Xana Vakreste Va Fanele Va Hlayisa Savata?

TLANGA

Nhlamulo ya Bibele

Vakreste a va fanelanga va hlayisa savata. Vakreste va le hansi ka “nawu wa Kreste,” lowu nga katsiki ku hlayisa Savata. (Vagalatiya 6:2; Vakolosa 2:16, 17) Hi nga tiyiseka njhani hi sweswo? Xo sungula, a hi kambisiseni masungulo ya Savata.

Savata i yini?

Rito leri nge “savata” ri huma eka rito ra Xiheveru leri vulaka “ku wisa.” Ri humelela ro sungula eBibeleni eka milawu leyi nyikiweke tiko ra Israyele wa khale. (Eksoda 16:23) Hi xikombiso, nawu wa vumune eka Milawu ya Khume wu ri: “Tsundzuka siku ra savata leswaku u ri hlawulekisa, u ta endla ntirho naswona u fanele ku tirha ntirho wa wena hinkwawo hi masiku ya tsevu. Kambe siku ra vunkombo i savata ya Yehovha Xikwembu xa wena. U nga tshuki u endla ntirho wihi ni wihi.” (Eksoda 20:8-10) Siku ra Savata a ri sungula hi Ravuntlhanu loko dyambu ri pela ri hela hi Mugqivela loko dyambu ri pela. Hi nkarhi wolowo, Vaisrayele a va nga fanelanga va teka riendzo, va lumeka ndzilo, va rhotela tihunyi kumbe ku rhwala ndzhwalo. (Eksoda 16:29; 35:3; Tinhlayo 15:32-36; Yeremiya 17:21) Ku tlula swileriso swa Savata a ku ri nandzu lowukulu.—Eksoda 31:15.

Masiku man’wana eka khalendara ya Xiyuda, lama katsaka ni lembe ra vunkombo ni ra vu-50, a ku ri savata. Hi malembe ya Savata, emasin’wini a ku nga fanelanga ku byariwa mbewu naswona Vaisrayele a va nga fanelanga va sindzisiwa ku hakela swikweleti.—Levhitika 16:29-31; 23:6, 7, 32; 25:4, 11-14; Deteronoma 15:1-3.

Xitlhavelo xa Yesu xi endle leswaku nawu wa Savata wu nga ha tirhi

Ha yini nawu wa Savata wu nga tirhi eka Vakreste?

Nawu wa Savata a wu tirha ntsena eka vanhu lava a va ri ehansi ka Nawu wa Muxe. (Deteronoma 5:2, 3; Ezekiyele 20:10-12) Xikwembu a xa ha lerisanga vanhu van’wana leswaku va hlayisa savata. Ku engetela kwalaho, hambi ku ri Vayuda va “ntshunxiwile eNawini” wa Muxe, ku katsa ni Milawu ya Khume, hi xitlhavelo xa Yesu Kreste. (Varhoma 7:6, 7; 10:4; Vagalatiya 3:24, 25; Vaefesa 2:15) Ematshan’weni yo namarhela Nawu wa Muxe, Vakreste va hanya hi nawu lowu tlakukeke wa rirhandzu.—Varhoma 13:9, 10; Vaheveru 8:13.

Matwisiselo lama hoxeke hi Savata

Mavunwa: Xikwembu xi simeke Savata loko xi wisa hi siku ra vunkombo.

Ntiyiso: Bibele yi ri: “Hikokwalaho, Xikwembu xi katekisa siku leri ra vu-7, xi ri endla leri hlawulekeke, hikuva hi siku leri xi wisile entirhweni wa xona hinkwawo lowu xi wu endleke loko xi tumbuluxa swilo.” (Genesa 2:3, Bibele Mahungu Lamanene) Ndzimana leyi a hi nawu lowu vekeriweke vanhu kambe hi leswi Xikwembu xi swi endleke hi siku ra vunkombo. A ku kona laha Bibele yi vulavulaka hi munhu loyi a a hlayisa Savata emahlweni ka minkarhi ya Muxe.

Mavunwa: Loko Vaisrayele va nga si nyikiwa Nawu wa Muxe a va ri ehansi ka nawu wa Savata.

Ntiyiso: Muxe u byele Vaisrayele a ku: “Yehovha Xikwembu xa hina u endle ntwanano na hina eHorebe,” ndhawu leyi nga eNtshaveni ya Sinayi. Ntwanano lowu a wu katsa ni nawu wa Savata. (Deteronoma 5:2, 12) Leswi swi komba leswaku a ku ri ro sungula Vaisrayele va twa hi Savata. Loko Vaisrayele a va ri ehansi ka nawu wa Savata loko va ha ri aEgipta, ha yini Yehovha a vule leswaku Savata yi ta va tsundzuxa ku ntshunxiwa ka vona aEgipta? (Deteronoma 5:15) Ha yini a va fanele va byeriwa leswaku va nga rholeli manna hi siku ra vunkombo? (Eksoda 16:25-30) Ha yini a va nga swi tivi leswi a va fanele va swi endla hi munhu wo sungula ku tshova nawu wa Savata?—Tinhlayo 15:32-36.

Mavunwa: Savata i ntwanano lowu nga heriki naswona swa ha boha leswaku yi hlayisiwa.

Ntiyiso: Vuhundzuluxeri byin’wana bya Tibibele byi kombetela eka Savata tanihi ‘ntwanano wa hilaha ku nga heriki.’ (Eksoda 31:16, Bibele Mahungu Lamanene) Hambiswiritano, rito ra Xiheveru leri hundzuluxiweke ri va “hilaha ku nga heriki” ri nga ha vula ku “fikela enkarhini lowu taka,” ku nga ri hilaha ku nga riki na makumu. Hi xikombiso, Bibele yi tirhisa rito leri fanaka loko yi vulavula hi ntirho wa vuprista bya Vaisrayele, lowu Xikwembu xi nga wu herisa emalembeni ya 2 000 lama hundzeke.—Eksoda 40:15; Vaheveru 7:11, 12.

Mavunwa: Vakreste va fanele va hlayisa Savata, hikuva Yesu u yi hlayisile.

Ntiyiso: Yesu u hlayise Savata hileswi a a ri Muyuda naswona a boheka ku yingisa ku sukela loko a ha ri ntsongo hileswi a a ri ehansi ka Nawu wa Muxe. (Vagalatiya 4:4) Endzhaku ka loko Yesu a file, ntwanano lowu wa Nawu lowu a wu katsa ni Savata wu herisiwile.—Vakolosa 2:13, 14.

Mavunwa: Muapostola Pawulo u hlayise Savata tanihi leswi a ri Mukreste.

Ntiyiso: Pawulo u nghene emasinagogeni ya Vayuda hi Savata kambe ku nga ri hi xikongomelo xo hlanganyela na vona eku yi hlayiseni. (Mintirho 13:14; 17:1-3; 18:4) Ematshan’weni ya sweswo, hi ku ya hi ntolovelo wa nkarhi wolowo, u chumayele mahungu lamanene emasinagogeni, tanihi leswi swivulavuri swin’wana a swi rhambiwa leswaku swi ta chumayela lava teke ku ta gandzela. (Mintirho 13:15, 32) Pawulo a a chumayela “siku rin’wana ni rin’wana,” ku nga ri hi Savata ntsena.—Mintirho 17:17.

Mavunwa: Savata ya Vakreste yi hi Sonto.

Ntiyiso: Bibele a yi lerisi Vakreste leswaku va wisa ni ku gandzela hi Sonto. Eka Vakreste vo sungula, Sonto a ku ri siku ro tirha ku fana ni masiku man’wana. The International Standard Bible Encyclopedia yi ri: “Hi lembexidzana ra vumune, Sonto yi sungule ku tekiwa yi ri siku ra Savata, loko Mufumi Constantine wa Murhoma loyi a a ri muhedeni a tivise leswaku ku ni mintirho yin’wana leyi nga fanelangiki yi endliwa hi Sonto.” a

Ku vuriwa yini hi rungula leri nga ha kombisaka leswaku Sonto a ku ri siku ro hlawuleka? Bibele yi vula leswaku muapostola Pawulo u dye swakudya ni vapfumerikulorhi “hi siku ro sungula ra vhiki,” ku nga Sonto, sweswo a swi twisiseka hikuva Pawulo a ta famba hi siku leri landzelaka. (Mintirho 20:7) Hilaha ku fanaka, mavandlha man’wana ma byeriwe leswaku ma veka mali hi “siku ro sungula ra vhiki” leswaku yi ta pfuna eka ntirho wo phalala kambe lexi a ko va xiringanyeto lexi pfunaka munhu leswaku a ti hlayisela mali. Minyikelo a yi hlayisiwa ekaya, a yi nga yisiwi endhawini leyi ku khomiwaka minhlangano eka yona.—1 Vakorinto 16:1, 2.

Mavunwa: Swi hoxile ku va ni siku ro wisa ni ku gandzela vhiki ni vhiki.

Ntiyiso: Bibele yi swi siyela Mukreste un’wana ni un’wana leswaku a tiendlela xiboho emhakeni leyi.—Varhoma 14:5.

a Nakambe hlaya New Catholic Encyclopedia, Nkandziyiso Wa Vumbirhi, Vholumo 13, tluka 608.