Xana Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Pakanisa?
Xiphemu xo sungula xa Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa xa matsalwa ya Xigriki xi humesiwe hi 1950. Ku sukela hi nkarhi wolowo, vanhu van’wana va vulavule hi byona kumbe va tlakuse swivutiso malunghana ni ku pakanisa ka byona a hileswi eka tindzimana tin’wana yi hambaneke ni vuhundzuluxeri byin’wana bya Tibibele. Hi ntolovelo swivangelo leswi endlaka leswaku ku va ni ku hambana loku swi vangiwa hi tinhla leti landzelaka.
Ku pakanisa. Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi sekeriwe ematsalweni ya khale lama pakanisaka ni le ka ndzavisiso lowu nga enkarhini lowu endliweke hi swidyondzeki. Ku hambana ni sweswo, Bibele ya King James Version ya 1611 a yi sekeriwe eka matsalwa lawa hakanyingi a ma nga pakanisi swinene naswona a ma nga ri ya khale ku fana ni lawa ma tirhisiweke eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa.
Ku tshembeka. Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi ni rungula ro sungula leri tshembekaka leri huhuteriweke hi Xikwembu. (2 Timotiya 3:16) Vuhundzuluxeri byo tala bya Bibele byi suse vutshembeki lebyi nga kona eka rungula ra Xikwembu hikwalaho ko lava ku landzela mindhavuko ya vanhu, hi xikombiso byi suse vito ra Xikwembu leri nge Yehovha byi ri siva hi swithopo swo tanihi leswi nge Hosi kumbe Xikwembu.
Mavekelo. Ku hambana ni mavekelo ya vuhundzuluxeri byin’wana, Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi veka marito hi ndlela leyi ma nga ha yona, ntsendze loko ma ta ka ma nga pfilunganyi kumbe ma tumbeta ndlela leyi mongo wa rungula ro sungula a wu ri ha yona. Vahundzuluxeri lava cincaka mavekelo yo sungula ya Bibele va nghenisa mavonelo ya vanhu kumbe va susa rungula ra nkoka.
Ku hambana exikarhi ka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa ni vuhundzuluxeri byin’wana
Tibuku leti kayivelaka. Kereke ya Rhoma Khatoliki ni ya Orthodox ya le Vuxeni, ti katsa tibuku leti van’wana va titivaka tanihi Apocrypha eTibibeleni ta tona. Hambiswiritano, tibuku teto a ti nga amukeleki eka nxaxamelo wa tibuku ta Vayuda naswona swa twala sweswo hikuva Bibele yi vula leswaku Vayuda a ku ri vona lava a va “tamerisiwe marito lama hlawulekisiweke ya Xikwembu.” (Varhoma 3:1, 2) Xisweswo, Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa ni vuhundzuluxeri bya Tibibele tin’wana to tala ta manguva lawa a ti tikatsi tibuku ta Apocrypha.
Tindzimana leti kayivelaka. Vuhundzuluxeri byin’wana byi engetele tindzimana ni swiga leswi nga riki kona eka matsalwa ya khale ya Bibele kambe Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa a byi swi katsi swilo swo tano. Vuhundzuluxeri byo tala bya manguva lawa a byi ti nghenisi tindzimana ni swiga sweswo hikuva a swi kona eka matsalwa ya khale ya Bibele. b
Ku veka marito hi ndlela leyi hambaneke. Minkarhi yin’wana, ku hundzuluxela rito hi rito a swi twisiseki kumbe swa kanganyisa. Hi xikombiso, hakanyingi marito ya Yesu lama kumekaka eka Matewu 5:3 ma hundzuluxeriwe hi ndlela leyi: “Ku katekile swisiwana emoyeni.” (English Standard Version; King James Version; New International Version) Van’wana va vona onge xivulwa lexi nge “swisiwana emoyeni” a xi twisiseki, kasi van’wana va ehleketa leswaku Yesu a a kandziyisa nkoka wa ku titsongahata kumbe ku pfumala. Kambe, Yesu a a vula leswaku ntsako wa xiviri wu kumiwa hi ku xiya xilaveko xo kongomisiwa hi Xikwembu. Bibele ya Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa yi wu humesa kahle mongo wa marito lawa loko yi ku “lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya.”—Matewu 5:3. c
Swibumabumelo leswi humaka eka swidyondzeki leswi nga riki Timbhoni malunghana ni Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa
Edgar J. Goodspeed, muhundzuluxeri wa Bibele la dumeke tlhelo xidyondzeki, eka papila rakwe leri a ri tsaleke hi December 8, 1950 malunghana ni Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Ya Vukreste Ya Xigriki u te: “Ndza wu tsakela ntirho wa vanhu va n’wina ni xikongomelo xa vona emisaveni hinkwayo naswona ndzi tsakisiwa swinene hi vuhundzuluxeri lebyi tshembekaka ni lebyi twisisekaka. Byi veka tidyondzo to tala ta ntikelo erivaleni, hilaha ndzi nga mi nyikaka vumbhoni hakona.”
Profesa Allen Wikgren wa le Yunivhesiti ya le Chicago u vule leswaku Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi tirhisa ririmi ra manguva lawa ku hambana ni Tibibele tin’wana naswona sweswo swi endla leswaku “byi hlayeka hi ku olova.”—The Interpreter’s Bible, Vholume I, tluka 99.
Alexander Thomson mutsari wa Bibele wa le Britain, loko a vulavula hi Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Ya Vukreste Ya Xigriki, u tsale a ku: “Entiyisweni vuhundzuluxeri lebyi i ntirho wa swidyondzeki leswi nga ni vutshila ni leswi tlhariheke, leswi a swi tiyimisele ku humesa mongo wa ntiyiso wa matsalwa ya Xigriki hilaha Xinghezi xi nga kotaka hakona.”—The Differentiator, April 1952, tluka 52.
Ku nga khathariseki leswaku u xiye mavekelo ma nga ri mangani lama vekiweke hi ndlela leyi nga tolovelekangiki, mutsari Charles Francis Potter u te: “Vahundzuluxeri lava nga tivekiki va tirhise matsalwa ya khale lama pakanisaka swinene ya Xigriki ni ya Xiheveru, leswi kombisaka vuswikoti bya swidyondzeki leswi ni ku twisisa ka swona.”—The Faiths Men Live By, tluka 300.
Hambileswi Robert M. McCoy a voneke onge Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa a byi tolovelekanga kambe bya twisiseka, u gimete nkambisiso wakwe hi ku vula a ku: “Vuhundzuluxeri bya Testamente Leyintshwa byi kombisa leswaku evandleni leri [Timbhoni ta Yehovha] ku ni swidyondzeki leswi kotaka ku langutana ni swiphiqo swo tala swa ku hundzuluxela Bibele hi vutlhari.”—Andover Newton Quarterly, January 1963, tluka 31.
Profesa S. MacLean Gilmour, hambileswi a nga pfumelelaniki ni mavekelo man’wana lama nga kona eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa, kambe wa pfumela leswaku vanhu lava yi hundzuluxeleke “va ve ni vuswikoti byo hundzuluxela eka matsalwa ya Xigriki lama nga tolovelekangiki.”—Andover Newton Quarterly, September 1966, tluka 26.
Loko Profesa Thomas N. Winter a ri karhi a kambisisa Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa lebyi vumbaka xiphemu xa Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures, u tsale a ku: “Komiti leyi hundzuluxeke Bibele leyi leyi nga lavangiki ku tiviwa yi yi hundzuluxele hi ndlela leyi nga enkarhini ni leyi kongomeke.”—The Classical Journal, April-May 1974, tluka 376.
Hi 1989, profesa Benjamin Kedar, wa Muheveru wa le Israyele u te: “Eka ndzavisiso lowu ndzi wu endleke etimhakeni ta ririmi lowu fambisanaka ni Bibele ya Xiheveru ni vuhundzuluxeri byin’wana, hakanyingi a ndzi tirhisa Bibele ya Xinghezi leyi tivekaka tanihi Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa. Ku va ndzi tirhise Bibele leyi, swi endle leswaku ndzi khorwiseka leswaku ntirho lowu vahundzuluxeri va wu endleke i wa ntiyiso naswona rungula ra kona ra twisiseka ni ku pakanisa.”
Hi ku ya hi profesa Jason David BeDuhn, mukambisisi wa swa vukhongeri u xiye leswi etimhakeni ta vuhundzuluxeri bya Tibibele ta kaye ta Xinghezi: “Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa hi byona byi pakanisaka loko byi pimanisiwa ni vuhundzuluxeri byin’wana.” Hambileswi tibuku tin’wana ta mani na mani ni vakambisisi vo tala va Bibele va vulaka leswaku ku nga twanani loku nga kona eka Tibibele tin’wana ni Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa ku vangiwa hi xihlawuhlawu lexi nga kona eka vahundzuluxeri, BeDuhn u te: “Ku tshwukiselana mahlo loku nga kona ku vangiwa hileswi Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi pakanisaka, hi byona byi hundzuluxeleke Bibele hi ndlela leyi vatsari va Testamente Leyintshwa va tsaleke ha yona.”—Truth in Translation, matluka 163, 165.
a Leswi vanhu va swi vuleke swi khumba Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa bya Xinghezi kambe a swi katsi nkandziyiso lowu pfuxetiweke wa 2013.
b Hi xikombiso, vona Bibele ya New International Version ni ya Khatoliki leyi nge New Jerusalem Bible. Tindzimana leti engeteriweke i Matewu 17:21; 18:11; 23:14; Marka 7:16; 9:44, 46; 11:26; 15:28; Luka 17:36; 23:17; Yohane 5:4; Mintirho 8:37; 15:34; 24:7; 28:29; na Varhoma 16:24. Bibele ya King James Version ni ya Douay-Rheims Version ti katsa ni dyondzo ya vunharhu-un’we eka 1 Yohane 5:7, 8, leyi engeteriweke eka magidi ya malembe lama hundzeke endzhaku ka loko Bibele yi tsariwile.
c Hilaha ku fanaka, vuhundzuluxeri bya J. B. Phillips byi veka marito ya Yesu hi ndlela leyi, “lava tivaka xilaveko xa vona xa leswaku va lava Xikwembu” naswona The Translator’s New Testament yi tirhisa xiga lexi hi ndlela leyi “lava tivaka xilaveko xa vona xa moya.”