fanekisela?—Nhlavutelo 13:11, 12; 16:13.

Xifanekiselo xa ku loviseriwa makumu

 Bibele yi vula leswaku tiva leri ra ndzilo “ri vula rifu ra vumbirhi.” (Nhlavutelo 20:14; 21:8) Rifu ro sungula leri ku vulavuriwaka ha rona eBibeleni hi leri vangiweke hi xidyoho xa Adamu. Rifu leri ri ta siviwa hi ku pfuxiwa ka vafi naswona Xikwembu xi ta ri herisa hi ku helela.—1 Vakorinto 15:21, 22, 26.

 Tiva ra ndzilo ri fanekisela muxaka wun’wana wa rifu kumbe rifu ra vumbirhi. Hambileswi na rona ri vulaka ku nga ha hanyi, ri hambanile hikuva Bibele a yi vuli nchumu hi ku pfuxiwa eka rifu ra vumbirhi. Hi xikombiso, Bibele yi vula leswaku Yesu u ni “swilotlelo swa rifu ni swa xivandla xa vafi,” leswi kombisaka leswaku u ni matimba ya ku ntshunxa vanhu eka rifu leri vangiweke hi xidyoho xa Adamu. (Nhlavutelo 1:18; 20:13, Bibele—Mahungu Lamanene) Hambiswiritano, a ku na munhu la nga ni xilotlelo xa tiva ra ndzilo hambi ku ri Yesu a nga na xona. Tiva rolero ro fanekisela ri yimela ku loviseriwa makumu.—2 Vatesalonika 1:9.

Gehena yi fana ni Nkova wa Hinomu

 Rito Gehena ( geʹen·na hi Xigriki) ri humelela minkarhi ya 12 eBibeleni. Ku fana ni tiva ra ndzilo, ri fanekisela ku loveriseriwa makumu. Hambileswi vuhundzuluxeri byin’wana byi hundzuluxelaka rito leri byi ku i “tihele,” Gehena yi hambanile ni tihele (ku nga sheʼohlʹ hi Xiheveru, hi Xigriki ku nga haiʹdes).

 Rito leri nge “Gehena” hi ku kongoma ri vula “Nkova wa Hinomu,” lowu a wu ri ehandle ka muti wa Yerusalema. Eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, vaaki va muti lowu a va tirhisa ndhawu leyi ku lahlela thyaka eka yona. A va tshama va pfurhetela ndzilo leswaku wu hisa thyaka; kutani swivungu a swi dya nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga hisiwangiki hi ndzilo.

 Yesu u tirhise rito Gehena a fanekisela ku loviseriwa makumu. (Matewu 23:33) U vule leswaku eGehena i ndhawu leyi “xivungu xa kona xi nga fiki ni ndzilo wa kona wu nga timiwiki.” (Marka 9:47, 48) U kombetele eka swiyimo swa le Nkoveni wa Hinomu ni le ka vuprofeta bya Esaya 66:24, lebyi nge: “Va ta huma kutani va languta mintsumbu ya vanhu lava a va tlula nawu wa mina; hikuva swivungwana leswi nga eka vona a swi nge fi, ni ndzilo wa vona a wu nge timeki.” Xikombiso xa Yesu xi hlamusela ku loviseriwa makumu ku nga ri ku xanisiwa. Swivungu ni ndzilo swi herisa mintsumbu ku nga ri vanhu lava hanyaka.

 Bibele a yi na xikombiso na xin’we lexi vulavulaka hi munhu a huma eGehena. ‘Tiva ra ndzilo’ ni ‘ndzilo wa Gehena’ swi kombisa ku loviseriwa makumu.—Nhlavutelo 20:14, 15; 21:8; Matewu 18:9.

Xana i ku ‘xanisiwa vusiku ni nhlikanhi hi masiku ni masiku’ hi ndlela yihi?

 Loko ku ri hileswaku tiva ra ndzilo ri fanekisela ku lovisiwa, ha yini Bibele yi vula leswaku eka rona, Diyavulosi, xivandzana ni muprofeta wa mavunwa swi “ta xanisiwa vusiku ni nhlikanhi hi masiku ni masiku”? (Nhlavutelo 20:10) Xiya swivangelo swa mune leswi kombisaka leswaku ha yini ku xanisiwa loku ku nga kombeteli eka ku xanisiwa ka xiviri:

1.   Leswaku Diyavulosi a xanisiwa hilaha ku nga heriki, swi ta lava a hanya hi laha ku nga heriki. Hambiswiritano, Bibele yi vula leswaku u ta loviseriwa makumu.—Vaheveru 2:14.

2.   Vutomi lebyi nga heriki i nyiko leyi humaka eka Xikwembu ku nga ri nxupulo.—Varhoma 6:23.

3.   Xivandzana ni muprofeta wa mavunwa i swifanekiselo naswona a swi nge xanisiwi hi ndlela ya xiviri.

4.   Mongo wa le Bibeleni wu kombisa leswaku ku xanisiwa ka Diyavulosi i ku loviseriwa makumu.

 Rito leri nge “xanisa” eBibeleni ri nga tlhela ri vula “ku sivela.” Hi xikombiso, rito ra Xigriki leri nge “vaxanisi” eka Matewu 18:34 ri hundzuluxeriwe ri va “valanguteri va khotso” eka vuhundzuluxeri byo tala, leswi kombisaka ku yelana exikarhi ka rito “xanisa” ni “ku sivela.” Hilaha ku fanaka, eka Matewu 8:29 na Luka 8:30, 31 ku fanisiwa “ku xanisa” ni “khele ro enta,” ku nga ndhawu leyi fanekiselaka ku nga ha hanyi kumbe rifu. (Varhoma 10:7; Nhlavutelo 20:1, 3) Entiyisweni, minkarhi yo tala buku ya Nhlavutelo yi tirhisa rito leri nge “xanisa” hi ndlela yo fanekisela.—Nhlavutelo 9:5; 11:10; 18:7, 10.